Chẩn đoán bệnh viêm vú là giai đoạn quyết định để khống chế sự nhiễm trùng trên bầu vú. Chẩn đoán sớm sẽ giúp điều trị nhanh chóng, gia súc mau lành bệnh và hạn chế thiệt hại do các biến chứng của bệnh viêm vú. Để chẩn đoán và xác định bệnh viêm vú, cần phải:
- Kiểm tra qua triệu chứng lâm sàng trên bầu vú: là biện pháp đơn giản, ít tốn kém nhưng rất quan trọng để xác định bệnh viêm vú trên bò sữa.
Cách làm: kiểm tra những biến đổi bất thường về màu sắc, hình dáng, kích thước của bầu vú, đầu núm vú, lổ tiết sữa, sự phát triển hệ thống mạch máu trên bầu vú qua việc quan sát bằng mắt, sờ nắn bầu vú để sớm phát hiện các ổ viêm trên bầu vú.
- Kiểm tra sữa và dịch tiết trong sữa: được đánh giá qua các chỉ tiêu về màu sắc, mùi và sản lượng sữa giảm để xác định thể viêm và mức độ viêm.
Tuy nhiên, đối với trường hợp viêm vú tiềm ẩn hoặc viêm vú lâm sàng thể nhẹ rất khó phát hiện bằng mắt thường hoặc thông qua việc sờ khám bầu vú. Các nông hộ chăn nuôi có thể áp dụng các phương pháp sau đây để chẩn đoán nhanh bệnh viêm vú tiềm ẩn trên bò sữa:
1. Phương pháp thử cồn 70-75 độ: dựa vào nguyên tắc chất đạm trong môi trường acid sẽ bị tủa bởi cồn. Tỷ lệ cồn và sữa là 1:1.
Cách tiến hành:
Bước 1: cho 2ml sữa vào 2ml cồn 70 chứa trong ống nghiệm.
Bước 2: lắc nhẹ, sau đó quan sát trên thành ống nghiệm.
Bước 3: đọc kết quả:
- Dung dịch đồng nhất: bò không có bệnh.
- Có mãng bám lợn cợn trên thành ống nghiệm: khả năng bò bị nhiễm bệnh.
2. Phương pháp thử CMT ( California Mastitis Test): là phương pháp nhằm phát hiện bệnh viêm vú qua số lượng tế bào bạch cầu trong 1ml sữa. Tỷ lệ sữa và dung dịch CMT là 1:1.
Cách tiến hành:
Bước 1: lau sạch núm vú trước khi vắt sữa.
Bước 2: vắt sữa của 4 núm vú vào 4 đĩa Pétri khác nhau, mỗi đĩa lấy 2ml sữa.
Bước 3: cho 2ml dung dịch CMT vào từng đĩa.
Bước 4: xoay tròn đĩa, đặt đĩa Pétri trên nền hơi tối để quan sát.
Bước 5: đọc kết quả dựa trên sự đóng vón và thay đổi màu sắc của hỗn hợp.
Kết quả:
- Bò khỏe mạnh: dưới 300.000 tế bào bạch cầu/ 1ml sữa.
- Bò bị nhiễm bệnh: trên 800.000 tế bào/ 1ml sữa.
Khi thấy kết quả khả nghi bệnh, nên cách ly bò bệnh để tránh sự lây lan cho bò khỏe, mời bác sĩ thú y đến để điều trị kịp thời.
3. Phương pháp thử Blue Methylen: dựa vào nguyên tắc nếu cho chất màu vào sữa thì chất màu sẽ thay đổi, tùy theo thời gian đổi màu có thể ước tính độ nhiễm vi sinh của sữa.
Cách tiến hành:
Bước 1: cho 10ml sữa và 1ml dung dịch Blue methylen vào trong ống nghiệm.
Bước 2: lắc nhẹ cho dung dịch trộn đều sau đó để vào tủ ấm 37C. Sau mỗi 1 giờ lắc nhẹ một lần.
Bước 3: đọc kết quả qua thời gian mất màu của dung dịch Blue methylen như sau:
+ Nếu mất màu trước 15 phút, sữa bị nhiễm vi sinh rất nặng.
+ Nếu mất màu sau 15 phút – 1 giờ, sữa bị nhiễm nặng.
+ Nếu mất màu sau 1 giờ - 3 giờ, sữa bị nhiễm nhẹ.
+ Nếu mất màu sau hơn 3 giờ, sữa xem là đạt trên tiêu chuẩn vi sinh.
Tuy nhiên phương pháp này chỉ xác định mức độ nhiễm vi sinh trong sữa. Để có thể xác định bò có bị bệnh viêm vú hay không, cần kết hợp với 2 phương pháp xét nghiệm trên.