Ông Nguyễn Hữu Dũng.

DOC coi nền kinh tế của Việt Nam là phi thị trường, giá do Chính phủ điều tiết, vì thế họ cho rằng cần phải lấy giá ở một nước có nền kinh tế thị trường để so sánh biên độ phá giá cá tra Việt Nam.

Đầu tiên họ chọn Bangladesh do ngành nuôi cá tra và công nghiệp chế biến của quốc gia này rất gần với nước ta.

Thế nhưng lần này, DOC lấy Philippines làm quốc gia thay thế. Họ lý giải, tại Hoa Kỳ giá cá nguyên con của Philippines là 2,38 USD/kg, còn Việt Nam chỉ khoảng 0,8 USD/kg. Với mức giá này, DOC cho rằng Chính phủ Việt Nam đã bảo hộ ngành sản xuất cá tra nên họ đưa ra mức thuế chống bán phá giá rất cao, từ 100 - 120%, và như thế giá cá tra của Việt Nam bán vào Hoa Kỳ từ 0,8USD/kg lên tới 8USD/kg.

Việc thay đổi này hoàn toàn không phù hợp vì giá thức ăn cho cá ở Việt Nam khoảng 0,5 USD/kg, nhưng Philippines gần 2 USD /kg. Các phí lao động, quản lý doanh nghiệp tại Philippines cũng cao hơn hẳn Việt Nam. Hơn nữa, trong đợt rà soát hành chính thứ 6 này, DOC chỉ dựa vào số liệu được thu nhập từ 36 ao nuôi cá của Philippines với tổng sản lượng 12 tấn để tính giá cá tra nguyên liệu, trong khi sản lượng cá tra của Việt Nam là hơn 1,2 triệu tấn (năm 2009). Đặc biệt là họ đã không đưa ra bất kỳ bằng chứng rõ ràng nào về việc ngành cá tra Philippines phù hợp hơn Bangladesh, nước đã được DOC liên tục sử dụng làm giá trị thay thế đối với cá tra Việt Nam trong 5 năm qua.

Với mức giá này, không chỉ doanh nghiệp Việt Nam mà ngay cả người tiêu dùng và các doanh nghiệp Hoa Kỳ cũng bị ảnh hưởng.

Cụ thể ảnh hưởng như thế nào, thưa ông?

Hiện, nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi cá tra của Việt Nam được nhập khẩu rất nhiều từ Hoa Kỳ, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này trong 4 tháng đầu năm 2010 lên đến 768 triệu USD, tăng 81,7% so với cùng kỳ năm 2009. Việc DOC đưa ra mức thuế này sẽ khiến các DN Việt Nam có thể quay sang các thị trường khác tìm nguyên liệu. Vì thế, hiện nay các hiệp hội ngũ cốc, dầu cá, bột cá và đậu nành của Hoa Kỳ hết sức quan tâm đến vấn đề này. Nếu Hoa Kỳ không tạo điều kiện cho sản phẩm của Việt Nam xuất khẩu sang nước họ, làm ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và đời sống của hàng triệu người dân, thì tại sao chúng ta lại không thể tìm cơ hội khác?

Bên cạnh đó, mức thuế này cũng khiến các doanh nghiệp chế biến cá tra phi lê xuất sang các nước thứ 3 bị ảnh hưởng, gây thiệt hại trực tiếp cho người tiêu dùng và đe dọa tới việc làm của hàng vạn lao động Hoa Kỳ.

Vậy, VASEP và các doanh nghiệp trong nước đã có những động thái gì để phản đối quyết định này?

VASEP phản đối mức thuế trong kết quả sơ bộ cho đợt xem xét hành chính thuế chống bán phá giá lần 6 này. Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp bảo vệ thông qua các hoạt động pháp lý cần thiết để yêu cầu DOC thay đổi quyết định, nhất quán trong việc sử dụng Bangladesh làm quốc gia thay thế để tính giá trị đầu vào đối với cá tra Việt Nam như trước đây.

Trước mắt, chúng tôi đã cử hai doanh nghiệp Vĩnh Hoàng và Hùng Vương sang Hoa Kỳ gặp gỡ Đại sứ quán Việt Nam tại đó và một số cơ quan, thương vụ của Đại sứ quán để trao đổi về việc này.

Đồng thời, VASEP cũng có thư ngỏ gửi Chính phủ, đề nghị Chính phủ và các bộ ngành can thiệp, hỗ trợ để có những dữ liệu thuyết phục trong lần phản kháng tới.

Lâu nay, ngành sản xuất, chế biến cá tra của Việt Nam đã bộc lộ không ít hạn chế như phát triển ồ ạt, thiếu định hướng khiến không ít doanh nghiệp nước ngoài vin vào đó để ép giá. Thời gian tới, việc này được giải quyết như thế nào?

Cách đây 5 - 6 năm, gần 100% sản lượng cá tra Việt Nam đều do nông dân sản xuất, còn bây giờ có tới 75% doanh nghiệp chế biến tự nuôi trồng. Chúng tôi đang đề nghị các doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP cho sản xuất cá tra để các nước nhập khẩu không thể gây khó dễ cho cá tra của Việt Nam.

Ngoài ra, theo tôi, Chính phủ nên đánh phí vào xuất khẩu cá tra phi lê đông lạnh, khoảng 1-2 cent/kg, số phí này dùng làm quỹ để phát triển cá tra bền vững.

Xin cảm ơn ông!

Doanh nghiệp và người nuôi không nên hoang mang Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đến thời điểm này, những thông tin bất lợi cho cá tra Việt Nam chỉ là dự thảo sơ bộ, chưa được phía Hoa Kỳ công bố chính thức nên các cơ quan Việt Nam chưa thể có văn bản chính thức cho phía Hoa Kỳ. Tuy nhiên, nếu họ thông qua và đưa ra quyết định cuối cùng, mức thuế chống bán phá giá mới mà nhiều doanh nghiệp (DN) xuất khẩu cá tra của Việt Nam sẽ phải chịu là 4,22 USD/kg, cao nhất từ trước đến nay. Thu hoạch cá tra. Ông Andrew B.Schroth, luật sư tư vấn cho các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết, sở dĩ có việc kết luận áp thuế sơ bộ này với cá tra Việt Nam vì DOC đang đứng trước áp lực của Hiệp hội cá da trơn Hoa Kỳ. Các DN Hoa Kỳ đang gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với cá tra nhập khẩu từ Việt Nam, nhất là khi ngành cá da trơn nước này muốn gia tăng thị phần tại thị trường trong nước. Ông Andrew B.Schroth cho biết, các DN cá tra Việt Nam còn 3 tháng để kháng lại quyết định của DOC. Hiện Công ty luật Grunfeld, Desiderio, Lebowitz, Silverman và Klestadt LLP đang thu thập những dữ liệu thay thế từ Philippines và sẽ chính thức làm việc với DOC để giúp DN Việt Nam phản đối lại quyết định của DOC. “Các DN cần được sự hỗ trợ từ Chính phủ, các bộ có liên quan để có được những dữ liệu thuyết phục trong lần phản kháng tới”, ông Andrew đề xuất. Ông Dương Ngọc Minh, Trưởng ban điều hành xuất khẩu cá tra vào thị trường Nga cho biết, việc áp thuế này không phải là thảm họa đối với con cá tra Việt Nam. ông Minh cũng khuyến cáo, các DN và người nuôi không nên quá hoang mang trước thông tin này vì còn 3 tháng để chuẩn bị những cứ liệu cần thiết chứng minh cá tra không bán phá giá tại thị trường Hoa Kỳ. Tại cuộc họp vừa diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng như VASEP vẫn giữ quan điểm sản phẩm cá tra Việt Nam không bán phá giá tại thị trường Hoa Kỳ. Theo nhiều chuyên gia, với giá cá tra được thu mua trên thị trường hiện nay khoảng 16.000 đồng/kg (0,8 USD/kg), sau khi trừ định mức philê cộng với các chi phí khác như: khấu hao nhà xưởng, máy móc, công lao động, chi phí vận chuyển, nhiên liệu..., các doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ với giá trên dưới 3 USD/kg là hoàn toàn phù hợp và không hề bán phá giá. Tuy nhiên, các ngành chức năng có liên quan và VASEP cũng cần có biện pháp xử lý mạnh tay đối với các DN có hành vi gian lận thương mại, nhằm giảm giá thành sản phẩm, gây ảnh hưởng xấu đến mặt bằng giá chung. Song song đó, cần nghiên cứu mức giá chung cao hơn nhưng vẫn có tính cạnh tranh về giá so với các sản phẩm thay thế của cá tra philê vào thị trường Hoa Kỳ. Điều này vừa góp phần hạn chế việc xem xét áp thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ, tăng trưởng ổn định ở thị trường này, vừa nâng giá thu mua cá tra nguyên liệu của người dân, từ đó góp phần phát triển bền vững nghề nuôi cá tra trong nước. Thành Công