Lật lại trang sử một thời kháng chiến, Vĩnh Hòa là vùng quê in dấu biết bao ký ức oai hùng. Trong mùa thu cách mạng năm 1945, rừng nguyên sinh Rú Lịnh nằm trên đất Vĩnh Hòa là căn cứ luyện tập quân sự của lực lượng vũ trang vùng đông Vĩnh Linh chuẩn bị cho khởi nghĩa giành chính quyền vào đêm 22/8/1945.

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với cao điểm 96, Vĩnh Hòa là trận địa pháo phòng không, pháo tầm xa của bộ đội chủ lực, của dân quân đánh trả máy bay, tàu chiến Mỹ, uy hiếp các căn cứ của địch ở bờ nam như Dốc Miếu, Cồn Tiên, Quán Ngang, Ba Dốc... 

Phát triển cây cao su tiểu điền ở Vĩnh Linh- Ảnh: TRÀ THIẾT

Và chiến công của lực lượng dân quân trực chiến xã Vĩnh Hòa trong một ngày bắn cháy 3 máy bay ném bom của Mỹ vào tháng 12/1967 đã làm rạng danh lịch sử chống ngoại xâm, bảo vệ quê hương của quân và dân Vĩnh Hòa. Và những câu chuyện cảm động về nhân dân Vĩnh Hòa cáng thương binh từ hỏa tuyến về tuyến sau, nhường nhà, nhường hầm cho bộ đội chủ lực trú chân trên đường hành quân vào mặt trận; nấu nước, nấu khoai gánh ra cho bộ đội ở trận địa... càng làm đẹp thêm hình ảnh quân với dân một ý chí, cùng chung sức chung lòng đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Những câu chuyện cũ, những ký ức về một thời hào hùng và gian khó, những tháng ngày sâu nặng nghĩa Đảng, tình dân ấy sẽ còn được nhớ mãi trong lịch sử đánh giặc giữ nước của nhân dân ta.

Còn hôm nay, trong công cuộc xây dựng quê hương, cuộc sống của người dân xã Vĩnh Hòa ngày càng ấm no, hạnh phúc, mảnh đất anh hùng này đang từng ngày thay da đổi thịt. Gối đầu lên rừng nguyên sinh Rú Lịnh, lại nằm giáp ranh với thị trấn Hồ Xá và Nông trường quốc doanh Bến Hải, Vĩnh Hòa có vị trí chiến lược đắc địa trong phát triển một nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa.

Với diện tích đất tự nhiên trên 2.507 ha, có đất trồng các loại cây công nghiệp dài ngày như cao su, hồ tiêu, dầu sở, rừng nguyên liệu; đất trồng các loại cây màu đặc sản như khoai từ, tía, môn các loại; đất khai thác vật liệu xây dựng để sản xuất gạch, ngói; đất trồng lúa; ao, hồ, đầm để nuôi cá nước ngọt; lại có cả đất nhiễm mặn để nuôi tôm nước lợ...

Với lợi thế nhiều huyết mạch giao thông quan trọng của huyện Vĩnh Linh đi qua như đường Cáp Lài, đường 70 kéo dài nối trung tâm huyện với các vùng nông thôn Đông Vĩnh Linh, trong những năm qua, Vĩnh Hòa đã trở thành một vùng sản xuất hàng hóa rất trù phú của vùng Đông Vĩnh Linh và ngày càng thể hiện vị trí năng động của mình.

Đến nay, toàn xã Vĩnh Hòa đã trồng được 425,1 ha cao su tiểu điền, trong đó có 200 ha đã được đưa vào khai thác với sản lượng trên 1.300 tấn mủ tươi mỗi năm, đạt giá trị thu nhập hàng chục tỷ đồng; 93,6 ha hồ tiêu với sản lượng 60 tấn hạt khô mỗi năm; hàng năm gieo cấy trên 370 ha lúa với sản lượng gần 2.000 tấn, trong đó có trên 500 tấn lúa hàng hóa, đảm bảo ổn định đời sống lương thực trên địa bàn và bán ra thị trường; chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản đều có bước phát triển khá, đem lại thu nhập cao cho người nông dân. Công tác bảo vệ, quản lý rừng nguyên sinh Rú Lịnh và phát triển vốn rừng có nhiều tiến bộ.

Đến nay, ngoài 100 ha rừng nguyên sinh Rú Linh, 15 ha rừng tập trung, xã Vĩnh Hòa còn trồng được hàng chục vạn cây phân tán ở các vùng đất sản xuất và khu dân cư. Bước đầu xã đã hình thành được một số cơ sở sản xuất TTCN tạo ra sản phẩm mới, giải quyết được việc làm và tăng thu nhập cho người lao động.

Đến nay, trên địa bàn xã có 60 cơ sở kinh doanh dịch vụ, doanh thu hàng năm đạt gần 3 tỷ đồng. Nhịp độ tăng trưởng bình quân của xã Vĩnh Hòa đạt 14%/năm. Năm 2010, thu nhập bình quân đầu người của xã Vĩnh Hòa đạt 12,5 triệu đồng/năm.

Có thể nói nét nổi bật trong chương trình đột phá, tăng tốc của xã Vĩnh Hòa là cơ cấu sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn có bước chuyển dịch quan trọng, bước đầu đã hình thành được một số vùng sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung đối với cây cao su, cây hồ tiêu, cây màu đặc sản. Sản xuất TTCN-TM-DV phát triển khá nhanh đáp ứng được yêu cầu phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và phục vụ đời sống nhân dân.

Đổi mới được sản xuất, kinh tế phát triển, trong những năm qua, xã Vĩnh Hòa đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng một cách có hệ thống. Nhiều công trình trọng điểm của địa phương đã được đầu tư xây dựng như công trình nước sạch ở Rú Lịnh, trường tiểu học, trạm xá, sân chơi thể thao, trung tâm nuôi dạy trẻ, đường giao thông...

Tuy nhiên, trong tiến trình chuyển mình để phát triển, Vĩnh Hòa vẫn còn gặp không ít khó khăn. Dù kinh tế nông nghiệp có bước phát triển mới nhưng để phát triển kinh tế- xã hội bền vững, Vĩnh Hòa cần phải có chương trình, quy hoạch và định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để tạo ra nhiều hàng hóa nông sản có giá trị xuất khẩu đáp ứng xu hướng hội nhập kinh tế của đất nước.

Với truyền thống của một địa phương anh hùng, một đảng bộ trong sạch vững mạnh, sự đồng thuận cao giữa Đảng và nhân dân, tin rằng xã Vĩnh Hòa sẽ sớm vượt qua những khó khăn trước mắt, chung sức xây dựng quê hương ngày thêm giàu đẹp.