Qua nhiều năm theo dõi NOMAFSI đã nhận thấy các giống lúa thuần: N46, T10, Chiêm hương, HT1, BT13, DT122, KD18, Ải Lùn 32… được các nhà khoa học, các viện nghiên cứu lai tạo, chọn lọc từ nhiều vùng sinh thái khác nhau có năng suất ổn định và chất lượng gạo ngon. Với sự giúp đỡ của Tổ chức Lương thực & Thực phẩm Liên hợp quốc, từ năm 2008 NOMAFSI đã triển khai dự án “Tăng cường năng lực cải tiến giống và SX lúa vùng cao” tại các địa phương: Hoàng Su Phì, Yên Minh (Hà Giang), Bạch Thông, Chợ Đồn (Bắc Kạn), Văn Chấn, Văn Yên (Yên Bái), Phù Ninh, Đoan Hùng (Phú Thọ)…

Tuỳ đặc điểm thời tiết, thổ nhưỡng mỗi vùng và trình độ canh tác của người dân mỗi địa phương để tự chọn cho mình giống lúa phù hợp. Các giống lúa: Chiêm hương, T10, HT1 thích ứng rộng, năng suất từ 6,5-8 tấn/ha, cơm ngon, dễ SX và bán được giá cao so với lúa lai. Từ dự án do NOMAFSI giúp đỡ, ở Yên Bái đã hình thành hai khu vực SX giống: Phù Nham và Đại Phác, do các hộ nông dân tự tổ chức. Ông Trần Sinh Hùng - Trưởng thôn 4, xã Đại Phác, huyện Văn Yên cho biết: Vụ mùa 2009 tổ SX giống xã Đại Phác có 33 hộ đã tổ chức SX hạt giống trên diện tích 5 ha, năng suất bình quân của các hộ đều đạt từ 170-180 kg/sào, tương đương 4,7-5 tấn/ha.

Ông Hùng cho biết, các hộ tham gia vào SX lúa giống tuân thủ nghiêm ngặt thời gian biểu gieo cấy, kỹ thuật chăm sóc, chọn lựa hạt giống… do NOMAFSI hướng dẫn, trước khi đưa lúa giống vào tuốt cũng phải rửa máy sạch sẽ, không để lẫn một hạt, khi phơi ở sân phơi riêng, không để lẫn dù một hạt lúa khác. Khi giao hạt giống cho HTX các hộ đều ghi tên mình trên bao bì, phòng khi hạt giống hộ nào mà người SX tới vụ gặt thấy lẫn giống, chất lượng gạo kém… thì hộ đó phải đền năng suất cho những gia đình mình đã bán giống.

Mỗi vụ, tổ SX lúa giống ở Đại Phác cung cấp ra thị trường 25 tấn lúa giống Chiêm hương qua HTXNNDV và Trạm giống Văn Yên. Theo ông Hùng năm 2008 Trung tâm giống Thái Bình đã lên tận Đại Phác đặt mua giống. Giống lúa Chiêm hương do nông dân Đại Phác SX cung cấp cho 500 ha lúa SX hàng hoá của huyện Văn Yên vụ mùa 2009 đều có năng suất từ 7,5-8 tấn/ha.

Ông Hà Minh Phượng - Phó chủ tịch UBND xã Yên Phú cho biết: Vụ mùa 2009 Yên Phú cấy 100 ha lúa hàng hoá, toàn bộ bằng giống Chiêm hương do nông dân xã Đại Phác cung cấp, đến nay chúng tôi khẳng định năng suất các hộ đều đạt từ 1,8-2 tạ/sào. Với giống lúa đó bà con có thể để được 2-3 vụ sau mới phải thay hoặc đổi giống. Lúa Chiêm hương cơm gạo ngon nên dễ bán. Giá trung bình 6.000đ/kg thóc, có thời gian giá lúa này lên 9.000đ/kg mà không có bán…

Trưởng nhóm SX giống xã Phù Nham, huyện Văn Chấn ông Lò Văn Dòm cho biết: Nhóm SX giống của chúng tôi có 19 hộ, làm trên diện tích 4,9 ha giống lúa T10, toàn bộ số giống SX ra được HTX dịch vụ nông nghiệp thu mua hết, giá 1 kg giống bằng 1,3 kg thóc thịt nên bà con rất phấn khởi… Hạt giống của chúng tôi SX ra hiện đã có bao bì, nhãn mác riêng, rất tiện cho bà con. Giá giống do chúng tôi SX ra chỉ bán với giá 14.000đ/kg, so với giống lúa lai 35.000-40.000đ/kg là rất rẻ. Nếu bà con tự đổi lúa thịt lấy lúa giống cho nhau thì chỉ có 11.000đ/kg…

Từ điểm SX hạt giống ở xã Phù Nham, huyện Văn Chấn đã mở rộng diện tích ở xã Hạnh Sơn thêm 10 ha. Theo ông Nguyễn Hợp Đoàn - Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Chấn: Mấy vụ vừa qua, toàn bộ số giống do nông dân làm ra đều không đủ bán, tương lai chúng tôi phải mở rộng diện tích SX hạt giống để đáp ứng nhu cầu của chính địa phương và thị trường…