Nghe tôi thắc mắc về tên gọi khá lạ tai ấy, anh Đăng giải thích: gà mã lại còn gọi là gà mã mái, là loại gà trống nhưng có lông mã ngắn, tròn giống như lông gà mái, lông đuôi xoè và không có những cọng lông đuôi phụ hình vòng cung. Đây là loại gà kiểng nên người chơi rất chú trọng màu sắc, hình dáng và tiếng gáy chứ ít quan tâm đến chất lượng thịt hoặc gà có đá được hay không. Một con gà kiểng mã lại trưởng thành chỉ nặng từ 400 - 800 g nhưng có giá từ 4 - 8 triệu đồng. Nếu gà đẹp, giá bán có thể tăng lên, từ 10 – 20 triệu đồng/con.

Theo anh Đăng, giống gà mã lại có nguồn gốc từ Malaysia, chúng được lai tạo với gà Nhật Bản, nhập vào Việt Nam khoảng đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, vì giống gà này có giá quá cao nên trước kia chỉ có giới “quý tộc” mới dám chơi. Họ nuôi với số lượng ít và chỉ trao đổi, biếu tặng lẫn nhau, không bán ra thị trường. Chính vì chỉ được “lưu hành nội bộ” nên giống gà mã lại này ít người biết đến và ngày càng có khuynh hướng mai một do bị trùng huyết thống. Sau năm 1975, giống gà mã lại được “bung” ra nhưng phong trào chơi gà kiểng này chưa kịp phát triển thì đụng dịch cúm gia cầm. Mãi đến những năm gần đây, khi đời sống kinh tế phát triển và dịch cúm gia cầm lắng xuống, phong trào chơi gà kiểng mới bắt đầu phát triển trở lại.

Anh Đăng tâm sự: “Tháng 10.2008, Hội gà kiểng TP. HCM thành lập, tôi là hội viên trẻ tuổi nhất của Hội. Qua những lần đến sinh hoạt, tôi nhận thấy giống gà mã lại này chỉ có một số màu cơ bản như trắng, đen, bông, vàng, xám nên rất dễ nhàm chán và đang có khuynh hướng ngày càng mất đi. Vì vậy, tôi nảy ra ý định cho gà mã lại này lai tạo với nhau và lai với một số giống gà kiểng khác để tạo ra thế hệ gà mới lạ”.

Mặt bằng ở TP.HCM hiếm và quá đắt nên sau khi thu mua được 40 con gà mã lại, đầu năm 2009, anh Đăng lên Tây Ninh thuê gần một công đất trồng nhãn ở ấp Trường Phú, xã Trường Đông, huyện Hoà Thành để mở trang trại nuôi gà kiểng. Dưới những gốc nhãn mát rượi, anh cho xây dựng nhiều dãy chuồng gà. Mỗi chuồng diện tích khoảng 2 x 4 mét, được che chắn cẩn thận. Trong mỗi chuồng đều có phân nửa là sân xi măng khô ráo dùng làm nơi cho gà ăn, ngủ, ấp trứng, nửa diện tích còn lại là sân cát để gà bươi và tắm nắng. Anh Đăng bắt đầu nuôi thử nghiệm gà trống và gà mái khác màu chung một chuồng với nhau. Kết quả sau gần hai năm lai tạo, anh đã thu được khoảng 400 con gà mã lại, trong đó có nhiều con rất đẹp.

Anh Đăng chỉ cho tôi xem, với giống gà có màu đen anh đã lai tạo ra được đen thẫm, đen tím, đen xanh. Gà trắng lai cũng phân biệt giữa trắng trong, trắng đục. Gà vàng ra vàng chuối, vàng ô, vàng tuyết và từ những chú gà bông, gà xám anh đã cho ra đời nhiều con gà bông đen, bông xám. Trưa ngày 24.9.2010, khi tôi đến thăm trang trại gà kiểng của anh thì thấy có một vài bạn trẻ cũng đến tìm hiểu, hỏi mua. Anh Đăng cho biết: “Hiện nay, tôi còn đang trong giai đoạn nhân giống nên tôi chỉ mới bán vài con về TP. HCM để chào hàng chứ chưa bán rộng rãi”.

Anh cũng đã thử nghiệm cho gà mã lại lai tạo với một số giống gà kiểng khác như gà che, gà rừng, gà Tân Châu, gà Thái Lan nhưng chưa có giống gà nào có hình tướng cân đối, màu sắc đẹp đẽ như gà mã lại.