Việc mua bán này được xem là bất thường bởi các thương lái thường đẩy giá cao hơn so với giá thị trường, tạo nên những cơn sốt ảo.

Thu mua giá cao

Theo số liệu của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, hiện trên địa bàn tỉnh có 164 cơ sở thu mua thủy, hải sản, trong số này có bốn cơ sở, nằm rải rác tại Cảng cá Cát Lở, Cảng phường 11 (đều thuộc TP Vũng Tàu), Cảng cá Phước Tỉnh (huyện Long Ðiền) và Cảng cá Lộc An (huyện Ðất Ðỏ), chuyên thu mua và bán lại cho thương lái Trung Quốc. Mặc dù số lượng không nhiều, nhưng đây đều là những chủ vựa có lượng thu mua lớn. Qua điều tra tìm hiểu, các mặt hàng được thương lái Trung Quốc tìm mua nhiều là cá mắt kiếng, cá hố, cá bò, bạch tuộc hai da, cá thu khô, cá chỉ vàng khô, mực nang khô... với mức cao hơn các đại lý trong nước thu mua từ 5.000 đến 10.000 đồng/kg. Có lúc mua ồ ạt trong thời gian ngắn với giá tăng vọt rồi đột ngột ngừng mua, ép giá xuống thấp.

Việc thu gom hàng với số lượng lớn của thương lái Trung Quốc thời gian qua đã gây xáo trộn thị trường nguyên liệu thủy, hải sản trên địa bàn tỉnh, đồng thời khiến nhiều doanh nghiệp chế biến hải sản tại Bà Rịa - Vũng Tàu "đói" nguyên liệu đầu vào do không thể cạnh tranh được với thương lái Trung Quốc. Phó Giám đốc Công ty cổ phần Chế biến xuất nhập khẩu thủy sản Bà Rịa - Vũng Tàu (Baseafood) Huỳnh Minh Tường cho biết: Tình trạng thiếu nguyên liệu chế biến đang ảnh hưởng nghiêm trọng việc thực hiện các đơn hàng hiện nay của công ty.

Tuy hoạt động chủ yếu trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, một trong những địa phương có nhiều thế mạnh về khai thác và nuôi trồng thủy, hải sản, nhưng công ty rơi vào tình cảnh thiếu nguyên liệu như hiện nay là rất bất thường.

Tiềm ẩn rủi ro lớn

Theo các doanh nghiệp chế biến hải sản trên địa bàn tỉnh, việc thương lái Trung Quốc tới Việt Nam thu mua thủy, hải sản không chỉ diễn ra tại Bà Rịa - Vũng Tàu mà xuất hiện tại nhiều địa phương trong cả nước. Do không tuân thủ các nghĩa vụ về thuế, cho nên thương lái Trung Quốc có nhiều lợi thế cạnh tranh, thường đẩy giá mua lên cao, tạo ra những biến động ảo. Tuy nhiên, việc mua bán này tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro bởi những thương lái này không mở tài khoản hoặc bảo lãnh tín dụng trong mua bán nên khi xảy ra sự cố họ bỏ trốn về nước, bỏ mặc hậu quả cho phía đối tác Việt Nam. Chủ một cơ sở chế biến hải sản ở xã An Ngãi, huyện Long Ðiền, cho biết: Các thương lái Trung Quốc thường sử dụng vi-sa du lịch để vào Việt Nam. Họ đăng ký tạm trú và thuê kho để chứa hàng. Họ bán hàng ở đâu, khả năng tài chính ra sao hầu như không ai biết, nhưng với phương thức "mua đứt bán đoạn" sòng phẳng, trả hoa hồng cao nên dễ tạo được lòng tin cho những chủ vựa hải sản. Ông Nguyễn Tuấn Dũng, Chủ DNTN Hòa Thắng Lợi ở ấp An Thạnh, xã An Ngãi, huyện Long Ðiền, từng bị thương lái Trung Quốc lừa, cho biết: Họ thường lừa mình vào dịp cuối năm. Khi mua bán đã thân quen, tạo dựng được uy tín, mình thường cho họ gối đầu  một chuyến hàng trong dịp Tết. Rất nhiều trường hợp thương lái Trung Quốc "một đi không trở lại".

Nhằm lập lại trật tự trong thu mua thủy, hải sản trên địa bàn tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh đã có ý kiến đề nghị Ban Quản lý các cảng cá phối hợp chính quyền địa phương quản lý chặt chẽ hơn nữa việc thu mua thủy, hải sản của các đầu nậu, chủ vựa lớn, có hoạt động gom hàng bán lại cho thương lái Trung Quốc. Qua đó nhắc nhở, cảnh báo các doanh nghiệp, cá nhân thu gom thủy, hải sản cần thận trọng, cảnh giác khi tham gia kinh doanh, mua bán với số thương lái này.