Câu hỏi: Trên lá bánh tẻ và lá già của cây dưa leo ở chỗ chúng tôi không rõ tại sao vài năm gần đây cứ xuất hiện ngày một nhiều những đường ngoằn ngèo, mầu trắng bạc lấp lánh nhỏ cỡ một vài ly. Nếu bị nặng nhiều đường tập trung lại thành một mảng lớn làm cho chỗ lá đó bị khô rồi chết, ruộng dưa dần trở lên còi cọc, không phát triển được, trái nhỏ, năng xuất thấp. Xin cho biết đó là lọai sâu bệnh gì? Có cách nào để phòng trừ chúng?
Nguyễn Văn Hòanh và một số nhà vườn
ở Thống Nhất, Đồng Nai
Trả lời: Qua mô tả của các bạn chúng tôi cho rằng hiện tượng xẩy ra trên lá cây dưa leo chỗ các bạn là triệu chứng gây hại của Dòi đục lá Liriomyza sp (còn gọi là sâu đục lòn la, sâu vẽ bùa hay Ruồi đục lá...) chúng thuộc họ Agromyzidae. Bộ hai cánh Diptera. Lọai sâu hại này đang phát sinh và gây hại nhiều ở nước ta trong thời gian gần đây. Đây có thể được coi là một lọai sâu đa thực vì ngòai dưa leo chúng còn gây hại trên rất nhiều lọai rau mầu khác như: bầu, các lọai bí, mướp, dưa hấu, dưa lê, đậu đũa, đậu cô ve, đậu trạch, cà chua, cà pháo, khoai tây... nên việc phòng trừ chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn.
Con trưởng thành là một lọai ruồi rất nhỏ (cơ thể của chúng chỉ dài khỏang 2 ly), mầu nâu đen. Một con cái có thể đẻ hàng trăm qủa trứng vào bên trong nhu mô của lá dưa. Lúc mới nở ấu trùng (con dòi) có mầu trắng, sau chuyển dần sang mầu trắng sữa, vàng nhạt, rồi vàng tươi. Aáu trùng ăn nhu mô của lá dưa tạo thành các đường hầm ngoằn ngèo phía dưới lớp biểu bì mặt trên của lá. Ở phía cuối đường đục này thường có một con ấu trùng dài khỏang 2-3 ly. Đường đục thường nhỏ khỏang một vài ly. Nếu bị hại nặng những đường đục này sẽ dầy đặc tạo thành những đám lớn, làm cho lá mất diệp lục, khô héo dần, ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng quang hợp tạo vật chất hữu cơ nuôi cây, làm cho cây dưa bị còi cọc, năng xuất thấp.
Dòi đục lá thường chỉ gây hại nhiều từ khi lá dưa bước vào giai đọan bánh tẻ trở đi, đây là giai đọan họat động quang hợp của lá rất mạnh, vì thế nếu không phát hiện sớm và có biện pháp diệt trừ kịp thời thì cây dưa rất dễ bị mất sức, ảnh hưởng nhiều đến năng xuất.
Để hạn chế tác hại của dòi đục lá các bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:
-Cắt bỏ những lá đã bị dòi đục qúa nặng, mang ra khỏi ruộng tiêu hủy để hạn chế bớt mật số của dòi ở các lứa sau.
-Dùng màng phủ nông nghiệp (vải nilon) phủ lên trên luống dưa trước khi trồng sẽ có tác dụng hạn chế bớt tác hại của dòi đục lá.
-Không nên trồng liên tục nhiều năm những cây thường bị dòi đục lá gây hại trên cùng một khu vực, tốt nhất mỗi năm nên luân canh một vụ với lúa, rau muống...để cắt đứt nguồn thức ăn của dòi đục lá trên đồng ruộng Biện pháp này sẽ thu được hiệu qủa rất cao nếu vận động được nhiều chủ ruộng cùng làm trên diện rộng.
-Nếu ruộng dưa đã bị hại nhiều các bạn có thể sử dụng một trong các lọai thuốc như: Vertimex; Baythroid; Sherpa; Sherbush; Decis; Polytrin; Trigard... để phun xịt (trước khi dùng các bạn nhớ đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất có in sẵn trên nhãn thuốc). Dòi đục lá là một lọai côn trùng rất nhanh quen thuốc, vì thế các bạn nên thường xuyên thay đổi lọai thuốc để tránh làm cho chúng quen thuốc nhanh. Nếu ruộng dưa đã bị dòi đục lá gây hại nặng thì sau khi phun xịt thuốc các bạn nên bón bổ xung thêm phân để cây nhanh phục hồi.