Chỉ còn hơn mười ngày nữa là đến tết nhưng thị trường dưa hấu tại ĐBSCL vẫn bình lặng như ngày thường. Sức mua yếu và sản lượng dưa về chợ đầu mối không nhiều.

Diện tích trồng dưa giảm 50%

Ngày 13-1, khu vực chợ đầu mối xã Bình Thạnh, Thủ Thừa (Long An), được xem là nơi trung chuyển dưa hấu từ các tỉnh ĐBSCL đi TP.HCM vắng như “chùa bà đanh”. Cả một buổi sáng nhưng chỉ có vài xe tải chở dưa từ Đồng Tháp Mười về vựa. Bà Tuyết, chủ vựa Hai Nghĩa, cho biết: “Gần tết mà buôn bán ế ẩm quá. Nông dân trồng dưa đang thu hoạch lai rai, nhưng năm nay diện tích trồng dưa ít lắm, có thể sẽ “cháy” chợ trong những ngày cận tết như năm rồi”.

Nhiều chủ vựa dưa ở khu vực này cho biết họ đã đi vào những vùng trồng dưa lớn của tỉnh như: Tân Thạnh, Thạnh Hóa, Mộc Hóa, Vĩnh Hưng, Thủ Thừa để tìm nguồn cung cấp cho thị trường, nhưng người trồng dưa tết không nhiều, chủ yếu trồng xuất khẩu sang Trung Quốc dịp sau tết.

Bà Nguyễn Thị Như Ý, trưởng phòng trồng trọt Sở NN&PTNT tỉnh Long An, xác nhận diện tích dưa hấu của tỉnh Long An vụ đông xuân này chỉ khoảng 1.100ha, giảm gần 1.000ha so với cùng kỳ năm 2008. Nguyên nhân chủ yếu là do nông dân lo ngại chi phí đầu tư cao, thời tiết bất thường, giá dưa thấp không có lãi. Và thực tế những trận mưa trái mùa trong tuần cuối tháng 12-2008 và đợt lạnh đầu tháng 1-2009 đã làm sâu bệnh bùng phát, dưa bị “chạy” không lấy được trái, năng suất giảm đáng kể.

Sở NN&PTNT Long An ước tính năng suất dưa trung bình vụ này chỉ đạt 15-20 tấn/ha, giảm 5-7 tấn/ha so với các năm trước. Tuy nhiên, diện tích dưa tết không nhiều vì phần lớn nông dân trồng dưa thu hoạch sau tết để xuất khẩu sang Trung Quốc. Vụ dưa tết năm 2008 tỉnh Long An thu hoạch khoảng 40.000 tấn dưa, nhưng có tới 80% bán cho thương lái ở Hà Nội để xuất khẩu sang Trung Quốc. Do giá dưa xuất khẩu cao hơn tiêu thụ nội địa nên ngày càng có nhiều người chuyển hướng, không trồng dưa tết nữa. “Chắc chắn giá dưa tết sẽ cao vì khan hiếm”-bà Ý nhận định.

Tương tự, tại Tiền Giang, giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Văn Khang cho biết diện tích dưa tết ở tỉnh này cũng chỉ hơn 1.000ha, giảm 50% so với năm trước.

Giá chợ cao, giá vườn thấp

Mặc dù diện tích trồng dưa năm nay giảm mạnh nhưng giá dưa được thương lái thu mua tại đồng rất thấp. Giống dưa hắc mỹ nhân (quả dài, vỏ xanh, ruột đỏ) truyền thống tại Nông trường Tân Thành (huyện Thủ Thừa), huyện Thạnh Hóa, Vĩnh Hưng chỉ 2.300-2.800 đồng/kg. Còn giống dưa mặt trời đỏ (quả tròn, vỏ sọc, ruột đỏ, không hạt) có giá khoảng 5.000 đồng/kg. Ông Trần Văn Tú ở xã Thạnh An, huyện Thạnh Hóa cho biết nhiều năm nay ông và nhiều người khác ở đây chủ yếu trồng dưa hấu thu hoạch sau tết để xuất khẩu, chỉ có một ít dưa phục vụ tết. “Nếu là đất nhà thì chi phí đầu tư khoảng 40 triệu đồng/ha, còn đất thuê chi phí tăng lên tới 60 triệu đồng/ha. Với năng suất trung bình 18-20 tấn và giá dưa như hiện nay chỉ hòa vốn chứ không có lãi” - ông Tú nói.

Trong khi giá dưa mà nông dân bán tại ruộng rất thấp thì tại chợ giá dưa đã được đẩy lên gấp 2-3 lần. Ngày 13-1 tại chợ đầu mối Thủ Thừa (Long An), giá dưa hắc mỹ nhân 4.500 đồng/kg (bán sỉ), 7.000 đồng/kg (bán lẻ); dưa mặt trời đỏ không hạt 7.000 đồng/kg (bán sỉ), 12.000 đồng/kg (bán lẻ). Theo nhiều nhà vườn tại Long An, giá dưa bị đẩy lên cao chủ yếu do qua nhiều khâu trung gian.

Tết sẽ khan hiếm dưa hấu.

Dưa hấu vuông chữ nổi Vào những ngày giáp Tết Kỷ Sửu, trên ruộng dưa xã Đakơva, Kontum, những người nông dân Ba Na, dưới sự hướng dẫn của kỹ sư nông nghiệp Phạm Gia Quang, hối hả chọn những quả dưa đang độ sung sức nhất đặt vào những chiếc khuôn nhựa trong suốt. “Những quả dưa nặng chừng 3kg khi được nuôi lớn đến 5-6kg vỏ của nó sẽ bị ép chặt vào khuôn hình vuông, các bề mặt sẽ nổi những hình nổi theo ý muốn của người trồng. Năm nay sẽ là con trâu vàng 2009 và ba chữ “phúc- lộc- tài” để chưng bàn thờ gia tiên”, anh Quang giải thích. Theo anh Quang, để ra được trái dưa vuông ưng ý, người trồng sẽ phải thực hiện ba khâu quan trọng là chọn giống, luyện quả và làm khuôn. Chọn giống thì không quá phức tạp bởi trên thị trường đã có sẵn nhiều loại giống dưa ngon như An Tiêm 599, mặt trời đỏ, suka... Anh Quang cho biết luyện quả là quá trình ép trái dưa non, luyện sức chịu đựng của nó để khi đưa vào khuôn nó “ngoan ngoãn” mà không có phản kháng nào, tương tự quá trình ép cây cảnh bonsai. “Chúng tôi sử dụng một số biện pháp xử lý để tạo đột biến như xóa bỏ hoàn toàn lớp lông mao trên bề mặt vỏ để quả dưa chỉ nhận một nguồn dinh dưỡng từ cuống, thay đổi chế độ dinh dưỡng vì nếu dưa nhiều nước thì khi ép khuôn dễ vỡ, mà ít nước thì dưa sẽ bị xốp... Hoàn toàn không có hóa chất độc hại nào. Tất cả đều tuân thủ tiêu chuẩn VietGAP mà nước ta đang áp dụng” - anh Quang nói. Bà Võ Thị Minh Nguyệt, giám đốc Công ty Đất Sạch, cho biết người tiêu dùng có thể mua được quả dưa đặc biệt này ở hệ thống bán rau sạch VGfood và tại một số siêu thị trên cả nước. Giá mỗi cặp dưa vuông có chữ nổi này dao động từ 4,9-6,7 triệu đồng.