1. Phân loại
Thế giới có nhiều giống cây Măng tây khác nhau như: Măng tây tím, Măng tây trắng, Măng tây xanh,…
Ngày xưa, các giống Măng tây xanh chỉ trồng thích hợp ở các vùng cao khoảng 600-900 mét so với mặt biển, khí hậu trung bình 15oC-20oC. Ngàynay, nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong công nghệ sinh học và lai tạo giống, các nước tiên tiến đã tạo ra được những giống cây Măng tây xanh có thể sinh trưởng và phát triển tốt trong vùng khí hậu nhiệt đới, có nhiệt độ trung bình cao 20-30oC như ở nước ta.
Cần lưu ý, trên thị trường mua bán hiện nay thường thấy có 2 dạng hạt giống:
+ Hạt giống thuần (dòng F1): Năng suất và chất lượng măng rất cao, dễ trồng, dễ thu hoạch, nhưng giá bán rất đắt.
+ Hạt giống lai (dòng F2): Năng suất và chất lượng cao, dễ trồng, dễ thu hoạch, giá cả dễ chịu hơn các loại giống dòng F1.
Cây Măng tây xanh nhập khẩu vào Việt Nam hiện nay có nguồn giống lai tạo từ dòng F1, được sản xuất tại Hoa Kỳ, thường thấy có các loại giống sau: Martha Washington, Mary Washington, Jersey King, Jersey Titan, California 301, California500, UC-72, UC-157, UC-309, Greenwich, Apollo, Atlas, Grande, Dulce Verde, Purple Passion (Măng tây đỏ tím)…
Giống cây Măng tây xanh đang trồng ở Củ Chi là giống UC 157 Bonanza (dòng F2) sản xuất tại Hoa Kỳ. Quá trình trồng thử nghiệm 3 năm qua cho thấy giống UC 157/F2 cho cây sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng suất, chất lượng măng khá cao: Năm thứ 1 đạt 10-15 tấn/hecta; năm thứ 2 đạt 15-20 tấn/hecta; năm thứ 3 đến năm thứ 5 có thể đạt trên 25-30 tấn/hecsta, tùy theo chế độ dinh dưỡng và chăm sóc cây của người trồng.
2. Sản xuất cây giống
Để trồng mật độ 18.000-20.000 cây/ha, cần chuẩn bị một lon hạt giống trọng lượng khoảng 500gr, nguồn gốc nhập khẩu rõ ràng, sạch bệnh, an toàn.
Mỗi ha đất trồng cần chuẩn bị khoảng 400m2 nơi có thế đất cao ráo, thoát nước tốt, lấy được nắng tốt để làm vườn ươm. Nếu ươm giống trong mùa mưa, cần phải chuẩn bị sẵn các giàn ghe cho từng lô 4.000-5.000 bầu giống bằng lưới nhuyễn có thể cuộn tròn lại để lấy nắng toàn phần và cơ động trải bung ra nhanh được để kịp tránh trời mưa lớn có thể làm gãy hỏng cây con vốn có thân nhỏ như cọng cỏ non mềm rất yếu ớt.
Hạt giống cây Măng tây xanh có thể nảy mầm ở nhiệt độ 20oC, nhưng thích hợp nhất là 30oC-50oC. Ngay sau khi hạt nảy mầm, rễ chính rất ngắn sẽ tự hủy để thay vào đó là một rễ trụ thẳng đứng, từ rễ trụ này các rễ con sẽ mọc ngang thành một chùm rễ bàng (rất nhát nước) khi trưởng thành có thể trải rộng đến 65-75cm. Sau đó, trên các đốt của rễ trụ ở gần mặt đất sẽ hình thành các thân mầm mới, đó là các chồi măng non.
Do vỏ hạt giống cây Măng tây xanh rất cứng, trước khi ươm giống cần ngâm 1 ngày 1 đêm trong nước ấm 3 sôi 2 lạnh (nhiệt độ 50oC-60oC). Có thể cẩn thận tiến hành ươm thử trước với 100 hạt giống để lấy mẫu.
+ Cách ươm giống: Khoảng 5-6 giờ sáng hôm nay bắt đầu ngâm hạt, đến 11-12 giờ trưa vớt hạt ra chà xát thật sạch rồi thay 1 lần nước 3 sôi 2 lạnh (nhiệt độ 50oC-60oC); khoảng 17-18 giờ chiều và 23-24 giờ khuya lại vớt hạt ra chà xát thật sạch rồi lần lượt thay thêm 2 lần nước ấm 2 sôi 2 lạnh (nhiệt độ 40-50oC).
Đến 5-6 giờ sáng hôm sau, vớt hạt ra chà rửa thật sạch mùi chua của háo chất bảo quản giống, hạt giống sẽ trở về màu đen bóng, để ráo nức[ rồi đem ủ ấm trong khăn vải sạch buộc lỏng, cách 2-3 giờ/lần đem bọc hạt giống nhúng vào nước ấm uống được (30-35oC) để giữ ẩm hạt giống ở nhiệt độ 25oC. Làm được 6-8 lần (khoảng 18-24 giờ) hạt giống sẽ nảy nanh mầm rễ con.
Chọn những hạt giống đã nảy mầm đem gieo vào bầu ươm giống làm bằng bao nilon đen có đục lỗ thoát nước kích thước 15cm x 20cm (ươm 2,5-3 tháng, trồng 5-5,5 tháng trổ măng), hoặc bao nilon 25cm x 30cm (ươm 3,5-4 tháng, trồng khoảng 4-4,5 tháng trổ măng, tùy chế độ dinh dưỡng và chăm sóc).
Dùng nhíp gắp hạt giống đã nảy mầm ấn nhẹ tay đặt hạt sâu khoảng 0,5cm-1cm vào giữa mặt bầu giá thể rồi lấp nhẹ bằng trấu mục cho khuất hạt. Đem các bầu ươm giống đặt vào nơi lấy được 100% nắng + tránh được mưa, rồi tưới nước phun sương giữ ẩm mỗi ngày.
Những hạt còn lại đem ủ tiếp như trên, chờ hạt giống nảy mầm để gieo ươm vào đợt sau.
Vật liệu (giá thể) cho vào bầu ươm giống gồm: 20% đất sạch sàng nhuyễn (hoặc đất cát pha nhẹ) & một ít lân + 30% bã xơ dừa & 10% trấu mục đã xử lý nước vôi hoặc sulfat đồng + 40% phân trùn quế (hoặc phân chuồng ủ hoai) có xử lý chế phẩm Dual diệt mầm cỏ và chế phẩm Sincosin khử tuyến trùng, nấm bệnh.
+ Sau 7-10 ngày ươm hạt, cây giống con sẽ mọc lên. Khi cây cao 10cm, tiến hành tưới thúc 15 ngày/lần với phân NPK 15-15-15 pha loãng 1% và/hoặc phân bón lá sinh học, kết hợp nhổ cỏ dại. Khi cây được 10-12 tuần tuổi (cao 40-50cm), chọn những cây khỏe mạnh, sạch bệnh, cắt hạ bớt ngọn giữ cây cao 25cm-30cm rồi đem ra đất trồng để tránh gió quật đổ ngả cây.
+ Cần lưu ý: Cây giống khi đem ra đất trồng bộ rễ phải có đủ ít nhất từ 9 cọng rễ trở lên thì cây mới đủ điều kiện để sinh trưởng và phát triển tốt./.