Bên cạnh đó việc tạm nhập tái xuất lại gia tăng, trong khi lượng phân bón lưu trữ tại các kho không còn đáng kể khiến nhiều chuyên gia dự báo giá phân bón sẽ còn tiếp tục nhảy múa trong thời gian tới.

“Bão phân” chẳng thua “bão vàng”

Có nhiều người ví cơn bão giá vàng làm mọi người điên đảo thế nào thì cơn “bão giá” phân bón cũng không kém cạnh. Ông Vũ Duy Hải, Chủ tịch HĐQT, TGĐ Cty CP Vinacam cho biết: Gần đây nhiều loại phân bón đã tăng giá đột ngột và báo hiệu tăng mạnh trong thời gian tới. Cụ thể, đầu tháng 8 giá urea chỉ 9.900 -10.000đ/kg thì nay đã vọt lên 10.700đ/kg (tăng 700 ngàn đồng/tấn), DAP Trung Quốc hạt nâu 13.700đ/kg tăng lên 14.500đ/kg; kali từ 10.600đ tăng lên 11.000đ/kg…

Điều đáng nói vào thời điểm này năm ngoái, các đại lý phân bón cấp 1 đều có nguồn dự trữ khá lớn trong kho, nhưng hiện nay nhiều kho vào loại lớn ở Đông Nam bộ, ĐBSCL…đang trong tình trạng trống rỗng do các DN rất e dè trong việc trữ hàng vì lãi suất quá sức chịu đựng! Hiện nay, nguồn phân bón cung ứng cho thị trường chủ yếu nhập qua đường tiểu ngạch từ Trung Quốc. Do đó giá cũng bị ảnh hưởng bởi đà tăng của đồng Nhân dân tệ (NDT). Ngoài ra, một số DN cho biết, vì một số lý do, cả tuần nay phân bón tiểu ngạch từ Trung Quốc đã không qua được biên giới vào nước ta. 

Mặt khác, do giá phân bón trong nước thời gian trước thấp hơn giá thế giới nên các DN đẩy mạnh XK từ nguồn nhập chính ngạch và “tạm nhập tái xuất” từ nguồn tiểu ngạch nên nguồn cung nội địa giảm mạnh (thời điểm hiện tại, tại khu vực cảng Hải Phòng vẫn đang có tàu 3 vạn tấn ăn hàng theo hợp đồng XK đã ký trước đây). Từ thực tế trên, khi phía Nam vào vụ thu đông, nhu cầu tăng mạnh khiến cho việc cung ứng phân bón đang trở nên nóng hơn. Nhiều DN chuyên NK phân bón lớn cùng nhận định: Thị trường có khả năng biến động lớn trong khoảng 10 -15 ngày tới.

Cần minh bạch hơn

Theo tìm hiểu của PV NNVN, tại Trung Quốc việc XK phân bón theo đường chính ngạch nếu vượt quá quy định cho phép có thể bị đánh thuế từ 7-110% tuỳ từng thời điểm và số lượng XK. Còn ở Việt Nam, do chính sách khuyến khích XK nhằm thu ngoại tệ nên Bộ Tài chính không đánh thuế. Do đó, nếu DN tạm nhập thì chỉ đóng thuế 5%, nhưng nếu xuất ngay trong vòng 90 ngày thì sẽ được hoàn thuế hoặc không phải đóng thuế 5% khi nhập. Tình trạng này khiến cho nhiều đơn vị NK phân bón coi Việt Nam là “điểm dừng chân” của phân bón tạm nhập, sau đó tái xuất để hưởng chênh lệch về giá và mức thuế quan.

Đáng lưu ý, theo tìm hiểu của PV cho thấy, một số DNNN lớn được giao nhiệm vụ kinh doanh phân bón để góp phần bình ổn và điều tiết thị trường như TCty Vật tư Nông nghiệp (Vigecam) dường như đang lơ là nhiệm vụ. Từ đầu năm 2011 đến nay đơn vị này hầu như rất ít NK phân bón mà “nhường” nhiệm vụ này cho các DN khác như Apromaco, Vinacam, Đạm Phú Mỹ... Nhiều DNNK phân bón cho rằng, trước những biến động giá cả như hiện nay, Vigecam thay vì phải đóng vai trò là một “anh cả” của ngành phân bón thì lại chuyên tâm kinh doanh... bất động sản, đồ điện gia dụng.

Một tồn tại tiêu cực cũng đang tác động xấu đến hoạt động SXKD phân bón, đó là một số DNNK qua đường tiểu ngạch không có hoá đơn hoặc khai hải quan giá nhập thấp. Tình trạng này nếu không được chấn chỉnh sẽ gây thất thoát một khoản lớn tiền thuế VAT. Đó là chưa nói đến việc DN có thể trốn được thuế TNDN do không xác định chính xác lợi nhuận. Ngoài ra, sự nhập nhèm này còn tạo nên sự cạnh tranh không lành mạnh, khó kiểm soát được lượng phân bón nhập về để cân đối, điều chỉnh chính sách khi cần.