Báo cáo của Hội Nông dân Việt Nam (VNFU)

Gửi

ASIA DHRRA

Dựán

Kết nối nông dân sản xuất nhỏ với thị trường

Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t:

HTXHîp t¸c x·

KHKTKhoa häc kü thuËt

TNHHC«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n

UBNDUû ban nh©n d©n

VNFUHéi N«ng d©n ViÖt Nam
Môc lôc

BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TỔ CHỨC NÔNG DÂN
HỢP TÁC XÃ PHÚC THÀNH

Tªn tæ chøc: Hîp t¸c x· DÞch vô n«ng nghiÖp Phóc Thµnh.

§Þa chØ: Th«n Phóc Thµnh, huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn.

Sè ®¨ng ký kinh doanh: sè 0005 §H ngµy 21/12/1999.

N¬i ®¨ng ký kinh doanh: UBND huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn.

Giíi thiÖu chung

ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, trªn 72% d©n sè sèng ë n«ng th«n, toµn quèccã 10 triÖu hé lµ hé s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, lao ®éng n«ng th«n chiÕm 60% lùc l­îng lao ®éng c¶ n­íc. KÓ tõ khi b­íc vµo thêi kú "§æi míi" (n¨m 1986), cïng víi nh÷ng c¶i c¸ch vÒ kinh tÕ, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®æi míi quan träng vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ, trong ®ã cã ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ. NÕu tr­íc ®©y, n«ng d©n chØ cã thÓ lµ thµnh viªn cña mét trong hai lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt lµ hîp t¸c x· (kiÓu cò) hoÆc n«ng tr­êng quèc doanh th× nay ®· cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®Ó n«ng d©n tham gia, mçi tæ chøc ®Òu cã chøc n¨ng, nhiÖm vô riªng ®Ó tËp hîp n«ng d©n, ®¹i ®iÖn cho n«ng d©n vµ hç trî cho n«ng d©n. Cã thÓ kÓ ra mét sè lo¹i h×nh tæ chøc n«ng d©n nh­ sau:

-C¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi: nh­ Héi N«ng d©n, Héi Phô n÷, §oµn Thanh niªn, MÆt trËn Tæ quèc, Héi Cùu chiÕn binh ë n«ng th«n. Nh÷ng tæ chøc nµy ®¹i diÖn vµ ®øng ra b¶o vÖ cho quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña cña n«ng d©n, hç trî n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi. C¬ cÊu tæ chøc cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi cã 4 cÊp tõ trung ­¬ng ®Õn tØnh, huyÖn vµ c¬ së, d­íi ®ã thµnh lËp c¸c chi héi vµ cã c¸c héi viªn.

-C¸c tæ chøc kinh tÕ: h×nh thøc nhá lµ c¸c tæ hîp t¸c, lín lµ c¸c hîp t¸c x·. Hîp t¸c x· kiÓu cò tr­íc ®©y lµ n¬i qu¶n lý ruéng ®Êt vµ tµi s¶n gãp chung cña n«ng d©n, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt cña n«ng d©n, chÊm ®iÓm vµ ph©n chia thu nhËp cho tõng x· viªn. Hîp t¸c x· kiÓu míi ngµy nay nhËn cæ phÇn ®ãng gãp cña n«ng d©n, cung cÊp c¸c dÞch vô kh«ng lÊy l·i vµ chØ ®iÒu hµnh nh÷ng c«ng viÖc mµ c¸ nh©n tõng x· viªn kh«ng thÓ lµm ®­îc, chia cæ tøc cho n«ng d©n. Trong hîp t¸c x· kiÓu míi, hé n«ng d©n ®­îc coi lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, tù tæ chøc c¸c c«ng viÖc s¶n xuÊt cña m×nh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Tæ chøc hîp t¸c x· kiÓu míi ph¶i ®¨ng ký kinh doanh t¹i chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ cã ®¹i diÖn liªn minh t¹i cÊp tØnh vµ cÊp trung ­¬ng.

-C¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp vµ së thÝch x· héi: nh­ Héi lµm v­ên (VACVINA), HiÖp héi Ng«, HiÖp héi ChÌ, Héi Ch¨n nu«i thó y, Héi ch¬i c©y c¶nh, ch¬i chim v..v… Nh÷ng tæ chøc nµy cã sè l­îng ®Õn hµng ngµn tæ chøc ®ñ mäi lo¹i h×nh, ®­îc thµnh lËp nh»m chia sÎ th«ng tin, së thÝch vµ t¹o c¬ héi cho héi viªn ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp vµ së thÝch cña m×nh.

Dù ¸n "KÕt nèi n«ng d©n s¶n xuÊt nhá víi thÞ tr­êng" do ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc n«ng th«n §«ng Nam ¸ - AsianDHRRA víi ®èi t¸c ë ViÖt Nam lµ Héi N«ng d©n ViÖt Nam (VNFU) triÓn khai nghiªn cøu víi yªu cÇu ®Æt ra lµ nghiªn cøu n¨ng lùc cña 01 tæ chøc n«ng d©n ®¹i diÖn. C¨n cø vµo môc tiªu cña dù ¸n lµ kÕt nèi thÞ tr­êng cho n«ng d©n s¶n xuÊt nhá, viÖc lùa chän lo¹i h×nh tæ chøc n«ng d©n lµ hîp t¸c x· sÏ cho phÐp nghiªn cøu ®­îc thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña n«ng d©n, thùc tr¹ng vµ c¬ héi tiÕp cËn víi thÞ tr­êng cña ng­êi s¶n xuÊt nhá. §ång thêi phï hîp víi c¸c hîp phÇn nghiªn cøu kh¸c cña dù ¸n vµ nh»m chia sÎ ®­îc th«ng tin nghiªn cøu gi÷a c¸c hîp phÇn víi nhau, nhãm nghiªn cøu cña VNFU ®· chän ®èi t­îng nghiªn cøu lµ Hîp t¸c x· DÞch vô n«ng nghiÖp Phóc Thµnh kinh doanh trong ngµnh chÌ.

Nghiªn cøu n¨ng lùc tæ chøc n«ng d©n cÇn lµm râ qu¸ tr×nh h×nh thµnh tæ chøc, bøc tranh thùc tr¹ng vÒ tæ chøc, nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n gióp n«ng d©n tiÕp cËn thÞ tr­êng, hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai.

Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

Víi môc tiªu nghiªn cøu vµ ®èi t­îng ®· ®­îc lùa chän nh­ nªu ë phÇn trªn, nhãm nghiªn cøu ®· sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghªn cøu sau:

-Thu thËp sè liÖu thø cÊp, c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n, b¸o c¸o liªu quan ®Õn môc tiªuvµ ®èi t­îng nghiªn cøu.

-Pháng vÊn c¸n bé l·nh ®¹o vµ hé n«ng d©n.

-Trao ®æi, th¶o luËn nhãm n«ng d©n vµ c¸n bé.

-Th¶o luËn vµ lÊy ý kiÕn chuyªn gia chuyªn m«n.

-Sö dông mét phÇn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña cuéc ®iÒu tra vµ b¸o c¸o thèng kª s¶n phÈm chÌ, lµ mét trong nh÷ng hîp phÇn cña dù ¸n "KÕt nèi n«ng d©n s¶n xuÊt nhá víi thÞ tr­êng".

KÕt qu¶ nghiªn cøu

1. X©y dùng vµ ph¸t triÓn tæ chøc

1.1. LÞch sö h×nh thµnh

Phóc Thµnh lµ mét th«n cña x· Ho¸ Trung, huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn. Th«n Phóc Thµnh n»m c¸ch Thµnh phè Th¸i Nguyªn kho¶ng 12 km vµ c¸ch Thñ ®« Hµ Néi 106 km vÒ phÝa B¾c. VÞ trÝ cña th«n phÝa ®«ng gi¸p thÞ TrÊn S«ng CÇu, phÝa t©y gi¸p th«n Trung ThÇn, phÝa nam gi¸p th«n Lµng NËm, phÝa b¾c gi¸p th«n Na Long.

Th«n Phóc Thµnh cã ®Þa h×nh ®åi nói d¹ng thung lòng, ®Êt ruéng d¹ng bËc thang, thöa ruéng nhá. KhÝ hËu cã 2 mïa râ rÖt, mïa kh« tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4, mïa m­a tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10. NhiÖt ®é b×nh qu©n trong n¨m 22 ®é C, cao nhÊt 32,2 ®é C, thÊp nhÊt 3 ®é C vµo th¸ng 1. L­îng m­atrung b×nh hµng n¨m 2097mm, cao nhÊt3008mm. §é Èm trung b×nh 82%.

VÒ giao th«ng, Phóc Thµnh n»m c¹nh quèc lé 2 lé, ch¹y tõ Hµ néi ®i Cao B»ng, tõ quèc lé 2 vµo trung t©m th«n kho¶ng 2 km, ®­êng l¸t xim¨ng, « t« ch¹y vµo trung t©m th«n, t­¬ng ®èi thuËn lîi.

Toµn th«n cã 114 hé gia ®×nh, víi 447 nh©n khÈu. C¸c hé gia ®×nh ®Òu lµ n«ng d©n víi c¸c ngµnh nghÒ chÝnh lµ: trång lóa n­íc (®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc, tù s¶n tù tiªu), trång mµu vµ c©y ¨n qu¶ (tù s¶n tù tiªu). S¶n xuÊt hµng ho¸ cã: trång chÌ, ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, lµm dÞch vô vËn chuyÓn.

Toµn th«n cã 5 d©n téc anh em sinh sèng:

-D©n téc Kinh88,6%.

-D©n téc Nïng5,84%.

-D©n téc Tr¹i3,72%.

-D©n téc Hoa1,84%.

HTX DÞch vô n«ng nghiÖp Phóc Thµnh (gäi t¾t lµ HTX Phóc Thµnh)®­îc h×nh thµnh tõ rÊt sím, nh÷ng n¨m 1959 - 1960 vµ còng nh­ bao HTX kh¸c ë ViÖt Nam, HTX ®· tr¶i qua c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi th¨ng trÇm vÒ tæ chøc, vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô vµ vÒ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. Tãm t¾t lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña HTX nh­ sau:

1.2. X©y dùng tæ chøc

Tr­íc n¨m 1996, HTX Phóc Thµnh lµ HTX kiÓu cò. Tõ N¨m 1996 – 2000, HTX ®· tiÕn hµnh x©y dùng l¹i vÒ mäi mÆt ®Ó trë thµnh HTX kiÓu míi. Sù kh¸c biÖt gi÷a HTX kiÓu cò vµ HTX kiÓu míi lµ ë ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: trong HTX kiÓu cò, n«ng d©n gãp ruéng ®Êt vµ tµi s¶n chÝnh cña hé thµnh tµi s¶n cña HTX, HTX ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, ph©n chia thu nhËp theo c«ng ®iÓm; cßn HTX kiÓu míi th× ruéng ®Êt vµ t­ liÖu s¶n xuÊt chÝnh vÉn lµ cña hé x· viªn, x· viªn tù ®iÒu hµnh s¶n xuÊt cho m×nh vµ tù h­ëng thô thu nhËp cã ®­îc, HTX th× cung cÊp mét sè dÞch vô vµ chØ ®iÒu hµnh nh÷ng c«ng viÖc mµ mét c¸ nh©n x· viªn kh«ng thÓ lµm ®­îc nh­: thuû lîi t­íi tiªu, cung cÊp ®iÖn sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, cung cÊp mét phÇn tÝn dông, vËt t­ ®Çu vµo vµ tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra tuú theo kh¶ n¨ng cã thÓ lµm ®­îc.

ViÖc x©y dùng l¹i HTX ®­îc tiÕn hµnh theo mét dù ¸n kÐo dµi 4 n¨m, tõ n¨m 1996 – 2000, cã tæng kinh phÝ 206.000.000 VND, ®­îc Hiªp héi HTX Canada tµi trî mét phÇn kinh phÝ (Gäi lµ dù ¸n CCA-CAEV). Néi dung chñ yÕu bao gåm c¸c c«ng viÖc sau:

-TËp huÊn vµ ®µo t¹o:

oSo¹n th¶o §iÒu lÖ HTX.

oTËp huÊn cho x· viªn vÒ chuyªn ®Ò HTX kiÓu míi. Tuyªn truyÒn vËn ®éng x· viªn tham gia HTX trªn tinh thÇn tù nguyÖn, d©n chñ, c«ng b»ng, cïng cã lîi.

oX· viªn ®ãng gãp cæ phÇn, ban ®Çu 100.000 VND/ 1 x· viªn, hiÖn nay møc cæ phÇn lµ 150.000VN§/1 x· viªn.

oTËp huÊn cho c¸n bé n©ng cao nhËn thøc vÒ qu¶n lý HTX vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi.

o§­a 03 c¸n bé ®i tham quan nghiªn cøu kinh nghiªm t¹i Ên §é.

oX©y dùng chiÕn l­îc x©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ h¹ tÇng kü thuËt n«ng th«n.

-N©ng cÊp c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng kü thuËt:

oX©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi gåm hÖ thèng kªnh m­¬ng dµi 1300 mÐt vµ hå ®Ëp réng 40000m2 trÞ gi¸ 44 triÖu VN§.

oX©y dùng hÖ thèng ®iÖn gåm 70 mÐt ®­êng d©y cao thÕ, 2100 mÐt ®­êng d©y h¹ thÕ vµ mét tr¹m biÕn ¸p c«ng suÊt 180 KVA dµi tæng trÞ gi¸ 223 triÖu VN§.

oMua s¾m 01 m¸y lµm ®Êt trÞ gi¸ 25 triÖu VN§.

oMua s¾m trang thiÕt bÞ v¨n phßng trÞ gi¸ 10 triÖu VN§.

Sau 4 n¨m triÓn khai dù ¸n, tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, kÕt qu¶ lµ ®· h×nh thµnh ®­îc HTX kiÓu míi víi 74 thµnh viªn. HTX ®i vµo ho¹t ®éng víi chøc n¨ng cung cÊp dÞch vô vµ tæ chøc khai th¸c c¸c c«ng tr×nh c«ng céng. Theo ®¸nh gi¸ chung th× ®êi sèng cña bµ con x· viªn ®­îc n©ng cao, nhµ cöa ®­îc ngãi ho¸, lóa g¹o tõ chç kh«ng ®ñ ¨n ®· cÊy ®­îc 2 vô, ®¶m b¶o ®­îc an ninh l­¬ng thùc, ph¸t triÓn ®­îc c©y v¶i theo m« h×nh VAC mµ tr­íc ®©y kh«ng hÒ cã, chØ lµ v­ên t¹p vµ ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¸c v­ên chÌ ®· ®­îc quy ho¹ch l¹i vµ ch¨m sãc theo quy tr×nh míi më ra b­íc ph¸t triÓn míi cho s¶n phÈm chÌ cña HTX.

(còn nữa)