Câu hỏi: Vài vụ gần đây cây bắp chỗ chúng tôi thường xuất hiện những con sâu cắn phá trên lá, chúng gặm ăn khuyết lá, có khi ăn hết cả lá chỉ để lại phần dọc gân chính, thậm chí chúng có thể cắn trụi cả phần thân của những cây ngô còn nhỏ, ngòai ra còn thấy chúng ăn cả hột non trong trái bắp. Xin cho biết đó là những con sâu gì? Và xin được chỉ cách phòng trị lọai sâu này?
Huỳnh Thị Quắn (Châu Thành, Tiền Giang) Và một số bà con ở Đồng Nai
Trả lời: Theo chúng tôi những con sâu đã gây hại cho cây bắp (cây ngô) ở chỗ các bạn trong vài vụ gần đây là con sâu cắn lá bắp. Qua quan sát thực tế trên đồng ruộng các nhà chuyên môn cho biết có tới hai lòai sâu cắn lá trên cây bắp, đó là: Sâu cắn lá nõn (Leucania loreyi) và Sâu cắn gié(L. separata). Chúng là những lòai sâu đa thực vì ngòai cây bắp chúng còn gây hại trên nhiều lọai cây trồng khác như lúa, mía, lúa mì, kê và một số cây thuộc họ hòa thảo khác. Chúng thường gây hại nhiều từ khi cây bắp có 4-6 lá cho đến khi cây sắp trỗ cờ. Sau đây chúng tôi nêu sơ qua một số đặc điểm của hai lòai sâu này:
1) Sâu cắn lá nõn:
Con trưởng thành dài khỏang 14-18 mm, sải cánh rộng khỏang 25-30 mm, đầu mầu nâu tro. Cánh trước mầu nâu nhạt hoặc nâu vàng, họat động vào ban đêm, ban ngày ẩn nấp trong bẹ lá bắp, hoặc bờ cỏ, thích mùi chua ngọt. Con cái đẻ trứng thành từng ổ trên lá nõn, bẹ lá, trên cờ hoặc râu bắp. Mỗi con cái có thể đẻ vài trăm trứng, cá biệt trên 1.000 trứng.
Trứng hình bầu dục, mới đẻ mầu trắng sữa, sau chuyển sang mầu nâu. Tùy theo nhiệt độ không khí trong năm mà sau khi đẻ khỏang trên dưới một tuần lễ thì trứng nở.
Sâu non tuổi nhỏ cắn phá các phần non như lá nõn, hoa đực (lúc chưa trỗ), sâu non tuổi lớn thường gặm khuyết lá, có khi ăn trụi cả phần thân non phía trên mặt đất , cũng có khi chúng chui vào bắp non ăn hạt. Sâu non thường họat động vào ban đêm, ban ngày ẩn nấp trong lá nõn , bẹ lá...
Khi cây còn nhỏ sâu hóa nhộng ở dưới đất (sâu 2-5 cm). Từ khi cây trỗ cờ trở đi sâu hóa nhộng trong bẹ lá, lá bi hoặc trái bắp. Sâu thường gây hại nhiều các vụ bắp Đông-Xuân và Xuân.
2)Sâu cắn gié:
Con trưởng thành dài khỏang 16-20 mm, sải cánh rộng khỏang 40-50mm, thân mầu nâu tro hoặc nâu vàng nhạt, thích mùi chua ngọt. Ban ngày ẩn nấp trong các lùm cây, cỏ dại...từ chập tối trở đi bay ra họat động và đẻ trứng thành từng hàng hoặc từng ổ trên lá bắp. Mỗi con cái có thể đẻ vài trăm trứng.
Trứng hình bánh bao, đường kính khỏang 0,5-0,7 mm. Lúc mới đẻ có mầu vàng tươi sáng, sau chuyển dần sang mầu vàng đậm, trước khi nở có mầu tím than.
Sâu non sợ nắng, sợ ánh sáng nên ban ngày thường ẩn nấp trong lá nõn, ban đêm bò ra cắn phá. Khi còn nhỏ sâu ăn khuyết lá, khi lớn sâu có thể ăn trụi cả lá chỉ để lại gân chính, như các bạn đã thấy trên ruộng bắp nhà mình. Nếu nặng ruộng bắp trở nên xơ xác, cây còi cọc, chậm phát triển. Từ khi cây bắp bước vào giai đọan trỗ cờ phun râu trở đi sâu gây hại cờ và râu bắp, làm ảnh hưởng rất nhiều đến năng xuất.
Khi đẫy sức sâu dài khỏang 35-40 mm, di chuyển xuống đất để hóa nhộng trong một cái kén được kết bằng đất bột ở độ sâu 5-10 cm. Nhộng dài khỏang 16-20 mm, mầu nâu đỏ. Sâu thường gây hại nhiều cho bắp vụ Đông-Xuân.
Để phòng trị sâu có kết qủa, các bạn cần tiến hành một số biện pháp sau:
-Do sâu thường cắn phá vào ban đêm nên nếu các bạn có điều kiện có thể tổ chức đốt đèn bắt sâu non vào ban đêm.
-Dùng bẫy bả chua ngọt thu hút con trưởng thành vào bẫy để tiêu diệt, biện pháp này muốn có kết qủa phải được tiến hành đồng lọat trên diện rộng, tránh làm đơn lẻ một mình vì sẽ thu hút trưởng thành từ ruộng khác đến đẻ trứng gây hại nặng cho ruộng nhà mình. Cách làm bả như sau: các bạn có thể dùng 4 phần mật (đường đen) trộn với 4 phần dấm, một phần rượu và một phần nước, sau đó cứ 100 phần hỗn hợp này các bạn trộn thêm vào 1 phần thuốc trừ sâu Dipterex (hoặc Diptecide 90WP, hay Dip 80 SP). Bả pha xong đặt trong chậu sành, nhựa...mỗi chậu khỏang 0,25-0,5 lít, đặt cao khỏi mặt đất khỏang 1-1,5 mét nơi đầu gió, mỗi ha khỏang 7-10 chậu , cứ khỏang một tuần thay bả mới một lần.
-Thường xuyên kiểm tra ruộng bắp để sớm phát hiện sâu khi chúng mới nở và dùng thuốc phun xịt diệt trừ sâu kịp thời. Về thuốc các bạn có thể sử dụng một trong các lọai thuốc trừ sâu như: Confidor 100SL; Regent 5SC; Sudin 20EC; Sumitigi 30EC; Sumithion 50EC; Bi58 - 40EC; Basudin 40EC...
-Nếu ruộng bắp thường xuyên bị sâu gây hại nặng nên luân canh một vài vụ với một số lọai rau đậu như rau ngò, rau cải, đậu que, dưa leo, dưa hấu...