Chị Phạm Thị L., nông dân xã Liêm Chính (thị xã Phủ Lý) cho biết: “Giống Bắc ưu 903 giá lên hơn 50.000 đồng/kg nên tôi chuyển sang mua giống Nhị ưu 838 với giá 30.000 đồng/kg, nhưng mọi người nói đây là giống bị bạc lá, nên đành trả lại. Còn giống lúa lai VL20 thì không cửa hàng nào có cả”. Chị cho biết thêm, dù đã quen cấy lúa lai, nhưng do giá cao nên vụ này phải chuyển sang cấy giống lúa thuần.
Tìm hiểu thị trường giống lúa tại Hà Nam, chúng tôi nhận thấy có khá nhiều vấn đề đáng lưu tâm. Đa phần các giống lúa lai đều khan hiếm, không có hàng, thông dụng như giống TH3 -3 mà cũng khó kiếm. Nguyên nhân chính là do nguồn dự trữ đã được đưa ra gieo cấy khắc phục tình trạng mạ chết trong vụ xuân, không còn giống gối vụ. Điển hình là giống VL20, đến cuối tháng 5 chỉ có duy nhất Công ty Giống Nam Dương (Duy Tiên) nhập về, nhưng số lượng hạn chế và giá lên tới 60.000 đồng/kg. Trong khi đây là giống được cấy nhiều trong trà lúa sớm, vì vậy nông dân khá lúng túng trước quyết định có nên thay đổi giống hay không.
Không chỉ có các giống lúa lai nội địa, giống lúa lai Trung Quốc cũng lâm vào tình trạng tương tự, nhất là giống Bắc ưu 903. Anh Cường, chủ một cửa hàng giống lúa ở Bình Lục cho biết: “Thời điểm này, cửa hàng nhập được rất ít so với nhu cầu, vì ngay tại thị trường Trung Quốc cũng đang khan hiếm”. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, ngoài nguồn giống từ Trung Quốc, vụ này có thêm Công ty Giống cây trồng miền Nam cung ứng giống lúa lai Bắc ưu 903 kháng bạc lá, nhưng các công ty, đại lý trên địa bàn tỉnh nhập về không nhiều. Chính vì khan hiếm, nên giá được đẩy lên khá cao, lúa lai Bắc ưu 903 hiện đang có giá 52.000 đồng/kg, cao gần gấp 3 lần so với vụ trước. Theo một chủ cửa hàng, giá giống Bắc ưu 903 tăng từng ngày, ngay từ nơi cung ứng, như của Công ty Giống cây trồng miền Nam, cách đây một tuần chỉ là 30.000 đồng/kg, nay đã lên 40.000 đồng/kg… Có thể nói, giá giống lúa lai đang “nhảy múa” như thách thức khả năng đầu tư sản xuất của người dân Hà Nam.
Việc thiếu giống lúa lai được thể hiện rõ nhất qua Công ty cổ phần Giống cây trồng Hà Nam, đơn vị luôn chiếm 30% thị phần lúa giống trên địa bàn. Vụ này Công ty chỉ chuẩn bị được khoảng vài chục tấn lúa lai các loại. Ông Nguyễn Ngọc ấn, Giám đốc Công ty cho biết: “Giống lúa lai khan hiếm là tình trạng chung, nhất là năm nay không thể nhập được nhiều, do đơn vị cung ứng yêu cầu thanh toán tiền mặt trước khi giao hàng, trong khi chúng tôi lại không có nhiều vốn”.
Từ thực tế trên, việc giảm diện tích lúa lai trong vụ mùa là điều tất yếu. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hơn cả là cần định hướng cụ thể cho bà con thay đổi cơ cấu cấy trồng thích hợp nhất. Đồng thời, ngành nông nghiệp cũng cần có sự trợ giúp đối với những hộ đã xuống giống để đảm bảo lúa phát triển đồng đều, giảm tối đa chi phí đầu vào do giá lúa tăng.