Phối giống
- Đối với dê cái, nên cho phối giống lần đầu khi đạt tuổi và trọng lượng tối thiểu cần thiết. Dê Bách Thảo thường là 7-9 tháng tuổi, trọng lượng 19-20kg. Trong thực tế sản xuất, áp dụng bằng cách bỏ qua 2 lần động dục đầu tiên của dê cái, sau đó mới phối giống. Đối với dê cái đang sinh sản, thường sau khi đẻ 1,5-2 tháng, đã phục hồi sức khoẻ mới cho phối giống lại.
- Tuyệt đối không cho dê đực giống phối với dê cái có quan hệ là anh chị em ruột hoặc là con cháu của dê đực giống đó.
- Chu kỳ động dục của dê là 19-21 ngày, kéo dài 1-3 ngày. Khi động dục, âm hộ hơi sưng, có màu đỏ hồng, chảy dịch nhờn, kêu la bỏ ăn, nhảy lên lưng con khác, nếu đang tiết sữa thì giảm sữa đột ngột. Khi phát hiện được triệu chứng dê động dục bằng cách quan sát theo dõi hoặc sử dụng đực đeo bao dương vật thì sau 18-36 giờ cho giao phối là thích hợp. Trong sản xuất, khi phát hiện dê động dục ngáy hôm nay thì sáng sớm hôm sau cho giao phối 2 lần vào buổi sáng và chiều là phù hợp.
- Phải có sổ theo dõi phối giống để ghi chép ngày phối, kết quả phối giống và dự định ngày dê đẻ.
Dê cái mang thai
Sau khi phối giống, theo dõi nếu đến chu kỳ động dục bình thường (21 -23 ngày) mà không thấy dê động dục trở lại là có thể dê đã thụ thai. Dê mang thai trung bình 150 ngày (biến động từ 145 - 157 ngày), vì vậy phải chuẩn bị đỡ đẻ cho dê trước 140 ngày.
Khi dê có chửa, nhu cầu dinh dưỡng tăng dần, đặc biệt ở 2 tháng cuối cùng dê cái chịu kiếm ăn hơn, phàm ăn hơn bình thường, biểu hiện ở thể trạng bên ngoài là lông mượt và tăng cân. Cần đáp ứng đủ số lượng và chất lượng thức ăn để dê nuôi thai tốt và có nhiều sữa sau khi sinh.
Đối với dê đang cho sữa, tuổi thai càng lớn, lượng sữa của dê mẹ khai thác càng giảm để bào thai phát triển tốt và tránh sản lượng sữa giảm ở các chu kỳ sau.
Chú ý: Cho dê cạn sữa từ từ bằng cách giảm dần số lần vắt như ngày 1 lần, rồi 2 ngày 1 lần, 3 ngày 1 lần và cắt hẳn.
Không chăn dê quá xa chuồng và tránh dồn đuổi, đánh đập, tuyệt đối không nhốt dê đực giống trong đàn cái đang chửa.
Đối với dê chửa lần đầu cần xoa bóp nhẹ bầu vú để kích thích tuyến sữa phát triển và tập cho dê quen dần với việc vắt sữa sau này.
Dự tính ngày dê đẻ để chuẩn bị trực, chủ động đỡ đẻ và chăm sóc dê con sơ sinh được chu đáo.
Dê đẻ
- Dê sắp đẻ nên nhốt riêng từng con ở chuồng đã được vệ sinh tiêu độc, khô, sạch, ấm và yên tĩnh.
- Trước khi đẻ 5-10 ngày nên giảm bớt chức ăn tinh ở những dê cái có năng suất sữa cao để tránh viêm vú, sốt sữa.
- Có người trực dê đẻ, chuẩn bị cũi, lót ổ nằm cho dê con sau khi sinh và các loại dụng cụ như cồn iốt, giẻ lau, kéo, chỉ để cắt rốn cho dê sơ sinh.
- Dê sắp đẻ có những biểu hiện: Dê khó chịu, đi đái luôn, bầu vú và âm hộ sưng đỏ, bụng sa, bầu vú căng. ở âm hộ có dịch đặc chảy thành dòng và xuất hiện bọc nước ối là dê sắp đẻ. Khi nước ối vỡ ra là dê đẻ. Bình thường thai sẽ được đẩy ra từ từ theo nhịp rặn của dê mẹ. Thường dê đẻ từ 1 - 4 giờ tuỳ theo số lượng hai và vị trí thai.
- Nếu dê con đang ra mà bị kẹt, khó đẻ, dê mẹ thường kêu la, cần hỗ trợ bằng cách đưa tay đã sát trùng vào đẩy thai theo chiều thuận, khi lôi thai ra phải cẩn thận? hai tay nắm phần thân phía ngoài kéo nhẹ ra theo nhịp rặn của dê mẹ.
Điều quan trọng trước khi can thiệp là xác định đúng vị trí ngôi thai hiện tại.
- Khi dê con ra được ngoài, dê mẹ tự liếm con, song vẫn phải lấy khăn sạch, mềm, khô, lau hết nhớt từ miệng, mũi, tai, mình, 4 chân. Sau đó, vuốt sạch máu từ cuống rốn trở ra phía ngoài, dùng dây chỉ chắc thắt chặt cuống rốn cách bụng 3 - 4cm, dùng dao sắc hay kéo cắt cuống rốn phía ngoài 1 - 1, 5cm rồi sát trùng bằng cồn iốt 5% hoặc ôxy già. Sau khi đẻ hết con (khoảng 30 phút đến 4 giờ) nhau ra, không để dê mẹ ăn nhau. Trường hợp đẻ khó hoặc sau đẻ 4 giờ mà nhau vẫn chưa ra thì mời bác sĩ thú y can thiệp. Dê mẹ đẻ xong cho uống nước ấm có pha muối 0,5% hoặc nước đường 5 - 10%. Hàng ngày cho dê mẹ ăn thức ăn thô, xanh non, thức ăn tinh chất lượng tốt theo khẩu phần xác định. Không cho dê mẹ ăn quá nhiều thức ăn tinh và củ quả để tránh dê bị chướng bụng đầy hơi.
Sau đó, rửa sạch bầu vú và âm hộ (vệ sinh khô, sạch). Trường hợp nếu dê mẹ sưng nầm sữa thì chườm nước nóng và vắt sữa cho khỏi tắc các tia sữa.