Bệnh dịch tả trâu, bò gây ra do một chủng virút được Nicolle và Adin tìm ra năm 1902. Sau đó các nhà khoa học đã nghiên cứu, phân loại xếp virút này vào nhóm Paramyxovirus và đặt tên là Rinderpest virút. Genome (hệ gen) của virút là ARN một sợi đơn nhất khoảng 5-7 MDa, chiếm 0,5% khối lượng virion. Đặc tính miễn dịch của virút dịch tả trâu, bò ở các nước đều giống nhau vì trên thế giới chỉ có một giống virút gây bệnh dịch tả trâu, bò.
Virút nuôi cấy được trên màng nhung niệu của phôi gà.
Virút có sức đề kháng kém với nhiệt độ và các dung dịch hoá chất. Ở 600C, virút bị tiêu diệt trong vài phút. Trong thịt muối, virút sống được một tháng. Dung dịch axit phênic 2%, Iodin 1%, Clorin 3%, crêolin 2%, HgCl2 (Chlorua thuỷ ngân) 1% diệt được virút trong 10 phút. Nước vôi 10% diệt virút trong 2 giờ.
- Loài vật mắc bệnh
Trâu, bò nhà và rừng, dê, cừu, hươu, nai, lợn nhà, lợn rừng, lạc đà đều có thể bị lây nhiễm và mắc bệnh.
Ở nước ta, trâu bị bệnh nặng hơn bò. Trâu bị bệnh có thể chết 89%, bò bị bệnh có thể chết đến 50%.
Trong các ổ dịch, lợn cũng bị lây bệnh và chết. Ví dụ: ở Vĩnh Phú, năm 1950, trong các ổ dịch có nhiều lợn bị lây bệnh và chết.
Trâu và bò non 1-2 tuổi cảm thụ bệnh hơn con trưởng thành. Bê, nghé đang bú mẹ có sức đề kháng với bệnh do kháng thể truyền từ sữa mẹ sang con.
Thỏ cũng cảm thụ với bệnh, nhưng không cố định. Người ta truyền virút dịch tả trâu, bò cho thỏ liên tục đến đời thỏ 35 thì virút giết chết thỏ từ 5-7 ngày, nhưng không gây bệnh cho trâu, bò. Đó là giống virút Nakamura III dùng để chế tạo vắcxin phòng bệnh dịch tả trâu, bò.
- Chất chứa virút
Virút dịch tả trâu, bò thích nghi trên niêm mạc, nhất là niêm mạc bộ máy tiêu hoá. Virút có trong các tổ chức; các dịch thể như: máu, sữa, mật; trong các dịch bài tiết ra ngoài như: nước bọt, nước tiểu, phân; trong các phủ tạng như: hạch, lách, phổi, thận...
Trâu, bò chửa thường bị sảy thai khi mắc bệnh.
- Phương thức lây truyền
Bệnh lây lan trực tiếp từ trâu, bò bị bệnh sang trâu, bò khoẻ do tiếp xúc, nhốt chung chuồng, chăn thả trong cùng bãi chăn. Trâu, bò khoẻ ăn uống phải mầm bệnh trong các dịch bài xuất từ trâu, bò bệnh thải ra sẽ bị lây nhiễm bệnh.
Bệnh cũng có thể lây nhiễm gián tiếp qua dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, chân tay người nuôi dưỡng có dính virút truyền cho trâu, bò khoẻ. Các súc vật không cảm thụ như: gà, vịt, chó, chuột... cũng có thể mang virút từ khu vực bị ô nhiễm truyền cho trâu, bò.
Việc vận chuyển trâu, bò và giết mổ trâu, bò ốm trong các ổ dịch cũng là điều kiện làm cho dịch lây lan nhanh và rộng.
- Mùa vụ và điều kiện phát sinh bệnh
Bệnh có thể xảy ra quanh năm, nhưng tập trung vào mùa hè và đầu mùa thu từ tháng 5 đến tháng 8.
Trâu, bò phải làm việc nặng, nếu nuôi dưỡng kém, sức đề kháng của chúng giảm thấp, thì sẽ rất dễ dàng bị lây nhiễm và phát bệnh.
Điều kiện vệ sinh chuồng trại kém, chăn thả tự do, sẽ làm cho dịch lây lan nhanh.
Trâu, bò sau khi khỏi bệnh còn mang virút vài tháng. Động vật hoang dã bị bệnh cũng là những nguồn tàng trữ mầm bệnh trong tự nhiên, lây truyền cho đàn trâu, bò, làm cho bệnh dịch tả trâu, bò tồn tại lâu dài./.