Câu hỏi:
Chúng tôi nghe nói con Rầy nâu có thể truyền bệnh lùn xoắn lá cho cây lúa, đây là một bệnh rất nguy hiểm, nếu bị bệnh sớm có thể làm cho lúa thất trắng. Xin được nói rõ thêm về bệnh này và cách phòng trị chúng?
(Nguyễn Thị Loan và Ngô Văn Tiến, Long Thành, Đồng Nai))
Trả lời:
Lùn xoắn lá lúa là một bệnh mới được phát hiện ở các tỉnh phái Nam vào đầu năm 1977 ở huyện Cai Lậy (Tiền Giang). Sau đó bệnh tiếp tục được phát hiện ở một số tỉnh khác thuộc miền Tây và cả miền Đông Nam bộ, trong đó có Đồng Nai của các bạn (Đồng Nai phát hiện vào tháng 6-1978), lúc đó người ta gọi là bệnh xoắn lùn). Bệnh có liên quan chặt chẽ với tình hình phát sinh phát triển của Rầy nâu (Rầy nâu là môi giới truyền bệnh) vì thế chừng nào Rầy nâu chưa được khống chế thì khả năng xuất hiện của bệnh vẫn còn tiềm ẩn trên đồng ruộng. Do đó mặc dù hiện tại bệnh không xuất hiện nhiều nhưng cũng cần phải hết sức cảnh giác với bệnh.
Triệu chứng điển hình nhất của cây bị bệnh là thấp lùn (lá vẫn còn giữ được mầu xanh), lá bị xoắn, sinh trưởng chậm và khó trỗ bông.
-Thấp lùn: Cây lúa bị lùn do tăng trưởng chậm cả về chiều cao cây và bề dài lá, đây là biểu hiện rõ rệt và ổn định, giúp nhận biết dễ dàng cây bị bệnh trên đồng ruộng.
-Xoắn lá: Lá lúa vẫn giữ mầu xanh bình thường, nhưng bị xoắn lại thành nhiều vòng theo hình lò so hoặc trôn ốc (giống hình mũi khoan) (ảnh I-14). Những lá đã già hoặc bánh tẻ mới bị nhiễm bệnh thì thường chỉ bị xoắn nhẹ ở phần đỉnh, những lá non mới sinh ra đã bị bệnh thì bị xoắn tít lại như lò xo, ngòai ra lá bệnh có thể bị rách ở mép thành những đọan ngắn có hình chữ V hoặc răng cưa, mặt lá nhăn nhúm, mép lá biến mầu thành dải sọc trắng, gân phiến lá và phía trên bẹ lá bị sưng từng đọan ngắn và biến mầu.
-Hình dáng bụi lúa bệnh: có vẻ thô cứng và có xu hướng đẻ nhánh nhiều hơn cây lúa bình thường. Cây bệnh thường mọc ra nhiều chồi đốt ngang thân, trỗ bông muộn hơn cây bình thường và thường trỗ không thóat, nếu trỗ thóat thì bông cũng ngắn và lép nhiều.
Ngòai lúa, bệnh còn gặp trên một số lọai cỏ dại mọc phổ biến ở đồng ruộng như cỏ lồng vực, cỏ đuôi phụng, cỏ ống và cỏ chát.
Bệnh do siêu vi trùng (virus) gây ra. Cũng giống như bệnh Vàng lùn cây lúa, bệnh được lan truyền thông qua tuyến nước bọt của con Rầy nâu (Nilaparvata lugens) bằng cách Rầy nâu chích hút dịch của cây lúa đã bị bệnh, virus trong cây bệnh sẽ được lưu giữ trong tuyến nước bọt của rầy, đến khi rầy chích hút cây lúa khỏe (chưa bị bệnh) chúng sẽ truyền virus cho cây khỏe làm cho cây khỏe bị nhiễm bệnh. Bệnh không lan truyền qua đất, nước, hạt giống và không khí.
Do đây là một bệnh Virus nên chưa có thuốc để chữa trị. Vì thế để hạn chế bệnh các bạn phại áp dụng một số biện pháp sau đây để phòng ngừa:
-Sau khi thu họach lúa cần có biện pháp để diệt lúa chét (đặc biệt là ở những ruộng vừa bị bệnh), vệ sinh đồng ruộng, chú ý diệt những lọai cỏ dại là ký chủ phụ của bệnh như đã nêu ở trên.
-Thường xuyên kiểm tra ruộng lúa để phát hiện sớm rồi nhổ bỏ và tiêu hủy kịp thời những cây lúa đã bị bệnh để hạn chế lây lan.
- Áp dụng biện pháp Quản lý dịch hại tổng hợp để phòng trừ Rầy nâu (môi giới truyền bệnh) như các bạn vẫn thường làm trong hệ thống “Quản lý dịch hại tổng hợp trên cây lúa”./.