Nhất thiết phải có nghề

Theo Cục Kinh tế hợp tác và PTNT (Bộ Nông nghiệp và PTNT), việc thu hồi đất nông nghiệp thời gian qua đã ảnh hưởng lớn tới đời sống người nông dân. Mỗi hécta đất thu hồi ảnh hưởng tới 10 lao động nông nghiệp. Nông dân mất đất, không có việc làm sẽ dịch chuyển ra đô thị kiếm sống, tạo ra những bất ổn trong trật tự xã hội, đồng thời khiến nguồn nhân lực ở nông thôn thiếu hụt nghiêm trọng. Đây cũng là nguyên nhân khiến các nhà đầu tư “ngại” khu vực nông thôn.

Theo TS. Hiramatsu Morihiko, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến giao lưu quốc tế (Nhật Bản), phát triển các nghề phi nông nghiệp nói chung, các nghề thủ công nói riêng là một trong những giải pháp quan trọng để phát triển kinh tế nông thôn. Mặt khác, việc này còn tạo điều kiện để nông dân “ly nông, bất ly hương; nhập xưởng, bất nhập thành” (từ bỏ nghề nông nhưng không phải xa quê hương; trở thành công nhân nhưng không phải vào thành phố). Đây cũng là một trong những biện pháp sử dụng nguồn lực tự nhiên ở khu vực này một cách hiệu quả, góp phần bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, khâu quan trọng làm nên sự khác biệt của mỗi quốc gia trong quá trình hội nhập.

Đồng tình với quan điểm này, ông Hùng cho biết, Bộ Nông nghiệp và PTNT đang triển khai chương trình “mỗi làng một nghề”. Theo đó, mỗi làng sẽ hình thành và phát triển ít nhất một nghề đem lại thu nhập ổn định cho người dân. Ngoài ra, các địa phương có điều kiện xây dựng và đưa vào hoạt động ổn định ít nhất một làng nghề, hoặc trung tâm hỗ trợ phát triển nghề phi nông nghiệp. Đưa mức tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm nghề nông thôn đạt 20 – 22%/năm; tăng trưởng bình quân của ngành nghề nông thôn trên 15%/năm. Thu hút 300.000 lao động /năm.

Xây dựng trung tâm hỗ trợ nghề

Tuy nhiên, xung quanh vấn đề này, ông Nguyễn Mạnh Dũng, Cục Chế biến thương mại nông - lâm - thuỷ sản và Nghề muối (Bộ Nông nghiệp và PTNT) cho rằng, để chương trình “mỗi làng một nghề” đem lại hiệu quả không hề dễ. Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng tới vấn đề này như các chính sách hỗ trợ của Nhà nước chưa mang lại hiệu quả như mong muốn, chưa nhận được sự quan tâm của chính quyền địa phương; việc phát triển ngành nghề còn mang tính tự phát; thiếu nguồn nguyên liệu ổn định; đặc biệt sự liên kết giữa các làng nghề, nghệ nhân, thợ thủ công và các doanh nghiệp trong việc dạy nghề, cung cấp thông tin thị trường chưa chặt chẽ; môi trường làng nghề bị ô nhiễm... “Nếu không giải quyết tốt các yếu tố này, việc phát triển mỗi làng một nghề hay mỗi làng một sản phẩm sẽ không khả thi”, ông Dũng nói.

Chị Vi Thị Thuận ở bản Lác 2, xã Chiềng Châu (Mai Châu – Hoà Bình), chủ cơ sở dạy nghề cho người khuyết tật Thuận Hoà nêu ý kiến, hiện công tác đào tạo nghề truyền thống còn gặp khó khăn, không chỉ do thiếu vốn, hệ thống hạ tầng chưa hoàn thiện mà quan trọng hơn là nhận thức của người dân chưa cao.

Để giải quyết những tồn tại này, ông Hùng cho rằng, các địa phương cần độc lập, sáng tạo; dựa vào lợi thế của từng địa phương; xây dựng và sử dụng tốt mối liên kết nhiều nhà để cải tiến mẫu mã, cung cấp vốn, thông tin thị trường. Đây thực sự là những tiêu chí quan trọng để phát triển chương trình “mỗi làng một nghề” nói riêng và triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới nói chung.

Bên cạnh đó, mỗi địa phương có thể tham gia vào chuỗi sản xuất kinh doanh một sản phẩm của một ngành nghề ở những công đoạn khác nhau. ở cấp tỉnh, cần tập trung nghiên cứu và phát triển chuỗi liên kết này để nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm và giải quyết vấn đề tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt chú trọng đến mối liên kết giữa nơi sản xuất, cung ứng nguyên liệu và nơi sản xuất ra sản phẩm. Phát triển hình thức gia công bán thành phẩm ở các địa phương xung quanh, nhất là các địa phương chưa có nghề phi nông nghiệp.

Đặc biệt, mỗi tỉnh, huyện và xã cần xây dựng trung tâm hỗ trợ phát triển nghề phi nông nghiệp trên địa bàn. Trung tâm này có thể bao gồm một số khu vực như trưng bày, lưu giữ các sản phẩm truyền thống cùng với các nội dung văn hoá liên quan; khu vực triển lãm, trình diễn công nghệ sản xuất, khu vực đào tạo thợ trẻ...

“Thực hiện mỗi làng một nghề chính là việc cộng đồng dân cư trong mỗi thôn“,làng dựa vào thế mạnh của mình xây dựng được ít nhất một dự án phát triển ngành nghề cụ thể. Mục tiêu là tạo dựngl, khôi phục và phát triển ít nhất một nghề sản xuất phi nông nghiệp phù hợp với điều kiện địa lý, kinh tế, lợi thế so sánh và hướng phát triển của địa phương”, ông Hùng nhấn mạnh.