Câu hỏi: Vườn Sapô của nhà cháu vài năm gần đây không rõ tại sao thường bị một lọai rầy rệp mầu trắng bu bám gây hại rất nặng, nhất là trên trái và đọt non. Chúng gây hại ở mùa khô nhiều hơn ở mùa mưa. Mang trái bị hại ra hỏi thì cửa hàng bán thuốc sâu họ bảo đấy là rệp sáp. Xin cho biết nói vậy có đúng không? Nếu đúng cháu xin được chỉ cách để điều trị con rệp này?
Nguyễn Văn Thanh (Trường THCS Mỹ Lương, Cái Bè,TG)


Trả lới: Qua những điều hiểu biết về sâu bệnh hại trên cây sapô (còn gọi là cây hồng xiêm) chúng tôi cho rằng người bán thuốc họ nói là đúng đấy cháu ạ. Ngòai một số lọai sâu bệnh thường gây hại nhiều và nặng cho cây sa pô như sâu đục trái, sâu đục cành, bệnh thối trái…thì Rệp sáp giả (Planococcus lilacinus) có người gọi là rệp sáp, rệp bông, hay rệp sáp phấn... cũng là một lọai côn trùng thường gây hại rất nhiều cho cây sapô, nhất là vào mùa khô (như cháu đã quan sát thấy). Ngòai cây sapô chúng còn gây hại trên rất nhiều lọai cây trồng khác như ổi, mãng cầu dai (na) mãng câu xiêm, táo, nhãn... vì thế nhiều người xếp chúng vào lọai sâu đa thực. Những vườn bị hại nặng có thể thấy rệp bu dầy đặc kín cả đọt, trái... làm cho đọt, lá non bị thui chột, trái không thể phát triển được, nếu nặng có thể bị hư hỏng hòan tòan, không cho thu họach.
Lòai rệp này có hình bầu dục, con cái có chiều dài cơ thể khỏang 2,5-4 ly, chiều rộng khỏang 0,7-3 ly, xung quanh cơ thể có tua sáp, mầu trắng như bông gòn. Con cái bám chặt vào những bộ phận non của cây như đọt non, lá non, hoa trái...để hút nhựa và có khả năng đẻ hàng trăm qủa trứng nhỏ ly ty ở ngay dưới bụng. Khi mới nở rệp non có chân để phân tán ra xung quanh, sau đó chân bị thóai hóa dần và chúng bám dính ở một chỗ để chích hút nhựa của cây cho đến khi trưởng thành. Khi cây chưa ra hoa kết trái thì rệp sinh sống ở mặt dưới của lá (chủ yếu là ở những lá còn non) và trên đọt non, cành non để hút nhựa và sinh sản. Từ khi cây ra bông và nhất là từ lúc tượng trái non trở đi thì chúng xuất hiện nhiều trên trái. Nếu mật số cao, rệp có thể bao phủ cả bề mặt của trái làm cho trái non bị rụng hoặc bị khô tóp lại đeo bám trên cây. Nếu bị hại nhẹ trái vẫn phát triển nhưng ăn rất lạt.
Do rệp gây hại trên nhiều lọai cây, nên việc phòng trị chúng nhiều khi cũng rất khó khăn, vì khi xịt thuốc diệt chúng trên cây sa pô thì ở những cây khác rệp lại di chuyển sang gây hại tiếp. Vì thế mỗi khi xịt thuốc diệt rệp cho cây sapô cháu cũng cần nói với ba mẹ phải phun xịt diệt trừ rệp trên cả những cây trồng khác đang có rệp trong vườn.
Để phòng trừ rệp có thể áp dụng kết hợp nhiều biện pháp, sau đây là một số biện pháp chính:
-Không nên trồng qúa dầy để vườn được thông thoáng. Đồng thời thường xuyên, cắt tỉa bỏ những cành bị sâu bệnh, cành nằm khuất trong tán lá không có khả năng cho trái... để vườn thông thoáng. Đối với những trái, những đọt có qúa nhiều rệp đeo bám cháu nên cắt bỏ rồi đem tiêu hủy để hạn chế sự lây lan của chúng. Chăm sóc chu đáo để cây sapô sinh trưởng và phát triển tốt, có sức chống đỡ với rệp.


- Để hạn chế rệp lây lan từ cây này sang cây khác, từ cành này sang cành khác thì cùng với việc diệt rệp cần diệt kiến bằng cách thường xuyên dọn sạch cỏ rác, lá cây mục tủ ở xung quanh gốc để phá vỡ nơi trú ngụ của kiến, vì kiến là một lòai sống cộng sinh với rệp, chúng chuyên tha rệp đến những nơi có nhiều thức ăn mới. Khi xịt thuốc trừ rệp nên xịt cả thân cành để trừ kiến, nếu thấy xung quanh gốc có nhiều kiến có thể dùng thuốc Padan, Basudin hoặc Regent hột rải xung quanh gốc đểtiêu diệt.
- Kiểm tra vườn sapô thường xuyên để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rệp kịp thời nhất là giai đoạn cây đang có đọt non, lá non, bông, trái. Có thể sử dụng một trong các loại thuốc như: Applaud 10WP; Supracid 40EC/ND; Suprathion 40EC; Dầu khoáng DC-Tron Plus 98,8EC; Bitox 40EC/50EC; Butyl 10WP, Mospilan... phun trực tiếp vào chỗ có rệp đeo bám (liều lượng và cách sử dụng thuốc cháu nhớ nhắc ba mẹ đọc kỹ hướng dẫn có in trên nhãn thuốc). Theo kinh nghiệm của một số nhà vườn ở Mỹ Tho thì trước khi phun thuốc nên phun bằng nước có pha xà bông để rửa trôi bớt lớp phấn sáp bên ngòai, đến khi xịt thuốc thì thuốc dễ tiếp xúc với cơ thể của rệp, hiệu qủa diệt rệp của thuốc sẽ cao hơn. Cũng có thể dùng máy bơm nước có áp suất cao xịt mạnh tia nước vào chỗ có nhiều rệp sẽ có tác dụng rửa trôi bớt rệp. Khi sắp thu họach trái, nếu có xịt thuốc phải chú ý bảo đảm đúng thời gian cách ly của thuốc để giữ an tòan cho người ăn./.