Câu hỏi: Vườn cây quất của gia đình tôi thỉnh thỏang lại có những đám trên lá có mầu đen như bồ hóng bếp, làm cho cây, trái xấu xí, khó bán. Xin cho biết đó là hiện tượng gì. Nếu cứ để vậy liệu có ảnh hưởng gì đến sức khỏe của cây không? Nếu có ảnh hưởng xin được chỉ dẫn cách khắc phục?
Nguyễn Văn Long
SaDec (Đồng Tháp)
Trả lời: Trên các lọai cây thuộc nhóm cây có múi như cam, quýt, chanh bưởi, quất… (và cả ở một vài lọai cây ăn trái khác), hiện tượng bồ hóng đen trên lá có thể do hai nguyên nhân chính gây ra, nhưng dù là nguyên nhân nào đi nữa cũng đều không có lợi cho cây (đó là chưa kể cái thiệt hại trước mắt như bạn đã nói là làm cho cây xấu xí, khó bán), do vậy cần phải có biện pháp để khắc phục. Hai nguyên nhân này sẽ có hai cách khắc phục khác nhau. Do trong thư bạn không mô tả rõ nên khó trả lới một cách chính xác, vì thế chúng tôi xin nêu ra cả hai trường hợp, bạn kiểm tra lại xem vườn quất của nhà bạn rơi vào trường hởp nào từ đó bạn sẽ có cách sử lý đúng.
-Trường hợp thứ nhất: Nếu ở mặt trên của lá, trên vỏû cành, vỏ trái ...bị phủ đều một lớp bồ hóng, mầu đen, không tạo thành từng đốm riêng biệt. Khi lấy tay, lấy giẻ lau hoặc dùng nước để rửa thì lớp bồ hóng này sẽ hết, trả lại cho chỗ vừa lau mầu xanh tự nhiên vốn có của nó (thực ra nó xanh nhạt hơn một chút) thì đây là bệnh bồ hóng, bệnh này do nấm Capnodium citri gây ra. Lòai nấm này sống họai sinh trên lớp mật do các lòai rầy rệp...tiết ra (trong chất bài tiết của chúng). chúng không tấn công vào mô của cây nên không ảnh hưởng trực tiếp cho cây. Tuy nhiên do chúng phát triển dầy đặc phủ kín các bộ phận xanh của cây sẽ ảnh hưởng đến qúa trình quang hợp, từ đo sẽ ảnh hưởng đến qúa trình sinh trưởng và phát triển bình thừong của cây, khiến cho cây còi cọc, yếu sức, ra hoa kết trái ít, làm cho cây xấu xí, khó tiêu thụ, tức là chúng gián tiếp gây hại cho cây.
Như vậy muốn hạn chế bệnh bạn chỉ cần phòng trừ các lọai rầy rệp trên cây bằng một số lọai thuốc trừ sâu như Supracide, Suprathion, Bian, Bị-58, Sumi-alpha, Applaud, Applaud-Mipc, DC-Tron Plus...Cũng có thể dùng máy bơm nước có áp suất mạnh tia xịt vòi nước vào chỗ có rầy rệp và lớp bồ hóng bu bám cũng sẽ có tác dụng tiêu diệt và rửa trôi bớt rầy, rệp và lớp bồ hóng trên cây. Để hạn chế nấm bồ hóng bạn có thể sử dụng thêm thuốc TP-Zep 18EC.
-Trường hợp thứ hai: Ở mặt dưới của lá có những đốm tơ mầu đen hơi tròn, kích thước cỡ vài mm đến 1 cm, hoặc những đốm đen nhỏ cỡ 1 mm trong các lõm khuyết tinh dầu của bề mặt vỏ trái, đốm càng già thì mầu đen càng sậm hơn. Nếu bị nặng các đốm bệnh có thể hòa lẫn vào nhau thành một đám. Khi cạo bỏ lớp bồ hóng đi sẽ thấy mô lá phía dưới của đốm bệnh có mầu thâm đen. Bề mặt của vết bệnh hơi gồ lên, cao hơn so với mặt lá một chút, nhìn dưới kính lúp thì đó chính là lớp bào tử nấm rất mịn, thì đây là bệnh đốm bồ hóng (do vết bệnh có màu đen như bồ hóng bếp). Bệnh do nấm Meliola commixta gây ra, chúng chỉ xuất hiện ở mặt dưới của những lá quất đã già (nhất là những lá nằm ở dưới thấp), hầu như không thấy ở lá bánh tẻ và tuyệt nhiên chẳng bao giờ thấy chúng xuất hiện ở những lá non. Bệnh thường gây hại nhiều ở những vườn trồng dầy, thiếu ánh sáng, ấm độ trong vườn cao. Nếu bị nặng bộ lá sẽ phát triển kém, khiến cây còi cọc.
Để hạn chế tác hại của bệnh bạn không nên trồng qúa dầy, tạo cho vườn quất luôn thông thóang và cây có điều kiện được cung cấp dinh dưỡng nhiều hơn. Lên liếp cao, thóat nước tốt trong mùa mưa. Thường xuyên tỉa bỏ những cành tược, cành gìa xấu, cành bị sâu bệnh gây hại, dọn cỏ rác, để vườn luôn được thông thóang, đủ ánh sáng.
Chăm sóc vườn quất chu đáo, bón phân, tưới nước đầy đủ theo yêu cầu của cây để cây luôn sinh trướng và phát triển xanh tốt. Đây là biện pháp hết sức quan trọng, thường mang lại hiệu qủa phòng ngừa bệnh rất cao.
Nếu vườn thường hay bị bệnh gây hại có thể sử dụng một trong những lọai thuốc như: COC 85WP; Vidoc 30WP hoặc BTN; Viben-C 50BTN; Score 250EC...để phun xịt, nhớ xịt ướt đều cả mặt dưới của lá. Về cách sử dụng bạn có thể tham khảo trên nhãn thuốc./.