Đang vào mùa khô nên mọi thứ cây cỏ ở đây đã bắt đầu úa vàng, thời tiết oi bức, khó chịu. Ngoài việc tìm cách đối phó với nắng hạn, các chủ trang trại ở đây buồn rầu vì giá dê cừu giống "rẻ như cho".
 
Năm 2003, tại Ninh Thuận một con dê cừu giống thuộc vào loại đẹp có giá xấp xỉ mười triệu đồng. Tính nhẩm, chi ra 100 triệu đồng để mua 10 con giống loại tốt thả nuôi trong thời gian một năm, qua 2 lần sinh sản sẽ thu lại đồng vốn - quá lãi! Thế là “nhà nhà” đi vào nghề chăn nuôi. Người có vốn đầu tư xây dựng trang trại lên đến bạc tỷ, ít vốn cũng phải vài trăm triệu đồng. Anh Hoàng, chủ trang trại chăn nuôi cừu ở vùng đất núi Một kể: hồi đó làm nghề lái xe máy cày, thu nhập tương đối ổn định.

Thấy mọi người đổ xô vào chăn nuôi, “nóng ruột” về nhà bàn với vợ bán xe, vay thêm vốn để  làm trang trại. Số tiền 400 triệu đồng, anh Hoàng cũng mua được gần 50 con cừu giống đẹp. Khi ấy cừu giống rất khan hiếm, giá cao nên chậm một ngày là có thể mua đắt vài trăm ngàn đồng/con. Thế là tranh nhau để mua! Có người phải nhờ đến sự “giúp đở’ của những tay “cò” dê cừu chuyên nghiệp - anh Hoàng nhớ lại. Bốn năm cần mẫn chăm sóc, đàn cừu tăng vọt hơn 200 con (chưa kể bán đi một số cừu đực).

Đầu tháng 3.2007, anh Hoàng rao bán cả đàn với giá 50 triệu đồng (kể cả đất, chuồng trại) để từ biệt nghề nuôi nhưng đến nay không ai mua. Khô hạn làm cho cỏ cây cháy rụi, chắc chắn giá dê cừu giống còn xuống nữa, đến chừng cho cũng không ai nhận, anh Hoàng tâm sự.

Một đại gia tên T. chuyên cung cấp thịt dê cừu cho nhà hàng, quán nhậu các tỉnh phía Nam ra giá như sau: “Dê cừu đực cân hơi 20 ngàn đồng/kg; dê cừu cái tuỳ theo tuổi, quá già thì 7 ngàn đồng/ kg hơi; tơ thì 10 ngàn đồng/kg hơi. T. cho rằng, chỉ riêng bộ “ngọc dương” của con đực cũng bán tới 150 đến 200 ngàn đồng/bộ. Nhiều chủ trang trại chấp nhận bán dê cừu giống theo giá thịt nhưng cũng bị các lái buôn từ chối hoặc mua với giá rất “hời” bằng cách mua “mớ” như mua khoai.

Ông Trần Duy ở xã Quảng Sơn, huyện Ninh Sơn, nhiều năm kiên nhẫn đeo bám nghề chăn đã quyết đinh treo bảng bán đàn dê. Ba lần thương lượng để bán “mớ” (bán cả bầy dê) không thành và sau cùng ông Duy đành phải chịu bán dê giống với giá 7 ngàn đồng/kg hơi. Hơn 100 con dê (trước đây đầu tư gần 400 triệu đồng) chỉ bán được 14 triệu đồng. Trang trại chị Nguyễn Thuý Lan ở xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn có 120 con dê cừu đang trong thời kỳ sinh sản.

Cách đây 10 ngày chị rao bán nhưng được lái buôn trả mua “mớ” với giá 10 triệu đồng. Chị Lan nói: “Một con dê giống chừng 20 kg hơi bán được 140.000 đồng không đủ mua một con gà giống có trọng lượng 3 kg”. Giá dê cừu quá rẻ nên các chủ trang trại không còn “hứng thú” để chăm sóc và đã xảy ra tình trạng dê cừu chết hàng loạt.

Một bài toán kinh tế được nông dân họach toán như sau: “Khi một con dê bị bệnh thì tiền thuốc chữa trị cao gấp nhiều lần giá trị con dê lúc lành bệnh”. Thế là người nuôi “thả” không chăm sóc và hiển nhiên đàn gia súc chết rất nhiều! Ông Chín Ham, một chủ trang trại ở khu vực Chà Vum tâm sự: “Gần 30 năm gắn với nghề chăn nuôi, chứng kiến nhiều đợt thăng trầm do giá lên xuống nhưng gia đình ông vẫn trụ được. Ít ai ngờ giá dê cừu giống lại rẻ vậy, đôi lúc đem đi biếu cũng bị than phiền”.

Ông Chín Ham kể: “trong dịp đón Tết Đinh Hợi vừa qua, ông bắt một con cừu giống về thành phố Phan Rang – Tháp Chàm biếu cho người bạn thân mổ thịt ăn tết. Tưởng là được tiếng thơm, ai dè anh bạn gọi điện than phiền vì phải thuê công làm và mua gia vị chế biến còn đắt hơn nhiều lần khi đi mua thịt lợn!”  

Trang trại ông Tr. nằm ở phía Bắc của tỉnh Ninh Thuận, có diện tích 10ha, bao quanh trang trại là một vùng đồi núi bao la gần 100ha. Một vị trí để xây dựng trang trại lý tưởng mà ai nhìn vào là “mê” ngay. Năm 2000, khi lập trang trại, ông Tr. đầu tư gần 2 tỷ đồng để mua 150 con bò, 200 con dê cừu. Nhiều năm chăm sóc, hiện thời trang trại có hơn 800 con. Tháng 2.2007, thấy rừng khô, đồng cỏ bị cháy, ông Tr đã mua 20 triệu tiềm rơm dự trữ cho gia súc ăn dặm, giúp chúng vượt qua mùa khô.

Chưa đầy 2 tháng, đống rơm to đùng dần dần hết sạch. Khủng hoảng vì chỉ riêng tiền rơm rạ mỗi tháng cũng ngốn hết 10 triệu đồng, thế là ông Tr đành phải rao bán. Ông Tr nói trong nước mắt: “Trước đây một con bò giống đẹp mua với giá tiền gần 10 triệu đồng, giờ đây đem cân thịt mỗi con cao lắm chừng 1,5 triệu đồng. Rẻ nhưng phải bán vì không đủ kiên nhẫn để đầu tư, chăm sóc; mà thả không chăm sóc thì chúng sẽ chết”. Cũng theo ông Tr. cho biết: “Công chăn 100 con dê một năm phải trả 8 triệu đồng. Nếu giá dê cừu như hiện nay thì phải bán đến 50 con dê giống mới đủ tiền công chăn. Sạt nghiệp là cái chắc!”

Hàng trăm trang trại chăn nuôi ở Ninh Thuận đang rơi vào tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan” vì giá dê cừu “rớt” đến mức khó hiểu. Có người cố trụ để duy trì nghề chăn; có người “bán tháo, bán chạy” để chuyển nghề…Nhưng theo nhận định của các chuyên gia chăn nuôi: “cung đã vượt cầu”, hàng trăm ngàn con giống tại các trang trại chăn nuôi ở Ninh Thuận đang bị “đóng băng”. Tình hình này cứ kéo dài thì người chăn nuôi sẽ bị phá sản.