Chanh là giống cây ăn trái quan trọng, được trồng nhiều nơi trên thế giới nhờ thích nghi rộng với nhiều vùng sinh thái. Chanh được sử dụng rất phổ biến như ăn tươi, làm nước giải khát, cung cấp cho ta nhiều vitamin C, ngoài ra chanh còn làm hương liệu trong chế biến thực phẩm và hàng tiêu dùng.
Chanh giấy không hạt – ít gai là giống chanh được Công ty GINO nhập vào Việt Nam trong thời gian gần đây, rất được bà con nông dân ưa chuộng, do dễ trồng, cho năng suất cao cây cho trái sai quả, một chùm cho 7 – 8 quả. Năng suất rất cao từ 150 – 200kg trái/cây/năm, trái to, tròn, cơm màu trắng xanh, không hạt, vỏ mỏng, nhiều nước, chua, thơn ...
THÔNG SỐ KỸ THUẬT
1. Nguồn gốc
--------------------------------------------------------------------------------
Chi Cam chanh (Citrus) là một chi thực vật có hoa trong họ Cửu lý hương (Rutaceae), có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới ở đông nam châu Á
2. Những đặc tính chủ yếu:
--------------------------------------------------------------------------------
Cây chanh là một cây nhỏ, lá mọc so le, mép có răng cưa nhỏ mau, lá nhẵn thơm, vỏ cây cũng có mùi thơm. Hoa nhỏ màu trắng, mọc đơn độc ở kẽ lá. Quả hình cầu, hai đầu dẹt, khi chín màu vàng cam đỏ, vỏ mọng, nhẵn bóng, hơi lồi lõm dễ bóc, trong có những múi xếp hình nan hoa bánh xe. Khi chín ăn ngọt ngon.Trong múi có chứa nhiều hạt.
Ta phân thành nhiều loài chanh (chua, hôi hay ngọt) nhưng vỏ quả đều dùng làm thuốc được.
3. Các giống và vùng trồng:
--------------------------------------------------------------------------------
Chanh Khánh Tân Nghệ An quả to tới 60-80 gam/1 quả (miền Bắc)
Ở miền Nam có nhiều giống, quả nhỏ trung bình thường 30-40 gam.1 quả
Chanh đào vỏ đỏ ruột đỏ, chanh đào vỏ đỏ ruột vàng, chanh ruột trắng (chanh giấy), chanh ruột trắng tứ thời (không hạt), chanh không gai và nhiều giống chanh mới nhập nội và tuyển lựa trong nước
4. Giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa kinh tế
--------------------------------------------------------------------------------
Chanh là giống cây ăn trái quan trọng, được trồng nhiều nơi trên thế giới nhờ thích nghi rộng với nhiều vùng sinh thái.
Chanh được sử dụng rất phổ biến như ăn tươi, làm nước giải khát, cung cấp cho ta nhiều vitamin C, ngoài ra chanh còn làm hương liệu trong chế biến thực phẩm và hàng tiêu dùng.
5. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh:
--------------------------------------------------------------------------------
Nhiệt độ: Cây có múi có thể sống và phát triển được trong khoảng nhiệt độ 13 – 38oC, thích hợp nhất là 23 – 29oC. Dưới 13oC cây ngừng sinh trưởng, dưới âm 5oC cây sẽ bị chết.
Ánh sáng: Cây có múi không thích hợp với ánh sáng trực tiếp, cường độ ánh sáng thích hợp nhất cho cam quít chanh khoảng 10.000 – 15.000 lux (tương đương với ánh sáng lúc 8 giờ sáng và 4 – 5 giờ chiều trong mùa nắng).
Nước: Cây có múi có nhu cầu về nước rất lớn, nhất là trong thời kỳ cây ra hoa và phát triển trái. Mặt khác, cây có múi cũng rất mẫn cảm với điều kiện ngập nước. Trong mùa mưa, nếu mực nước ngầm trong đất cao và không thoát nước kịp, cây sẽ bị thối rễ, vàng lá và chết.
Đất đai: Cam, quít, bưởi thích hợp với các loại đất có tầng canh tác dày từ 0,5 – 1 m, đất thịt pha, màu mỡ, thoát nước tốt, thoáng khí, pH từ 5 – 7.
6. Nhân giống:
--------------------------------------------------------------------------------
Chủ yếu bằng phương pháp ghép (gốc ghép thường là bưởi dại, bưởi chua). Dùng cách ghép mắt chử “T” hoặc cửa sổ ghép mắt nhỏ có gỗ, ngoài ra có thể nhân giống bằng phương pháp chiếc cành.
7. Cách trồng:
--------------------------------------------------------------------------------
Giống: nên chọn cây chiếc nhánh hay giâm cành, không sân và sạch bệnh.
Mật độ:
Cây cách cây 3m, hàng cách hàng 4m.
* Kích thước hốc trồng 0,6 x 0,6 x 0,6m.
Nếu vùng đất thấp phải có đê bao khép kín, có hệ thống thủy lợi tưới tiêu hoàn chỉnh, đắp mô cao 0,5 – 0,6m, rộng 0,8 – 1m.
Nếu vùng đất cao mặt đất bằng phẳng đắp mô cao 0,3 – 0,8m, rộng 0,8 – 1m, mặt đất nghiên <5% không vun mô.
* Đất trồng: trộn thêm vôi bột 1 kg + phân hữu cơ hoai mục 10 – 15 kg + 10 – 15 kg tro trấu hoai (hoặc bả dừa, bả đậu) + Super lân 1kg.
* Cách trồng: đào một hốc nhỏ giữa mô, rọc đáy túi đựng bầu, đặt cây con vào hốc, rọc đường xuôi từ trên xuống đáy bầu, tháo bao đựng bầu ra, lấp đất giữ chặt bầu cây, cấm cọc giữ cây cố định.
8. Chăm sóc
--------------------------------------------------------------------------------
* Hạn chế ánh sáng: trong thời gian đầu ta có thể trồng xen cây họ đậu vào trong vườn để hạn chế giông gió, đổ ngã và che bớt ánh sáng.
* Giữ ẩm: Đậy tủ gốc cho cây vào mùa khô, nhầm hạn chế chi phí tưới nước, trong vườn nên để cỏ cao 20 – 40cm để hạn chế nắng nóng vào mùa khô và chống xói mòn hay tăng cường thoát nước trong đất vào mùa mưa.
* Tưới nước: cung cấp nước cho cây điều độ, muốn cây ra hoa, ngưng tưới cho khô gốc 20 – 30 ngày, sau đó tưới lại cây sẽ ra hoa.
* Tỉa cành tạo tán: hạn chế cành vượt, loại bỏ những cành già cỗi sâu bệnh, giúp cây thông tháng, có dáng đẹp, tăng khả năng quang hợp và cây phát triển cân đối đủ sức mang trái.
* Bồi đất cho cây: vào thời kỳ bón thúc cho cây nên cho thêm đất mới vào tán cây dầy 2 – 3cm cùng kết hợp việc bán phân hữu cơ hoai hay phân hóa học.
* Bón phân:
- Phân hữu cơ hoai: 10- 15 kg/năm.
- Phân hóa học:
+ Cây mới trồng đến 1 năm tuổi bón: 0,5kg Urê + 1kg Super lân + 0,2kg KCl, chia ra 4 –5 lần bón/năm.
+ Cây thời kỳ kinh doanh sử dụng phân: 0,5 - 2kg Urê + 1,5 4kg Super lân + 0,3kg KCl, chia ra các lần bón như sau:
Sau khi thu hoạch trái bón: 2/3 phân Lân và toàn bộ phân hữu cơ
Chuẩn bị xiếc nước bón 1/3 phân lân + 1/4 phân Urê + 1/3 KCl.
Các giai đoạn nuôi trái bón 1/4 phân urê.
9. Phòng trừ sâu bệnh:
--------------------------------------------------------------------------------
* Sâu vẽ bùa: gây hại thường xuyên cho cây có múi vào giai đoạn ra lá non, dùng thuốc có tính nội hấp như: Sevin 80WP, Padan 95SP, Cymbush, Lannate ...
* Rầy chổng cánh: là đối tượng trung gian truyền bệnh vàng lá Greening, sử dụng thuốc Applaud MIPC 25%, BTN, Admire 50ND, Bassan 50ND, Trebon 10ND ...
* Rầy mềm: chích hút nhựa trên chồi non hay mặt dưới lá non sử dụng thuốc: Bassan 50ND, Supracide 40EC, Polytrin 40EC, Trebon 10ND ...
* Nhện đỏ: ấu trùng và thành trùng đều gây hại sử dụng thuốc: Confidor, Kelthane, Danitol...
* Bệnh loét, ghẻ: bệnh gây hại nặng vào mùa mưa, sử dụng thuốc gốc đồng để phòng trị như: Copper Zin, Copper B, Zineb 80 BHN, Kasuran, Bordeux...
* Bệnh thối gốc - chảy nhựa: bệnh gây hại nhiều ở thân rể, sử dụng thuốc để phòng trị như: Captan 75 BHN, aliett 80 BHN, Copper Zine ...
* Bệnh vàng lá gân xanh: ở đồng bằng sông Cửu Long chưa phát hiện bệnh này, tuy nhiên vấn đề diệt trừ rầy chổng cánh tác nhân lan truyền bệnh vàng lá gân xanh là rất quan trọng.
10. Thu họach và bảo quản:
--------------------------------------------------------------------------------
Quả chanh cần được thu hái kịp thời. Cần tiến hành thu hái vào những ngày trời nắng ráo. Nên thu hoạch sau khi sương tan hết hay lúc khô sương.
Lúc thu hái quả cần giảm tối đa xây xát quả, người thu hoạch nên đeo găng tay và sử dụng kéo chuyên dụng để cắt cuốn quả. Khi thu hái, 1 tay giữ quả, tay kia cắt quả với cuốn có vài lá, nên đưa quả gần phía ngực, tay giữ cành quả, tay kia cắt cành quả mang lá.
Quả sau khi thu hoạch được đưa vào lán trại để phân loại, lau sạch vỏ quả, xử lý chất hoặc bao giấy trước khi vận chuyển đến nơi bảo quản và tiêu thụ.