Trong thời gian gần đây, tại các địa phương trong tỉnh Phú Yên đang phát triển mạnh phong trào lập vườn cây ăn quả. Nhiều trang trại, tổ hợp tác đã thu được hiệu quả ban đầu từ việc trồng cây ăn quả, đã có sản phẩm trái cây bán ra thị trường. Trong quá trình lập vườn cây ăn quả, giai đoạn kiến thiết ban đầu thường kéo dài từ 3-5 năm. Trong thời gian này, nhiều hộ nông dân thường áp dụng biện pháp trồng xen canh các loại cây trồng ngắn ngày trong khi chờ cây trồng chính khép tán và cho sản phẩm. Bản tin Khuyến nông xin giới thiệu cùng bà con nông dân kinh nghiệm trồng xen canh và áp dụng biện pháp luân canh trong vườn cây ăn quả của các hộ nông dân thuộc Tổ hợp tác trang trại Sơn Ngọc, xã Hoà Quang bắc, huyện Phú Hoà.
Tổ hợp tác trang trại Sơn Ngọc hình thành từ năm 1998, với 31 hộ nông dân lên khai khẩn đất hoang lập nghiệp. Từ những tháng năm cơ cực ban đầu đến nay Tổ hợp đã hình thành nên những trang trại, vườn nhà với diện tích khoảng 180 ha. Nhiều hộ nông dân đã xây dựng những vườn cây ăn quả với diện tích lớn, hàng năm cho sản phẩm bán ra thị trường. Điển hình như hộ ông Nguyễn Văn Tánh thu trên 50 triệu đồng/năm từ việc bán các sản phẩm như xoài, mít, nhãn, Sapô, dứa… và nuôi bò lai, hộ ông Hưng với 640 cây mãng cầu, 100 cây mít… cho lãi 40 triệu đồng/năm, đa số nông dân đều có thu nhập ổn định nhờ vào việc canh tác vườn cây ăn quả tại địa phương.
Do điều kiện đất tại khu vực này chủ yếu là đất đồi hoang hoá nên bà con nông dân trồng cây ăn quả các loại, kết hợp với việc trồng xen canh các loại cây lương thực ngắn ngày để lấy ngắn nuôi dài. Ông Nguyễn Văn Tánh - Tổ trưởng Tổ hợp tác, cho biết: Trồng cây ăn quả giai đoạn kiến thiết thường kéo dài nên để lấy ngắn nuôi dài bà con tại khu vực này thường kết hợp trồng xen canh với các loại cây ngắn ngày khác như cây ớt, cây đu đủ, cây sả, các loại bầu bí, khổ qua, dưa leo… Phương thức canh tác này được hầu hết bà con nông dân áp dụng phổ biến tại khu vực này. Việc xen canh được thực hiện liên tục trong giai đoạn cây ăn quả còn nhỏ đến khi cây bắt đầu khép tán.
Nhiều hộ nông dân cho biết, phương thức canh tác này rất hiệu quả, tạo điều kiện cho người trồng có thu nhập ổn định trong khi chờ cây trồng chính cho sản phẩm, hiện nay 01 sào khổ qua canh tác xen canh sẽ cho lãi khoảng 3 triệu đồng trong thời gian là 4 tháng. Việc trồng xen canh trong vườn cây ăn quả còn có ý nghĩa làm hạn chế được cỏ dại trong vườn cây, đồng thời tận dụng được lượng phân bón cho cây ngắn ngày bổ sung cho cây dài ngày. Ngoài ra các biện pháp chăm sóc cây ngắn ngày như làm đất, xới xáo, sẽ làm cho đất được tơi xốp, thông thoáng tạo điều kiện cho cây phát triển tốt hơn.
Theo ông Nguyễn Văn Tánh để thực hiện việc xen canh trong vườn cây ăn quả có hiệu quả, đối với các loại cây ngắn ngày trồng xen canh, bà con không nên độc canh một loại cây trồng mà phải bố trí luân canh các loại cây trồng khác nhau, hoặc cây họ đậu để cải tạo đất. Mặt khác vì đây là phương thức canh tác lấy ngắn nuôi dài nên bà con nông dân phải thường xuyên tỉa cành tạo tán cho cây trồng chính để lấy ánh sáng cho cây trồng phụ quang hợp. Một điều cần lưu ý là phải thường xuyên chăm sóc cho cây trồng chính, tránh trường hợp tập trung sản xuất cây ngắn ngày mà bỏ quên không chăm sóc cây dài ngày, điều này sẽ dẫn đến hậu quả không tốt cho vườn cây ăn quả về sau./.