Câu hỏi: Trên cây ổi ở chỗ chúng tôi cứ vào mùa khô thường hay bị một lọai sâu hình bầu dục lớn gần bằng nửa hạt đậu xanh nhỏ, trên mình phủ một lớp phấn màu trắng, nhìn kỹ thấy xung quanh có tua trắng, khi bóp thấy máu có màu hơi hồng. Chúng bám trên đọt non, lá non, trên trái (nhất là những trái mới tượng, trái còn non) làm cho đọt non, lá non bị quăn queo, trái non có thể bị rụng. Xung quanh gần chỗ chúng sinh sống có phủ một lớp bồ hóng màu đen, trông rất bẩn. Xin cho biết đó là sâu gì? Cách phòng trị lọai sâu này?

Lê Văn Bôi (Định Quán, Đồng Nai)
Và một số nhà vườn ở Cái Bè, Tiền Giang.





Trả lời: Qua mô tả của các bạn chúng tôi cho rằng con sâu màu trắng đang gây hại cho cây ổi ở chỗ các bạn là con rệp bông, còn gọi là con rệp sáp phấn, rầy bông… Theo kết quả điều tra của các cơ quan chuyên môn ở một số tỉnh có trồng nhiều ổi ở ĐBSCL như Tiền Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cần Thơ… thì trên cây ổi có đến 3 lòai rầy bông gây hại đó là: Planococcus lilacinus, Planococcus sp. và Pseudococcus sp.
Những lòai rầy này thường bu bám và gây hại trên các đọt non, cuống bông, trái non cành non để gây hại bằng cách chích hút nhựa của các bộ phận này, làm cho các bộ phận này không phát triển được, bị quăn queo, khô rụng.
Trong chất bài tiết của chúng có chất đường mật, đây là môi trường thích hợp cho nấm bồ hóng (Capnodium sp.) phát triển bám đen trên bề mặt của lá, của trái … Thực ra nấm này không gây hại trực tiếp cho cây vì chúng không hút dinh dưỡng của cây, nhưng do chúng che phủ hết phần xanh của lá, của trái, cành non đã gây cản trở cho quá trình quang hợp của cây, khiến cho cây bị còi cọc, mất sức.
Có lẽ do các bạn không quan sát kỹ hoặc không quan tâm, chứ thực ra còn có một hiện tượng đáng lưu ý nữa là ở những bộ phận có nhiều rệp thường thấy có nhiều con kiến bò lăng xăng trên đó, vì những con kiến này thường đi theo rệp để ăn những chất đường mật có trong chất bài tiết do rệp tiết ra, đồng thời chúng cũng giúp rệp bằng cách “cõng” rệp di chuyển từ cây này sang cây khác để phát tán, lây lan.
Ngòai cây ổi rệp bông còn gây hại trên nhiều lọai cây khác như táo, nhãn, mãng cầu, sapô, cam quýt…vì thế việc phòng trị chúng đôi khi cũng gặp rất nhiều khó khăn do thức ăn của chúng rất phong phú.

Để phòng trừ rệp các bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:
-Không nên trồng ổi qúa dầy, thường xuyên, cắt tỉa bỏ những cành bị sâu bệnh, cành tược nằm khuất trong tán lá, cành già không có khả năng cho tráiù... để vườn luôn thông thoáng. Chăm sóc chu đáo để cây ổi sinh trưởng và phát triển tốt, có sức chống đỡ với rệp.
- Thường xuyên dọn sạch cỏ rác, lá cây mục tủ ở xung quanh gốc để phá vỡ nơi trú ngụ của kiến, mỗi khi xịt thuốc trừ rệp nên xịt cả thân cành của cây ổi để trừ kiến đang sinh sống cộng sinh với rệp ở trên đó, nếu thấy xung quanh gốc có nhiều kiến có thể dùng thuốc Padan, Basudin hoặc Regent hột rải xung quanh gốc để tiêu diệt kiến, không cho chúng tha rệp phát tán đi nơi khác.
-Kiểm tra vườn ổi thường xuyên để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rệp kịp thời, nhất là giai đoạn cây đang có đọt non, lá non, bông, trái bằng một trong các loại thuốc như: Applaud 10WP; Supracid 40EC/ND; Suprathion 40EC; Dầu khoáng DC-Tron Plus 98,8EC; Bitox 40EC/50EC; Butyl 10WP, Mospilan... để giảm bớt chi phi và ô nhiễm cho môi trường, các bạn chỉ nên phun thuốc trực tiếp vào chỗ có rệp bu bám. Trước khi phun thuốc nên phun bằng nước có pha xà bông để rửa trôi bớt lớp phấn sáp bên ngòai, khi xịt thuốc, thuốc sẽ tiếp xúc với cơ thể của rệp dễ dàng hơn. Có thể dùng máy bơm nước có áp suất cao xịt mạnh tia nước vào chỗ có nhiều rệp đeo bám sẽ có tác dụng rửa trôi bớt rệp. Không nên xịt thuốc vào giai đoạn trái ổi già sắp chín, nếu bắt buộc phải xịt thì phải chú ý bảo đảm đúng thời gian cách ly của thuốc.