Trở lại vùng chuyên canh lúa chất lượng cao huyện Cai Lậy (Tiền Giang) những ngày cuối cùng của năm 2008, chúng tôi dễ dàng bắt gặp nụ cười của nông dân bên những cánh đồng lúa vừa gieo sạ được 20-30 ngày tuổi. Đưa chúng tôi đi xem cánh đồng lúa chất lượng cao an toàn của xã, ông Trương Văn Bảy ở ấp 5, xã Mỹ Thành Nam cho biết từ ngày gieo sạ tới nay, ngày nào cũng dành 2-3 giờ “khảo sát” đám ruộng và nhận thấy lúa đang phát triển rất tốt, không bị sâu bệnh. “Với đà phát triển như hiện nay, chắc chắn vụ đông xuân này bà con trồng lúa sẽ thắng lớn” - ông Bảy khẳng định.

Tập trung giống chất lượng cao

Theo ông Nguyễn Văn Khang - giám đốc Sở NN&PTNT Tiền Giang, sau “sự cố” lúa IR 50404 tồn đọng bán không được, từ vụ đông xuân này nông dân đã quay sang trồng lúa chất lượng cao và lúa thơm. Hiện toàn tỉnh có tới 50% diện tích trồng lúa hạt dài, chất lượng cao, 30% trồng lúa thơm và chỉ 20% lúa thường (chủ yếu là IR 50404). Tương tự, các tỉnh trong khu vực ĐBSCL lúa chất lượng cao và lúa thơm vụ đông xuân này cũng chiếm 70-80% diện tích.

Theo chỉ đạo của Bộ NN&PTNT, hiện nay các địa phương đang cố gắng giúp nông dân giảm chi phí đầu tư sản xuất lúa để nâng cao lợi nhuận. Nếu như vụ hè thu 2008 chi phí đầu tư sản xuất lúa lên tới 3.000 đồng/kg, thì vụ này Tiền Giang và các tỉnh ĐBSCL phấn đấu kéo giảm còn 1.700-2.000 đồng/kg. Do giá phân bón hiện đang giảm mạnh nên khả năng chi phí đầu vào sẽ còn giảm.

Ông Khang cho biết trong hội nghị về lương thực mới đây, Hiệp hội Lương thực VN đã cam kết với Thủ tướng là vụ đông xuân này các doanh nghiệp (DN) sẽ phấn đấu mua lúa hạt dài, chất lượng cao của nông dân với giá 3.500-4.000 đồng/kg. Do đó, nếu năng suất trung bình 6 tấn/ha, giá lúa 3.500 đồng/kg, trừ chi phí đầu tư là 2.000 đồng/kg thì nông dân sẽ thu lãi khoảng 9 triệu đồng/ha. Nếu giảm thất thoát sau thu hoạch và tiết kiệm chi phí sản xuất nhiều hơn nữa thì lãi sẽ còn cao hơn. Đặc biệt, đối với những hộ trồng lúa thơm thì tiền lãi chắc chắn sẽ rất cao. Ông Nguyễn Văn Đồ ở xã Mỹ Thành Nam tính toán: “Lúa thơm hiện nay khoảng 7.000 đồng/kg. Với năng suất 6 tấn/ha và trừ phi phí đầu tư tối đa 3.000 đồng/kg, nông dân sẽ thu lãi tới 24 triệu đồng/ha”.

Giá lúa sẽ tăng

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 31-12-2008, một lãnh đạo Công ty Lương thực Long An cho biết mặc dù hiện nay giá gạo trên thị trường thế giới vẫn còn ở mức thấp, nhưng với những tín hiệu khả quan về tiêu thụ cho thấy trong những tháng đầu năm 2009 giá lúa gạo sẽ tăng. “Hiện nay nhiều DN vẫn xuất khẩu gạo, nhưng lượng xuất sẽ tăng nhiều trong những tháng đầu năm 2009. Trong đó, riêng tháng 1-2009 sẽ xuất khoảng 120.000 tấn gạo 5% tấm sang thị trường Iraq, tháng 2-2009 sẽ xuất một lượng đáng kể sang thị trường châu Phi” - vị lãnh đạo này tiết lộ.

Thị trường lúa gạo ĐBSCL trong những ngày cuối năm 2008 cũng rất sôi động. Một số địa phương như Long An, Bạc Liêu... đã bắt đầu thu hoạch lúa thu đông gặp ngay lúc các DN đang thu mua gạo tạm trữ (Thủ tướng chỉ đạo mua 1 triệu tấn lúa, tương đương 500.000 tấn gạo đến hết tháng 2-2009), nên lúa thu hoạch bao nhiêu đều được tiêu thụ hết bấy nhiêu.

Hiện nay do được vay vốn với lãi suất ưu đãi nên các DN đang đẩy mạnh thu mua gạo của thương lái để tạm trữ. Bên cạnh đó, thị trường nội địa dịp tết này cũng gia tăng mức tiêu thụ, nên giá lúa gạo trong nước cũng đang ở mức khá cao so với cách đây vài ba tháng. Giá lúa mới thu hoạch (chưa đạt tiêu chuẩn độ ẩm) được thương lái thu mua với giá 3.000-3.500 đồng/kg tùy loại lúa thường hay hạt dài. Với giá này nông dân đã có lãi chút đỉnh chứ không bị lỗ như lúc lúa gạo tồn đọng vài tháng trước.

Một số DN xuất khẩu cho biết năm nay vụ đông xuân sẽ thu hoạch muộn khoảng một tháng. Phải đến tháng 3-2009 các tỉnh ĐBSCL mới thu hoạch rộ. Trong khi đó từ tháng 1 đến tháng 2-2009 nhu cầu tiêu thụ lúa gạo hạt dài, chất lượng cao để chế biến gạo 5% tấm cho xuất khẩu khá lớn. Dự báo thời điểm giáp hạt từ tháng 2 đến tháng 3-2009 sẽ khan hiếm lúa gạo loại này, nên chắc chắn giá sẽ tăng cao. Tuy nhiên, từ tháng 3-2009 trở đi tình hình tiêu thụ và xuất khẩu ra sao thì chưa có DN nào tiên lượng được. Tuy vậy, nhiều người vẫn khẳng định họ rất tin tưởng trong năm 2009, đặc biệt là vụ đông xuân này sẽ thắng cả về năng suất lẫn giá cả.

TS LÊ VĂN BẢNH (viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL): Đảm bảo người trồng lúa có lãi trên 30%

Vụ đông xuân 2008-2009, ĐBSCL đã xuống giống 1,5 triệu ha. Hiện trà lúa ở các tỉnh đều phát triển tốt, tình hình sâu bệnh và dịch vàng lùn - lùn xoắn lá giảm hẳn so với các niên vụ trước trong khi giá vật tư, phân bón đều hạ nhiệt. Dự báo vụ đông xuân năm nay sẽ trúng mùa, sản lượng lúa thu hoạch sẽ không dưới 10 triệu tấn.

Trong khi đó, tình hình lúa gạo trên thị trường thế giới đang khả quan hơn do các nước tăng mua dự trữ, chính sách kích cầu ngăn chặn khủng hoảng kinh tế được nhiều nước trên thế giới áp dụng, nạn đói châu Phi tiếp tục căng thẳng nên nhu cầu nhập gạo sẽ tăng cao. Riêng thị trường trong nước, Chính phủ tiếp tục cam kết thu mua lúa cho dân, đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước Philippines, Iraq, châu Phi, Indonesia... đảm bảo cho người trồng lúa có lời tối thiểu 30%.