* Người Việt nên dùng giống lúa Việt

Vừa qua Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam (VSTA) đã tổ chức cho các Cty, TT giống là thành viên của Hiệp hội đi tìm hiểu thị trường giống lúa lai tại Tứ Xuyên. Đây là trung tâm SX lúa giống lớn nhất TQ, có lượng giống bán sang Việt Nam nhiều nhất. Mỗi năm cửa khẩu Lào Cai đã nhập từ 8.000-10.000 tấn giống lúa lai các loại của TQ, chủ yếu từ Tứ Xuyên. Theo VSTA sau khi khảo sát thực địa cho thấy: Do diễn biến của thời tiết năm nay bất thuận khi lúa trổ bông, nên năng suất lúa lai giống F1 giảm từ 10-20%. Giá nhân công sau động đất, giá lương thực và các loại giá khác đều tăng, nên giá giống lúa lai có thể tăng khoảng 2 tệ/kg (tương đương 5.000-6.000đ/kg) đối với các giống lúa lai chủ lực.

Theo một số đầu mối NK giống lúa lai vụ mùa vừa qua, giá từ 11-13 tệ/kg, tương đương 30.000-35.000đ/kg đối với các loại giống chủ lực, còn giống độc quyền thì giá 15 tệ/kg, tương đương 40.000- 42.000đ/kg. Một điều dễ thấy, phía các Cty TQ với rất nhiều lý do: mất mùa, động đất, thời tiết bất thuận…sản lượng giống F1 giảm nên giá giống cao. Thông qua cơ quan quản lý Biên mậu, các Cty phía TQ đều thống nhất bán một giá, trong khi đó phía các Cty Việt Nam mạnh ai người nấy chạy. Đây là lý do để phía TQ tăng giá, ép giá. Thực tế từ trước đến nay, giá giống NK từ TQ luôn luôn tăng.

Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo các địa phương tăng cường SX lúa giống trong nước, để chủ động nguồn giống, giảm bớt sự lệ thuộc vào nước ngoài đồng thời giúp cho nông dân mua giống với giá rẻ. Tuy nhiên, với rất nhiều lý do việc SX giống trong nước gặp rất nhiều khó khăn. Do giống lúa lai SX trong nước chất lượng so với giống lúa cùng loại của TQ không cao; giống bố mẹ không tự SX được; một số giống lúa lai Made in Việt Nam như VL20, TH3-3 giá lại khá cao; nông dân không muốn thay đổi các giống khác…Một điều đáng quan tâm là các Cty kinh doanh giống vẫn thích nhập giống lúa của TQ mà không muốn SX giống và tiêu thụ giống lúa nội địa. Vì SX giống rủi ro cao, nhập giống chắc ăn hơn, thời gian quay vòng vốn nhanh mà còn “gửi giá” được.

Theo ông Nguyễn Văn Tuân- Chi cục trưởng Chi cục Kiểm dịch thực vật (KDTV) vùng 8: Mấy năm nay lượng NK các loại giống lúa lai từ phía TQ qua cửa khẩu Lào Cai giảm mạnh, có thể các Cty NK qua cửa khẩu Lạng Sơn hoặc Móng Cái. Cửa khẩu Lào Cai có năm nhập 8.000-10.000 tấn, nhưng từ đầu năm 2009 đến nay, lượng lúa giống NK qua cửa khẩu Lào Cai chỉ có 1.305 tấn, giảm rất nhiều so với nhiều năm trước đây…

Ông Hoàng Đức Hoành- GĐ Cty CP Giống Vật tư NLN Tuyên Quang cho biết: Giá giống lúa lai vụ xuân 2009-2010 sẽ tăng không đáng kể, nếu giá giống tăng thì bà con sẽ tìm các giống lúa thuần thay thế. Tuy nhiên, từ nay đến khi đó giá cả thị trường còn biến động, nhưng giá giống sẽ không lên cơn sốt…Cùng quan điểm với ông Hoành, ông Nguyễn Văn Vững- nguyên GĐ Trung tâm Giống NLN Yên Bái cho biết: Thị trường giống là một ma trận, giá cả phía TQ đưa ra là vậy, nhưng phía mình phải mặc cả. Cần cảnh giác với những thông tin “hai mang”, bất lợi cho phía Việt Nam…

Từ nhiều năm nay FAO đã thông qua Viện KHKTNLN miền núi phía Bắc triển khai dự án “Tăng cường năng lực cải tiến giống và SX lúa vùng cao” đã giúp nông dân nhiều nơi tự SX được hạt giống lúa thuần năng suất, chất lượng cao. Dự án đã triển khai ở các địa phương: Hoàng Su Phì, Quang Minh (Hà Giang), Bạch Thông, Chợ Đồn (Bắc Kạn), Văn Chấn, Văn Yên (Yên Bái), Phù Ninh, Đoan Hùng (Phú Thọ), với các giống lúa: N46, T10, Chiêm hương, HT1, BT13, DT122, KD18, Ải Lùn 32…

Đây là những giống lúa thuần có năng suất, chất lượng cao do các nhà khoa học, các viện nghiên cứu lai tạo, chọn lọc từ nhiều vùng sinh thái khác nhau. Ngoài ra vụ xuân 2008-2009 FAO còn giúp hỗ trợ nông dân 3 tỉnh: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ 450 tấn giống lúa thuần nguyên chủng, để từ đó bà con có thể tự để được giống 3-4 vụ.

Việc SX các giống lúa lai trong nước của các địa phương cũng chưa thành vùng rõ rệt, ngoài hai giống VL20, TH3-3 được tổ chức SX ở nhiều địa phương, đã chiếm được niềm tin của nông dân, tuy nhiên giá còn cao. Trung tâm giống NLN Lào Cai từ nhiều năm nay đã hợp tác với Cty Lục Đan (Tứ Xuyên, TQ) chọn tạo thành công hai giống lúa lai 2 dòng: LC25 và LC212 năng suất bình quân 65- 75 tạ/ha. Ông Dương Đức Huy cho biết: Giá giống lúa LC25 dự kiến vụ xuân 2009-2010 chỉ bán với giá 36.000đ/kg, thấp hơn nhiều so với giá giống lúa lai của TQ. Do lượng giống không nhiều chỉ đủ cung cấp cho nông dân trong tỉnh.