Trong giai đoạn hiện nay việc tăng hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích canh tác được đặt ra và là mục tiêu phấn đấu của các hộ nông dân. Đối với bà con nông dân trồng mía tại các huyện miền núi của tỉnh Phú Yên, vấn đề này càng cấp thiết hơn. Do các điều kiện khó khăn về yếu tố đất đai, thời tiết... nên năng suất bình quân của cây mía của tỉnh chỉ đạt khoảng 60-80 tấn/ha. Với giá thu mua mía nguyên liệu hiện nay tại công ty Mía đường Tuy Hoà là 460.000 đồng/tấn thì doanh thu bình quân của 1 ha đất trồng mía trong 1 vụ sản xuất chỉ khoảng 16.000.000 - 18.000.000 đồng. Chính vì vậy yêu cầu về việc thực hiện trồng thâm canh cây mía và áp dụng các biện pháp trồng xen canh với cây ngắn ngày dễ lấy ngắn nuôi dài đang được đặt ra. Mô hình trồng xen canh cây dưa lấy hạt trong ruộng mía là một phương thức canh tác mang lại hiệu quả cao cho người trồng mía trong giai đoạn hiện nay.
Ông Lê Tấn Đàm - Trưởng phòng Nguyên Liệu, công ty CP Mía đường Tuy Hoà, cho biết: kỹ thuật trồng xen canh cây dưa lấy hạt trong ruộng mía đang được nhiều bà con nông dân các xã thuộc huyện Sông Hinh áp dụng với quy mô lớn. Kinh nghiệm cho thấy nếu trồng xen canh cây dưa lấy hạt trong ruộng mía sẽ cho thu nhập tăng 20% so với việc độc canh cây mía. Việc trồng xen canh với cây mía chỉ áp dụng trên những ruộng trồng mía tơ. Khi bắt đầu kéo hàng, đặt hom mía, bà con nông dân kết hợp với việc gieo hạt dưa theo hàng. Cây dưa có thời gian trồng khoảng 55-60 ngày nên khi tiến hành làm cỏ đợt 1 cho cây mía thì cây dưa đã ra hoa, làm cỏ đợt 2 kết hợp với việc thu hoạch dưa. Khi trồng xen canh cây dưa trong ruộng mía cần lưu ý mật độ trồng cây dưa hợp lý để cây trồng không cạnh tranh dinh dưỡng với nhau. Đồng thời bổ sung phân bón, dinh dưỡng trong các lần làm cỏ, bón thúc để cây mía sinh trưởng, phát triển tốt.
Tại khu vực Rừng Già, buôn Ken, xã Eabar, huyện Sông Hinh, chúng tôi được nghe anh Nguyễn Ngọc Sang kể lại kinh nghiệm trồng xen canh cây dưa lấy hạt trong ruộng mía của gia đình mình. Cây dưa hấu trồng lấy hạt được trồng xen với các loại cây dài ngày khác như mía, bắp, sắn… nhưng cho năng suất hạt dưa cao nhất là trồng xen canh trong ruộng mía. Khi bắt đầu trồng vụ mía tơ, anh kết hợp với việc trồng xen canh cây dưa lấy hạt vào ruộng mía. Một ha đất anh gieo khoảng 8 kg hạt dưa với giá 30.000 đồng/kg, sau thời gian trồng khoảng 55-60 ngày thì thu hoạch dưa, có thể thu hoạch từng đợt hoặc chờ thu hoạch 1 lần. Một ha đất trồng xen canh cho năng suất khoảng 1 tấn hạt dưa. Kỹ thuật thu hoạch hạt dưa cũng rất đơn giản. Chọn một góc ruộng, đào lỗ, trải bạt lên trên miệng lỗ, bỏ dưa vào và đạp nát trái. Dùng ca múc bỏ nước dưa và vỏ trái dưa nổi ở trên, ta thu được hạt dưa chìm phía dưới. Vớt hạt dưa đem đi phơi và bán. Giá thu mua hiện nay khoảng 15.000 đồng/kg hạt, một tấn hạt bán được 15.000.000 đồng, sau khi trừ chi phí tiền giống là 240.000 đồng, thu nhập thêm từ việc trồng xen canh cây dưa lấy hạt là 14.760.000 đồng/ha/chu kỳ trồng mía.