Câu hỏi:
Trong ruộng lúa đã có cây bị bệnh vàng lùn, vì đây là giống lúa cho năng suất cao nên chúng tôi muốn lấy lúa để làm giống cho vụ sau, nhưng có người nói làm vậy vụ sau sẽ bị bệnh nhiều hơn. Xin cho biết như vậy có đúng không?
Lê Văn Mừng (Long Hồ, Vĩnh Long)
Trả lời:
Bệnh vàng lùn hại trên cây lúa (còn gọi là bệnh lúa cỏ dòng 2) mới được phát hiện ở nước ta khỏang trên chục năm. Qua kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Cần Thơ thì bệnh này do virus (siêu vi trùng) gây ra. Chúng được lây truyền bởi con Rầy nâu (Nilaparvata lugens) bằng cách những con rầy nâu “khỏe” (tức trong cơ thể chúng chưa có con virus gây bệnh vàng lùn), khi chích hút những cây lúa đã bị bệnh vàng lùn thì những con rầy nâu này sẽ tiếp nhận những con virus gây bệnh vàng lùn từ những cây lúa bị bệnh đó. Nếu những con rầy nâu này lại tiếp tục đi chích hút những cây lúa khỏe chưa bị bệnh thì những cây lúa khỏe này sẽ bị nhiễm bệnh (cũng giống như những con muỗi Anopheles cái lây truyền virus bệnh sốt rét từ người bệnh sang người khỏe vậy). Như vậy những giống lúa bị nhiễm rầy nâu nhiều dễ có khả năng bị bệnh vàng lùn nặng hơn những giống luá kháng rầy hoặc nhiễm rầy nâu ít. Cũng theo những kết qủa nghiên cứu trên thì ngòai cách lây truyền này chưa phát hiện thấy bệnh vàng lùn lây truyền qua hạt giống, qua đất...
Như vậy, hạt lúa ở ruộng đã bị bệnh vàng lùn ở vụ trước có thể dùng làm giống gieo trồng cho vụ sau mà không sợ bệnh lây lan qua hạt giống cho vụ sau.
Tuy nhiên nếu ruộng lúa của bạn ở vụ trước đã bị bệnh nặng (tỷ lệ tép lúa bị nhiễm bệnh cao, mức độ bị bệnh ở những tép lúa này nặng) thì không nên dùng làm giống cho vụ sau bởi hai lẽ sau đây:
1-Giống này của bạn đã không kháng được rầy nâu, vì thế mặc dù không truyền qua được bằng hạt giống nhưng cây lúa ở vụ sau của bạn cũng sẽ bị bệnh gây hại nặng (nếu trên đồng ruộng chỗ bạn vẫn còn nhiều con rầy nâu mang mầm bệnh).
2-Nếu vụ trước ruộng lúa của bạn bị nhiễm bệnh sớm (từ khi cây lúa còn nhỏ) thì cây lúa sẽ bị lùn nhiều, chậm phát triển và chết, trong trường hợp này đương nhiên cây lúa sẽ không cho hạt để làm giống cho vụ sau. Nhưng nếu bệnh xuất hiện trễ khi cây lúa đã qua giai đọan tăng trưởng thì cuối vụ cây lúa vẫn trỗ được, nhưng bông lúa thường ngắn, nhỏ, tỷ lệ lép lửng cao...dẫn đến chất lượng hạt giống kém, vậy bạn không nên dùng nó để làm giống.
Do trong thư của bạn không nói rõ ruộng lúa của bạn đã bị bệnh nặng hay chỉ bị ở mức nhẹ nên rất khó có lời khuyên cụ thể cho bạn được, vì thế chúng tôi đặt giả thiết như sau: nếu ở vụ trước ruộng lúa của bạn chỉ bị bệnh nhẹ, trong khi các giống lúa khác ở những ruộng xung quanh bị bệnh gây hại nặng hơn nhiều, chứng tỏ giống lúa của nhà bạn khá hơn thì bạn có thể dùng làm giống cho vụ sau. Nếu ngược lại thì bạn không nên giữ lại làm giống nữa (mặc dù giống của bạn là giống lúa cho năng suất cao).
Để hạn chế tác hại của bệnh bạn cần áp dụng tốt “Quy trình quản lý tổng hợp” đối với con rầy nâu, để hạn chế bớt môi giới truyền bệnh cho cây lúa./.