Câu hỏi: Có lẽ do hạp với điều kiện thời tiết, đất đai nên cây na dai ở chỗ chúng tôi phát triển rất tốt, thế nhưng có một trở ngại là chúng thường bị rệp bông gây hại rất nặng , nhất là trên trái non, nếu bị nặng có thể làm cho trái bị hư thối (nếu gặp mưa) hoặc bị khô đét (nếu gặp điều kiện khô nắng) và rụng . Xin cho biết cách phòng ngưà và chưã trị lọai rệp này?
Nguyễn Văn Tường (Cần giờ, Tp. Hồ Chi Minh)
Và một số nhà vườn ở Đồng Nai




Trả lời: Rệp bông (Planococcus lilacinus) còn gọi là rệp sáp gỉa, hay rệp sáp phấn... là một lọai sâu đa thực, chúng gây hại trên rất nhiều lọai cây trồng khác nhau, trong đó cây na (có nơi bà con ta còn gọi là cây na dai hay cây mãng cầu dai) cũng là một lọai cây thường bị chúng gây hại phổ biến, đôi khi rất trầm trọng, gây thất thu rất lớn cho người trồng, nhất là ở những giai đọan cây ra lá non, ra hoa và tượng trái non trở đi, đặc biệt là những vườn ít được quan tâm chăm sóc bị chủ vườn bỏ đói theo kiểu “được chăng hay chớ”. Những vườn bị hại nặng có thể thấy rệp bu dầy đặc kín cả đọt, trái...(ảnh) làm cho đọt, lá non bị thui chột, trái không thể phát triển được, nếu nặng có thể bị hư hỏng hòan tòan (không cho thu họach.
Cơ thể của rệp có hình bầu dục, con trưởng thành cái có chiều dài khỏang 2,5-4 ly, chiều rộng khỏang 0,7-3 ly, rìa mỗi bên cơ thể có 18 sợi tua trắng, cơ thể phủ đầy chất sáp mầu trắng như bông gòn. Con cái bám chặt vào những bộ phận non của cây hút nhựa và có khả năng đẻ hàng trăm qủa trứng nhỏ ly ty ở ngay dưới bụng. Khi mới nở rệp non có chân để phân tán ra xung quanh, sau đó chân bị thóai hóa dần và chúng bám dính ở một chỗ để chích hút nhựa của cây cho đến khi trưởng thành. Khi cây chưa ra hoa kết trái thì rệp thường bu bám ở mặt dưới của lá (chủ yếu là ở những lá còn non) để hút nhựa và sinh sản. Từ khi cây ra bông và nhất là từ lúc tượng trái non trở đi thì chúng xuất hiện nhiều trên trái (rệp thường bám ở những chỗ giáp ranh giữa các múi, vì ở những chỗ này da của trái mỏng dễ hút nhựa hơn). Nếu mật số cao, rệp có thể bao phủ cả bề mặt của trái làm cho trái non bị rụng hoặc bị khô tóp lại đeo bám trên cây. Nếu bị hại nhẹ trái vẫn phát triển nhưng ăn rất lạt..
Do chúng có mặt và gây hại trên nhiều lọai cây khác nhau, nên việc phòng trị chúng nhiều khi cũng không thu được những kết quả mong muốn. Vì thế mỗi khi xịt thuốc diệt rệp cho cây na các bạn cũng cần phải lưu ý phun xịt diệt trừ rệp trên cả những cây trồng khác đang có rệp trong vườn na để đề phòng chúng từ những cây khác lây lan sang cây na sau khi cây na đã hết rệp.
Để phòng trừ rệp các bạn có thể áp dụng kết hợp nhiều biện pháp, trong đó có những biện pháp phải được tiến hành sớm ngay từ khi phân khỏang cách để trồng, sau đây là một số biện pháp chính:
-Trồng với khỏang cách hợp lý, không nên trồng qúa dầy để vườn luôn được thông thoáng.
- Thường xuyên, cắt tỉa bỏ những cành bị sâu bệnh, cành nằm khuất trong tán lá không có khả năng cho trái... để vườn luôn thông thoáng. Đối với những trái, những đọt có qúa nhiều rệp đeo bám có thể mạnh dạn cắt bỏ rồi đem tiêu hủy để hạn chế sự lây lan của chúng. Chăm sóc chu đáo để cây na sinh trưởng và phát triển tốt, có sức chống đỡ với rệp.
- Bản thân rệp bông không tự di chuyển được từ cây này sang cây khác, từ cành này sang cành khác... mà chúng phải nhờ một số lòai kiến tha chúng đi. Vì thế để hạn chế rệp lây lan thì cùng với việc diệt rệp các bạn cũng cần lưu ý diệt kiến bằng cách thường xuyên dọn sạch cỏ rác, lá cây mục tủ ở xung quanh gốc để phá vỡ nơi trú ngụ của kiến. Khi xịt thuốc trừ rệp nên xịt cả thân cành để trừ kiến, nếu thấy xung quanh gốc có nhiều kiến có thể dùng thuốc Padan, Basudin hoặc Regent hột rải xung quanh gốc đểtiêu diệt.
- Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rệp kịp thời nhất là giai đoạn cây đang có đọt non, lá non, bông, trái. Có thể sử dụng một trong các loại thuốc như: Applaud 10WP; Supracid 40EC/ND; Suprathion 40EC; Dầu khoáng DC-Tron Plus 98,8EC; Bitox 40EC/50EC; Butyl 10WP, Mospilan... phun trực tiếp vào chỗ có rệp đeo bám, nếu có thể được trước khi phun thuốc nên phun bằng nước có pha xà bông để rửa trôi bớt lớp phấn sáp bên ngòai, đến khi xịt thuốc thì thuốc dễ tiếp xúc với cơ thể của rệp, hiệu qủa diệt rệp của thuốc sẽ cao hơn. Ngòai có thể dùng máy bơm nước có áp suất cao xịt mạnh tia nước vào chỗ có nhiều rệp đeo bám sẽ có tác dụng rửa trôi bớt rệp. Ở giai đoạn trái già sắp chín nếu có xịt thuốc phải chú ý bảo đảm đúng thời gian cách ly của thuốc để giữ an tòan cho người ăn, Về liều lượng và cách xử dụng thuốc các bạn nên đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất có in trên vỏ bao bì .