Câu hỏi: Đậu cô ve, đậu que ở chỗ chúng tôi gần đây cứ vào mùa khô thường hay bị một hiện tượng là trên lá (thường từ lá bánh tẻ trở đi), có những vết lấm tấm mầu trắng xám (nhìn từ xa giống như bị phủ một lớp bụi cám) sau đó lá chuyển dần sang mầu bạc trắng rồi rụng sớm, khi quan sát kỹ thấy ở mặt dưới của lá có nhiều con vật nhỏ li ti như con mạt gà mầu hồng, mầu đỏ bò lăng xăng. Xin cho biết đó là chứng bệnh gì? Có phải những con vật nhỏ li ti kia gây ra căn bệnh đó? Hiện nay có cách nào đễ chữa trị lọai bệnh này có hiệu qủa?
Hùynh Văn Ben (Đà lạt, Lâm Đồng)
Nguyễn Tiến Thành (Định Quán, Đồng Nai)

Trả lời: Qua mô tả của hai bạn kết hợp với những kinh nghiệm thực tế mà chúng tôi có được, chúng tôi cho rằng hai lọai đậu ở chỗ các bạn đã bị con nhện đỏ (cái con vật nhỏ li ti như con mạt gà mầu hồng, mầu đỏ mà các bạn đã quan sát thấy ở mặt dưới của lá) gây hại, chúng có tên khoa học là Tetranychus sp. Hiện tượng lá bị lấm tấm như cám trên lá sau đó bạc trắng rồi rụng sớm không phải là chứng bệnh gì hết, mà chúng chỉ là những di chứng để lại do con nhện đỏ gây ra khi gây hại cho lá. Như vậy một khi đã tìm cách diệt trừ hết con nhện đỏ thì những lá mới ra sau này sẽ không bị hiện tượng như các bạn đã nêu nữa. Nói tóm lại: muốn cây không bị “bệnh” này thì phải diệt hết nhện đỏ. Sau đây chúng tôi xin cung cấp cho các bạn một vài thông tin cơ bản về lòai nhện này:
Cơ thể của nhện đỏ rất nhỏ (cỡ dưới một ly). Một nhện cái có thể đẻ 7-8 chục trứng, thời gian sinh trưởng ngắn vì thế nếu gặp điều kiện thuận lợi chúng tích lũy mật số rất nhanh, chỉ cần vài ngày không thăm ruộng là đã có thể bị chúng gây hại khá nặng. Dưới kính lúp có độ phóng đại lớn các bạn sẽ nhìn thấy cơ thể con nhện đỏ có hình bầu ducï, 8 chân, trên cơ thể có nhiều gai nhỏ. Khi mới nở có mầu vàng nhạt, sau đó chuyển dần sang mầu hồng và mầu đỏ đậm như các bạn đã thấy.
Cả con nhện trưởng thành và nhện non đều bu bám ở mặt dưới của lá đậu (là chủ yếu) để gây hại. Đúng như các bạn đã quan sát thấy, chúng thường gây hại những lá đã bước vào giai đọan bánh tẻ trở đi, nhưng nếu mật độ cao chúng có thể tràn lên cả lá non, lá đọt.
Nhện cạp ăn biểu bì của lá làm cho lá có những vết lấm tấm mầu trắng xám. Nếu bị hại nặng nhiều vết liên kết lại với nhau, làm cho lá mất diệp lục một cách trầm trọng, chuyển dần sang mầu xám trắng và rụng sớm (ảnh II-10), làm cho cây đậu mất sức, ra ít bông, bông và trái non dễ bị rụng. Vào mùa khô nhện thường gây hại nhiều hơn trong mùa mưa.
Để hạn chế tác hại của nhện, các bạn có thể áp dụng một số biện pháp phòng trừ như sau:
-Không nên trồng đậu qúa dầy, nhất là vào mùa khô, để ruộng đậu không bị bít bùng, không thông thóang.
-Kiểm tra ruộng đậu thường xuyên để phát hiện sớm nhện và có biện pháp diệt trừ kịp thời, không nên để nhện gây hại nặng rồi mới ra ta thì cây đậu sẽ bị mất sức rất khó phục hồi. Muốn phát hiện nhện tốt nhất là các bạn dùng kính lúp tay học sinh soi kỹ mặt dưới của lá, nếu không có kính lúp tay các bạn có thể kiểm tra gián tiếp bằng cách sau: đưa lá đậu kẹp vào giữa hai tờ giấy trắng , vuốt nhẹ phía ngòai tờ giấy , mở tờ giấy ra nếu thấy trên tớ giấy có những chấm nhỏ mầu xanh lợt, mầu hồng hay mầu đỏ là lá đậu đó đang có nhện gây hại, mật số những vết chấm càng cao thì chứng tỏ mật số rệp càng cao.
Khi phát hiện có nhện các bạn có thể sử dụng một trong các lọai thuốc sau đây để phun xịt: Danitol 10EC; Comite 73EC; Pegasus 500SC; Ortus 5EC; Cascade 5EC; Nissuran 5EC...Nhện là một lọai dịch hại kháng thuốc nhanh, vì thế các bạn không nên chỉ sử dụng một lọai thuốc (dù lọai thuốc này tốt), mà phải luân phiên sử dụng nhiều lọai thuốc với nhau. Nhớ xịt ướt đều mặt dưới lá và phải bảo đảm thời gian cách ly của thuốc. Sau khi xịt thuốc nếu ruộng đậu đã bị nhện gây hại nặng các bạn nên bón thêm phân để cây đậu nhanh hồi phục.