Anh Sưởng đang kiểm tra chất lượng của vườn dược liệu

Xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, bố bệnh tật, anh Vàng Văn Sưởng là con cả gia đình nên khi vừa học hết lớp 6/12 phải nghỉ học, đi làm thuê khắp nơi để kiếm tiền phụ giúp gia đình. Khi trưởng thành, được Hội Nông dân huyện Bát Xát, xã Mường Vi tuyên truyền, vận động, anh đã tích cực tham gia phong trào nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững ở địa phương.

Năm 2005, anh là đại biểu trẻ tuổi được tôn vinh là hộ gia đình vượt khó thoát nghèo tiêu biểu dự hội nghị tổng kết phong trào Nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi tỉnh Lào Cai, lần thứ VI. Tại đây anh được tiếp cận, học hỏi, trao đổi kiến thức, kinh nghiệm, cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh.

Hành trình đến với mô hình trồng cây dược liệu để chiết xuất thành tinh dầu của anh Sưởng bắt đầu từ năm 2010, khi dự án “Nâng cao năng lực tự chủ về sức khỏe cho đồng bào dân tộc thiểu số” với việc “Bảo tồn và phát triển cây thuốc cổ truyền”. Được sự hỗ trợ của dự án, anh sưu tầm, nghiên cứu một số cây dược liệu truyền thống như gừng gió, kinh giới rừng… trồng trên vườn đồi và chọn cây gừng tía để thử nghiệm chiết xuất tinh dầu. Ban đầu, gia đình anh chỉ dám thử nghiệm chiết xuất tinh dầu ở quy mô hộ gia đình với nồi đun bằng củi 50 cân/mẻ. Càng thất bại, quyết tâm lại càng cao, với việc đầu tư xây dựng được một giàn nấu cao và nồi chưng cất tinh dầu đốt bằng điện 3 pha, công suất 3 tạ/mẻ. Các quy trình sản xuất đều được khép kín, kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Khi tiếp cận với Chương trình Nông dân khởi nghiệp, anh nhận thấy tại xã Mường Vi và các xã lân cận có nhiều tiềm năng phát triển vùng nguyên dược liệu đảm bảo đủ cho việc chế biến dược liệu, chiết xuất tinh dầu quy mô lớn, đồng thời cũng tạo được nhiều việc làm có thu nhập ổn định cho hội viên nông dân trong vùng. Năm 2016, hai vợ chồng bàn bạc, vận động, liên kết thành lập Hợp tác xã Mường Kim do anh làm Giám đốc, chuyên hoạt động trong lĩnh vực dược liệu, tinh dầu, với vốn điều lệ 1 tỷ đồng, gồm 16 thành viên. Mục tiêu của Hợp tác xã (HTX) là mở rộng quy mô sản xuất, đăng ký nhãn hiệu, thương hiệu sản phẩm, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm… “HTX sẽ cung ứng giống, phân bón, chuyển giao khoa học kỹ thuật trồng, chăm sóc và ký cam kết thu mua sản phẩm cho người dân với giá từ 3.000 đến 5.000 đồng/kg", anh Sưởng chia sẻ.

Để có nguồn nguyên liệu dồi dào vừa giúp đỡ bản làng của mình phát triển kinh tế, anh tuyên truyền, vận động, đặt hàng trồng cây gừng gió, kinh giới rừng với hội viên nông dân trong xã và một số xã lân cận. Anh đã mạnh dạn bỏ vốn ra để mua giống, hỗ trợ kỹ thuật, phân bón và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho người dân địa phương. Hiện nay, HTX Mường Kim đã liên kết với bà con trồng nguyên liệu ở các khu vực lân cận, như diện tích trồng cây gừng gió khoảng 40 ha phân bố ở các xã Quang Kim, Mường Vi, Pa Cheo, Dền Thàng, Y Tý.... Vào mùa vụ thu hoạch dược liệu, HTX tạo công ăn việc làm cho 6 lao động thường xuyên và  30 lao động thời vụ, giúp cho các hộ gia đình hội viên, nông dân có việc làm, tăng thu nhập, từng bước góp phần xóa đói, nghèo.

Theo anh Sưởng, tinh dầu gừng gió là một trong hàng chục loại tinh dầu đang được sản xuất tại HTX Mường Kim. Đây là sản phẩm nhằm hướng đến mục tiêu người sử dụng luôn mua được sản phẩm với giá ổn định ở mọi thời điểm và có thể dễ dàng phát triển sản phẩm đến tất cả các địa phương trong cả nước. Một lọ nhỏ 50 ml được HTX bán lẻ với giá 50.000 đồng, nếu nhập số lượng lớn sẽ được chiết khấu theo tỷ lệ phần trăm. Ngoài ra, anh còn tận dụng nhiều loại cây dược liệu truyền thống của dân tộc Giáy, để phục vụ nhu cầu thị trường về dược phẩm, mỹ phẩm, HTX đã thu mua, chưng cất hàng chục loại tinh dầu khác nhau từ quả Màng Tang, cây kinh giới rừng, sả Java, dầu bưởi, dầu ngùng lải, thuốc tắm; thu mua, chế biến Giảo Cổ Lam; thu mua và trưng cất tinh dầu ….

Để nâng cao hiệu quả chưng cất tinh dầu, HTX đã đầu tư xây dựng nhà xưởng, thiết bị nồi đun bằng điện, các loại máy băm, thái nhỏ, lò sấy nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, gia tăng khả năng cạnh tranh trên cơ sở phát huy lợi thế của địa phương. Dược liệu sau khi thu hoạch được chế biến hoàn chỉnh thành sản phẩm ngay tại xưởng. Các quy trình sản xuất đều được khép kín, kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo vệ sinh và chất lượng sản phẩm. Với hơn 10 tấn/tháng sản phẩm khô và 200 lít/ tháng sản phẩm tinh dầu, HTX hiện là nhà phân phối thường xuyên cho công ty dược của Trường Đại học Dược, công ty CP Kinh doanh các sản phẩm bản địa Sa Pa, HTX Nậm Đăm...

Sau nhiều năm phát triển, đến nay HTX Mường Kim đã đạt được những kết quả cao, mỗi năm anh thu nhập được khoảng 400-500 triệu đồng. Anh luôn mong muốn được sự hỗ trợ của cơ quan, đơn vị truyền thông HTX có thể xây dựng chiến lược truyền thông, quảng bá các sản phẩm trên thị trường, không những tiêu thụ trong nước mà vươn ra một số nước lân cận.. Anh Sưởng cho biết, hiện nay, HTX đang tiến tới xây dựng thương hiệu, tham gia chấm điểm để được cấp sao OCOP các cấp cho sản phẩm tinh dầu gừng gió và một số sản phẩm tinh dầu thảo dược thiên nhiên khác.

Anh Vàng Văn Sưởng, Giám đốc HTX Mường Kim được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc tặng Bằng khen tôn vinh những tấm gương trong phong trào khởi nghiệp vùng dân tộc thiểu số phía Bắc.

Thùy Dung