Hệ thống máng ăn cho cá Chạch sụn của anh Thiện tuy rất đơn giản, dễ chế tạo từ những
vật liệu rẻ tiền sẵn có nhưng đem lại hiệu quả cao trong việc chăn nuôi

Cá Chạch sụn (hay còn gọi là cá Chạch bùn) là một loài cá nước ngọt nhỏ sống chủ yếu ở lớp bùn trong ao, hồ, ruộng lúa, kênh mương… Cá Chạch sụn trưởng thành nặng từ 30 đến 60g, con to nhất nặng 100g dài 20cm. Đặc điểm nổi bật của loài cá Chạch này là xương của chúng không cứng như xương cá mà rất mềm. Ngày nay, mô hình nuôi cá Chạch sụn đang ngày càng trở thành phương thức sản xuất tiêu biểu trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Trong quá trình nuôi Chạch sụn, ngoài các khâu xử lý ao nước, chọn con giống, nguồn thức ăn, phòng và trị bệnh cho cá… thì công việc cho cá ăn diễn ra thường xuyên,  hàng ngày chiếm hầu hết thời gian vòng đời của cá Chạch sụn. Việc cho cá ăn quá ít hay quá nhiều đều ảnh hưởng không tốt tới quá trình sinh trưởng của cá và môi trường nước ao nuôi.

Nếu cung cấp thức ăn cho cá nuôi bị đói thì cá sinh trưởng phát triển chậm, tỷ lệ cá chết cao. Thức ăn thừa sẽ tích tụ dần dưới nền đáy ao, phân hủy và sinh ra khí độc như H­₂S(Hydro sulfua) có thể khiến cá nuôi chết hàng loại, ở mức nhẹ thì làm các chỉ số môi trường nước ao như Oxy hòa tan, pH thay đổi theo chiều hướng xấu. Việc cung cấp thức ăn thừa xuống ao sẽ trực tiếp tăng giá thành sản phẩm và làm giảm hiệu quả kinh tế. Để khắc phục được tình trạng trên, anh anh nông dân Vũ Đức Thiện ở xã Yên Mạc, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình đã có giải pháp sáng tạo trong việc chế tạo ra hệ thống máng chăn cá tự động trong ao nuôi cá Chạch sụn của gia đình cho hiệu quả rõ rệt trong việc chăn nuôi loài cá này.

Từ những vật liệu khá đơn giản như thùng phi nhựa dung tích 120 lít, các ống phi (ø) 75, ø110, miếng xốp, van điều chỉnh là các vật liệu có giá thành không cao, dễ chế tạo và sử dụng. Sau khi lắp đặt máng ăn đã được gia công trong ao nuôi, người nuôi cho thức ăn công nghiệp vào thùng phi 120 lít. Thức ăn cho cá sẽ di chuyển xuống ống ø 75, bên ngoài ống ø 75 có ống ø 110 dùng để che nắng, mưa cho ống phía trong. Đoạn nối thùng phi với ống ø 75 được chế tạo phễu thu nhỏ lại nên thức ăn sẽ di chuyển chậm xuống phía dưới.

Bên ngoài ống ø 75 phía dưới được lồng với ống ø 90, phía dưới ống ø 90 được gắn miếng xốp có thể tự động nâng lên, hạ xuống theo mực nước và có thể điều chỉnh lượng thức ăn. Anh  tiến hành thử nghiệm 01 ao nuôi cá Chạch sụn thương phẩm có sử dụng máng cho ăn và 01 ao đối chứng không sử dụng máng cho ăn.

Với quy mô hiện tại mỗi ao có diện tích 1.000 m², mật độ thả 50 con/m², cỡ giống thả 2.000con/kg. Qua theo dõi, đánh giá sản lượng cá Chạch sụn thu được từ ao nuôi có sử dụng máng cho ăn cao hơn hẳn ao nuôi cá chạch sụn không sử dụng máng ăn; tổng chi phí đầu vào của ao nuôi cá chạch sụn sử dụng máng cho ăn thấp hơn so với ao không sử dụng máng cho ăn. Theo tính toán của anh Thiện thì khi thu hoạch tỷ lệ cá loại một đạt cao (trên 85%) giúp mô hình nuôi tăng hiệu quả kinh tế khoảng 20% so với sử dụng phương thức cho ăn thủ công và quan trọng theo như anh cho biết là việc chăm cá nay nhàn hơn rất nhiều.

Do thức ăn nổi, khi cá ăn hết thức ăn đến đâu thì lượng mới sẽ được tự động chảy xuống nên lượng thức ăn dư thừa và bị chìm như trước đây hầu như là không đáng kể, tiết kiệm thức ăn và ao nuôi không bị ô nhiêm nguồn nước do thức ăn thừa, các chỉ số môi trường như oxy hòa tan, pH, kiềm duy trì ổn định.

Hệ thống máng ăn cho các Chạch sụn của anh Thiện tuy rất đơn giản, dễ chế tạo từ những vật liệu rẻ tiền sẵn có nhưng đem lại hiệu quả cao trong việc chăn nuôi. Từ việc tiết kiệm nguồng thức ăn dư thừa giảm thiểu chi phí nguyên liệu đầu vào, tiết kiệm nhân công chăm sóc đến việc đảm bảo duy trì độ ổn định của nguồn nước góp phần nâng cao năng suất lao động, tăng thu nhập cho nhưng hộ nuôi các Chạch sụn.

Giải pháp sáng tạo “Máng cho cá chạch sụn thương phẩm ăn có thể áp dụng rộng rãi trong các hộ gia đình, trang trại nuôi trồng thủy sản, HTX, THT” đạt giải Ba Cuộc thi “Sáng tạo Kỹ thuật nhà nông” toàn quốc lần thứ IX do Trtung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức tháng 12 năm 2022 được tổ chức tại Hà Nội.

Ánh Dương