“Kí chủ trung gian” là các động vật, như sán xơ mít (sán lợn) phải qua lợn (heo); sán lá qua bò, ốc; sán liệt đầu; sán hạt mèo qua cá, ốc và chính con người cũng là “kí chủ trung gian” khi nuốt phải trứng sán. Trong cơ thể “kí chủ trung gian”, trứng sán nở ra ấu trùng xuyên qua thành ruột, di chuyển theo mạch máu, chui vào định cư trong các cơ vân bắp thịt động vật dưới dạng một cái kén màu trắng đục, to bằng hạt gạo hay lớn hơn một ít, cứ nằm chừ như vậy cho đến khi gặp thời cơ thuận lợi là những người ưa ăn thịt bò tái, ốc nướng, cá gỏi, nem chua, giò chả, patê… sẽ chui tọt vào ruột người, phá vỏ kén chui ra và sinh trưởng thành con kén hoạt động.

Nguy hiểm nhất là khi người nhiễm trực tiếp phải trứng sán, ấu trùng quen thói “du hành” sẽ theo mạch máu đến tạo kén ở nhiều cơ quan, cơ bắp. Người bệnh nhiễm sán thường bị đau bụng vùng thượng vị, mệt mỏi, gầy sút, đi lỏng, hay đói, thiếu máu nhẹ… Những bệnh nhân có kén sán trong não, trong mắt, trong các cơ bắp, sẽ bị nhiễm rối loạn chức năng thần kinh, thị giác…

* Phòng bệnh

Bảo đảm vệ sinh môi trường, dùng hố xí hợp vệ sinh, không dùng phân người để bón tưới cho rau quả, không nuôi lợn (heo) thả rông ăn phân người, không làm hố xí trên ao cá - sông hồ để nuôi cá, không cho bò ăn cỏ nơi nhiễm phân người… Tuyệt đối không ăn thịt tái, nem chua, tré, ốc nướng, tiết canh, patê, giò chả chế biến từ động vật mang bệnh để ngừa ăn phải kén sán.

* Tẩy sán dây (sán bò, sán lợn)

1. Quán chúng, người lớn dùng 16-10g – sắc uống buổi sáng lúc đói, 1 lần. Đi cầu nên ngồi ngâm đít trong chậu nước ấm, kiên trì đợi sán ra trọn cả con mới dứt được bệnh.

2. Nhân hạt bí ngô 60g (đã bỏ vỏ); hạt cau già 60g, đào nhân 15g, sử quân tử 15g, quán chúng 15g – ngâm nước qua đêm cho mềm, sắc với 500ml nước, bỏ bã, cô còn 300ml.

Cách tẩy: sáng sớm lúc đói, ăn hết nhân hạt bí ngô, một giờ sau uống nửa lượng thuốc sắc (150ml), 3 giờ sau uống hết chỗ thuốc còn lại. Đêm trước phải nhịn đói, đi cầu ngồi trong chậu nước ấm.

3. Vỏ rễ lựu tươi 40g (ngâm nước 3 giờ cho mềm), rễ chút chít 8g, hạt cau khô 4g – sắc 400ml nước còn 150ml, chia 3 lần uống vào buổi sáng lúc đói, mỗi lần cách nhau nửa giờ. Không dùng cho phụ nữ có thai, trẻ em.

4. Vỏ rễ lựu khô 40g (cạo bỏ lớp vỏ đen bên ngoài), đại hoàng 4g, binh lang 4g – ngâm 750ml nước chín, sắc và dùng như trên.

5. Hạt bí ngô già, bỏ vỏ, trẻ em dưới 10 tuổi dùng 40g nhân, người lớn dùng 7-100g. Hạt cau già, trẻ em dưới 10 tuổi dùng 30g hạt, người lớn dùng 50-80g, đập vỡ thành mảnh, ngâm nửa lít nước cho mềm, đun sôi, sắc cạn còn 200ml, dùng agiao hòa trong 300ml nước chín rồi đổ từ từ vào nước sắc hạt cau, khuấy đều cho ra hết chất chát, lọc bỏ bã cặn, cô nước thuốc còn 150ml.

Cách tẩy: Sáng sớm lúc đói ăn hết hạt bí ngô. Hai giờ sau uống hết nước sắc hạt cau. Rồi nửa giờ sau uống một liều thuốc tẩy magie sunfat 30g. Nằm nghỉ, đợi thật buồn đi cầu mới đến ngồi vào chậu nước ấm để sán ra từ từ.

6. Hạch và lông quả cây rùm nao, tán bột, uống sáng sớm lúc đói, trẻ em dùng 2 g bột, người lớn dùng 6g, chia 2 lần uống, cách nhau nửa giờ, không cần dùng thêm thuốc tẩy/.