TS Phan Xuân Hào, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ngô gọi điện thông báo với tôi một tin vui: Viện chuyển nhượng quyền sử dụng giống ngô LVN 14 rồi, 3 tỷ! Cậu nhớ sắp xếp dự lễ ký hợp đồng chuyển nhượng chia vui cùng mình nhé!
Anh Hào vẫn vậy, hễ có một tin mừng gì đều cuống quýt gọi điện báo bạn bè. Đơn vị mà anh và lãnh đạo Viện chọn chuyển nhượng là TCty CP Vật tư nông nghiệp Nghệ An, đơn vị kinh doanh phân bón có tầm cỡ, mới chuyển sang lĩnh vực giống mấy năm gần đây nhưng cũng rất nhanh chóng thành công nhờ tiềm lực mạnh và hướng đi đúng, táo bạo.
Viện NC Ngô ngay từ sáng sớm đã thấy đoàn Nghệ An đến khá đông, ngoài lãnh đạo chủ chốt của TCty CP Vật tư NN của tỉnh còn có các vị trong đoàn Đại biểu Quốc hội của tỉnh, Giám đốc Sở NN-PTNT; ông Hoàng Xuân Lương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An cũng về dự.
Với người Nghệ An thì đây là sự kiện quan trọng, bởi tỉnh đông tới 3 triệu dân, trung du miền núi nhiều, áp lực lương thực lớn. Riêng diện tích ngô hàng năm đạt trên 60.000ha, là một trong 4 vựa ngô lớn nhất nước và vẫn trên đà tăng diện tích. Trong khi năng suất ngô vẫn thấp, trung bình chỉ 36 tạ/ha, nên việc tìm được bộ giống ngô năng suất cao, chủ động sản xuất với giá thành thấp được DN cũng như lãnh đạo tỉnh hết sức quan tâm.
Giống ngô lai LVN 14 là giống ngô mới rất tiềm năng mà chúng tôi không hề xa lạ. Tác giả giống là TS Phan Xuân Hào, nhà chọn giống ngô khá nổi tiếng với nhiều giống ngô lai năng suất cao có nhiều trong sản xuất, điển hình là giống LVN 4. Hai năm trước, có lần chúng tôi cùng anh đi Hà Nội và Hà Tây xem giống ngô lai mà anh khoe là “vũ khí mới" hơn hẳn LVN 4, đó chính là LVN 14. Hôm đó ở vùng đất bãi ven sông Hồng thuộc Long Biên – Hà Nội, chúng tôi cùng nông dân bẻ bắp đánh giá ngô. Quả là giống ngô đẹp, cây cao mập mạp, bắp to dài, năng suất trên 8 tấn/ha. Chúng tôi nói vui, LVN 14 chính là tổng hợp của LVN 4 và LVN 10, hai giống ngô nội nổi tiếng nhất vào thời điểm đó.
TS Hào tỏ ra rất tâm đắc với đứa con tinh thần mới của mình. Anh cho biết LVN 14 được lai tạo theo phương pháp chuẩn với hai dòng tham gia đều ở đời rất cao, đặc biệt hạt thương phẩm của giống mới này còn có chất lượng dinh dưỡng đặc biệt nhờ hàm lượng các axit amin không thay thế như Lysine và Triptophan cao. Khảo nghiệm sản xuất thử LVN 14 thấy giống ngoài tiêu chuẩn năng suất cao (phổ biến từ 7-10 tấn/ha/vụ) thì khả năng thích ứng vô cùng rộng, hầu khắp các vùng sinh thái cả nước; sản xuất thử ở Lào và Quảng Tây – TQ giống đều cho năng suất rất cao. Với khả năng thích ứng phi thường như vậy, nhanh chóng nâng tầm LVN 14 như một đẳng cấp ngôi sao mà DN nào cũng mơ ước có được bản quyền sử dụng.
Nghệ An với diện tích ngô hàng năm trên 60.000 ha, lượng giống cần khoảng 1.200 tấn. Còn chưa kể vựa ngô Mường Khăm thuộc tỉnh Xiêng Khoảng nước bạn Lào giáp ranh Nghệ An mỗi vụ sản xuất 30-40 ngàn ha ngô nữa, lượng giống cần rất lớn. Từ lâu Nghệ An trở thành thị trường chiến lược trong phân khúc của các doanh nghiệp ngành giống trong và ngoài nước. Thế nhưng, giống ngô ngoại mấy năm gần đây bán quá đắt bởi những hình thức tiếp thị quá mức.
TS Nguyễn Trí Ngọc, Cục trưởng Cục Trồng trọt: “Tính đến hết tháng 10/2009 Việt Nam đã phải nhập khẩu 800.000 T ngô thương phẩm và khả năng hết năm nay phải nhập tổng cộng gần 1 triệu tấn. Làm sao chấm dứt cảnh phải nhập ngô với một nước nông nghiệp như ta? Chúng tôi đã có đề án cho lộ trình này là đến 2015 không phải nhập ngô và đang cố gắng rút lộ trình xuống sớm hơn 2 năm. Chúng ta đã đúng từ khâu nghiên cứu giống ngô cho đến việc phát triển sản xuất; hiện tỷ lệ giống ngô lai trong nước sản xuất đã chiếm 52%, đó là một ưu thế. Để giống tốt nhanh ra sản xuất, chắc chắn cần bàn tay DN, trong đó việc chuyển nhượng bản quyền từ cơ qua nghiên cứu cho DN quản lý sản xuất và phân phối là hướng đi nhanh lại bền vững, cần khuyến khích”.
Ông Trương Văn Hiền, TGĐ TCty CP Vật tư NN Nghệ An, một người năng nổ, dám làm, táo bạo, dĩ nhiên được các DN kinh doanh giống nước ngoài năm nào cũng mời đi tham quan nước ngoài và đặt vấn đề phân phối giống cho họ. Ông Hiền không nghĩ vậy, mà tìm đến Viện NC Ngô, nơi có bộ giống ngô lai chất lượng không thua kém giống nước ngoài, lại chủ động công nghệ sản xuất với giá thành thấp đủ sức cạnh tranh. Thế là LVN 14 được chấm và nhanh chóng chỉ vài vụ thử nghiệm đã khẳng định được vị trí trong lòng nông dân trồng ngô xứ Nghệ: Năng suất cao hơn nhưng giá giống chưa bằng 2/3 ngô ngoại.
Lễ chuyển nhượng được ký kết. Ông Hiền nói: Lợi nhuận hàng năm của TCty CP Vật tư NN Nghệ An là 50 tỷ. Chúng tôi sẵn sàng trích ra mỗi năm vài chục phần trăm để làm nghiên cứu khoa học, trong đó chú trọng nhất là công tác giống. Mấy năm trở lại đây TCty đã tham gia khảo nghiệm để được công nhận giống lúa lai Q.ưu 1, Q.ưu 6; được công nhận đặc cách giống lúa thuần Vật tư NA1 và nay là việc mua bản quyền giống ngô lai mới LVN 14.
Không những thế, trước khi tính chuyện mua bản quyền giống thì chúng tôi đã chuẩn bị một bước bằng việc xây dựng nhà xưởng, máy sấy và hệ thống kho tàng với sàn chứa 15.000 m2. TCty CP Vật tư NN Nghệ An là đơn vị từ trước tới nay bán phân trả chậm hoàn toàn cho nông dân, cuối vụ mới thu tiền. Nay là giống, chúng tôi vẫn áp dụng hình thức này, khi mà bản quyền sản xuất có trong tay, chắc chắn nông dân sẽ mua được giống ngô lai chất lượng với giá rẻ và chậm trả...