Ảnh minh hoạ.

Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Trí Ngọc cho rằng, chủ trương mở rộng lúa vụ ba là “chính xác”, bởi tăng thêm hơn 741.000 tấn lúa. Dù có hơn 9.000 ha lúa mất trắng do ngập lụt, nhưng theo ông Ngọc thì “được nhiều hơn mất”. Theo quan điểm này, có người đưa ra phép tính, diện tích lúa vụ ba mất trắng so với tổng diện tích chỉ chiếm khoảng 1,2%.

Thế nhưng, TS Lê Anh Tuấn, Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu, ĐH Cần Thơ cho rằng, làm phép tính như thế chưa khách quan. Bởi vì, lũ lớn đổ về chỉ đe dọa chủ yếu diện tích lúa vụ ba mới mở rộng thêm, ở những vùng ngập sâu; nên đánh giá được mất của việc mở rộng diện tích lúa vụ ba, cần so sánh diện tích lúa bị thiệt hại với phần mở rộng thêm. Tức là, hơn 9.000 ha với hơn 132.000 ha, tỷ lệ mất trắng là gần 7%.

Chưa hết, vẫn theo TS Tuấn, diện tích không mất trắng nhưng bị ngập úng (hơn 22.000 ha tính đến ngày 25-10) sẽ giảm năng suất, cũng phải tính vào thiệt hại. Cần tính cả chi phí đắp đê, lao động bảo vệ đê, đình đốn các hoạt động khác. Riêng chi phí gia cố đê bao, giống, xăng dầu bơm tát cho việc mở rộng diện tích lúa vụ ba tính toán hồi tháng 4-2011, từ Bộ NN-PTNT đã tốn gần 200 tỷ đồng.

TS Dương Văn Ni, chuyên gia đa dạng sinh học của trường Đại học Cần Thơ, nói thêm, khi đắp đê bao để chống lũ triệt để nhằm mở rộng lúa vụ ba ở những vùng ngập sâu ở thượng nguồn, sẽ khiến nước lũ dâng cao và chảy xiết nơi khác, nhất là ở hạ nguồn. Hậu quả là tàn phá cơ sở hạ tầng kỹ thuật, các khu đô thị, công nghiệp; thiệt hại này cũng cần được xem xét trong tính toán hiệu quả kinh tế của lúa vụ ba.

Ông Trần Gia Khảm ở Tổng cục Thủy lợi cũng cho biết, so với năm 2000, năm nay mực nước lũ cao duy trì dài ngày hơn, thời gian truyền lũ theo dòng chính và từ dòng chính vào nội đồng nhanh hơn, nghĩa là dòng chảy xiết hơn.

Theo TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL, lúa vụ ba mấy năm gần đây ở ĐBSCL đã đạt trên dưới 500.000 ha. Ở ĐBSCL có hai vụ lúa chính nữa là đông xuân hơn 1,5 triệu héc-ta và hè thu hơn 1,6 triệu héc-ta. Vụ đông xuân phải đối phó xâm nhập mặn, vụ hè thu thường gặp mưa lớn, do đó hai vụ này không thể mở rộng thêm diện tích. Để tăng sản lượng lúa, chỉ còn mở rộng diện tích lúa vụ ba.

Nhưng vụ ba lại bị lũ lụt. Vì vậy theo TS Tuấn: “Chỉ phát triển vụ ba ở những ruộng gò cao, còn những nơi đồng trũng thấp, ngập sâu thì không nên”.