I/. Giống và công tác giống:
1. Đặc điểm giống:
-Thỏ nhà có nguồn gốc từ thỏ rừng, thuộc bộ gặm nhấm Rodentia, lớp Lagomorpha, họ Leporides. Ngày nay, nhờ những tiến bộ KHKT hiện đại, con người đã và đang chọn lọc, lai tạo ra nhiều giống thỏ quí để lấy thịt, da, lông…
-Thỏ bắt đầu động dục lúc 4-5 tháng tuổi, nhưng đến 7-8 tháng tuổi cơ thể phát triển hoàn thiện mới cho phối giống. Chu kỳ động dục của thỏ10-15 ngày và thời gian động dục kèo dài 3-5 ngày. Biểu hiện của thỏ động dục, kém ăn, chạy nhảy... niêm mạc âm hộ màu hồng nhạt chuyển sang đỏ tươi, sưng tấy lên, đến đỏ thẩm, rồi tím bầm.
-Thỏ động dục sớm hay muộn, đúng kỳ hay không là do thể lực, trạng thái sức khoẻ, chế độ dinh dưỡng và môi trường khí hậu quyết định.
-Tỷ lệ đực cái, ở cơ sở nhân giống thuần 1đực/4-5cái, ở cơ sở nhân giống thương phẩm 1đực/8-10 cái.
-Thỏ mang thai 30-32 ngày là đẻ, sau khi đẻ 36-48 giờ, có thể phối giống được ngay.
-Thỏ dễ nuôi, mau lớn, năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao vì:
-Mắn đẻ, đẻ nhiều con, tăng trọng nhanh, sản phẩm có giá trị tiêu thụ nội địa và xuất khẩu.
-Trung bình mỗi năm đẻ 6-7 lứa, mỗi lứa đẻ 6-7 con, con sơ sinh nặng 40-60gr, cai sữa nặng 400-600gr, 3 tháng nặng 1,8-2,0kg, trưỡng thành nặng 3,0-5,0kg… Như vậy, một thỏ mẹ, mỗi năm có thể sản xuất được 80-100 kg thịt thỏ…
-Cách phân biệt thỏ đực và thỏ cái:
Trước 30 ngày tuổi, cơ quan sinh dục chưa phát triển nên khó phân biệt.
Sau 30 ngày tuổi, cơ quan sinh dục đã phát triển và lộ rõ. Thỏ đực, dương vật nỗi rõ hình trụ, đầu tù. Thỏ cái, âm hộhình hạt chanh, gần hậu môn.
Do điều kiện khí hậu nhiệt đới ở nước ta, cây cỏ bốn mùa xanh tốt, nên việc chăn nuôi thỏ sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao, do tận dụng được sức lao động, phế phụ phẩm nông nghiệp... và tạo ra sản phẩm có giá trị trong tiêu dùng, xuất khẩu, y học và thú y... Ngoài ra, sản phẩm phụ của chăn nuôi thỏ góp phần tạo thế cân bằng cho trồng trọt và chăn nuôi…
1.2/. Một số giống thỏ phổ biến ở nước ta là:
Thỏ trắng Tân Tây Lan-Việt Nam (Newzealand white-Việt Nam): Được nhập về từ Hungari năm 1978, lông trắng tuyền, mắt đỏ, tương đối mắn đẻ, một năm đẻ 5-6 lứa, mỗi lứa 5-6 con, sơ sinh nặng 55-60gr, cai sữa nặng 550-600gr, 3 tháng nặng 1,8-2,0kg, trưỡng thành nặng 4,0-5,0 kg, tỷ lệ thịt xẻ 54-56%…
Thỏ xám Việt Nam: Được tạo ra tại Trung tâm nghiên cứu thỏ Sơn Tây- Hà Nội, lông màu xám, dưới ngực, bụng và đuôi màu trắng nhờ, mắt đen, đầu to vừa phải, lưng hơi cong, mắn đẻ, một năm đẻ 6-7 lứa, mỗi lứa 6-7 con, trưỡng thành nặng 3,0-4,0 kg, chịu kham khổ.
Thỏ đen Việt Nam: Được tạo ra tại Trung tâm nghiên cứu thỏ Sơn Tây- Hà Nội, lông đen tuyền, mắt đen, đầu cổ thanh, thân hình chắc chắn, thịt ngon, mắn đẻ, một năm đẻ 6-7 lứa, mổi lứa 6-7 con, trưỡng thành nặng 3,0-3,5kg, chịu đựng kham khổ và thích nghi rất tốt với điệu kiện khí hậu nước ta… Sắp tới đây, Trung tâm nghiên cứu thỏ Sơn Tây- Hà Nội sẽ cho ra thị trường giống thỏ trắng Việt Nam.
Thỏ tai trắng New Zealand: Giống thỏ tai đen Chicago và 3 giống thỏ của Hungari (California, Pannon và New Zealand – White) mới được Trung tâm nghiên cứu thỏ Sơn Tây- Hà Nội nhập vào nước ta năm 2000 với nhiều ưu điểm nổi trội so với các giống thỏ nhập nội trước đây.
1.3/. Chọn và phối giống:
*Chọn giống:
Trước hết phải chọn lọc con giống từ các cơ sở giống tốt, có uy tín và ổn định…
Thỏ giống phải có tính dục hăng hái, nhanh nhẹn, lông bóng và nhiều, to con, dài đòn, ngực sâu và nở, lưng rộng, mông, đùi nở nang, không đồng huyết…
Tỷ lệ thụ thai trên 70%, phối giống 8 lần và đẻ được 5-6 lứa/năm, mỗi lứa 6-7 con.
Tỷ lệ nuôi sống từ sơ sinh đến cai sữa trên 80% (mổi lứa cai sữa trên 5-6 con), thích nghi tốt, khoẻ mạnh, không bệnh tật, tăng trọng nhanh (bình quân 30gr/con/ngày)…
*Phối giống:
Ở cơ sở nhân giống thương phẩm, cho con cái phối giống 2 lần với 2 con đực khác nhau, đực trẻ phối trước, đực già phối sau, cách nhau khoảng 4-6 giờ. Ở cơ sơ nhân giống thuần chủng, phối lặp lại với một con đực, cách nhau 4-6 giờ.
Phải bắt thỏ cái động dục đến chuồng thỏ đực, nếu làm ngược lại thì thỏ đực không chịu phối hoặc phối nhưng kết quả không cao.
Thỏ hay có hiện tượng chửa giả, chậm sinh và vô sinh: Khi thỏ động dục, nếu có những tác nhân làm hưng phấn… đều kích thích trứng rụng, hình thành quá trình điều tiết hooc-mon ở cơ quan sinh dục cái, cản trở kỳ động dục tiếp theo và thỏ cái biểu hiện như chửa thật. Muốn biết được thỏ chửa thật hay chửa giả thì phải khám thai, sau khi phối giống 12 ngày.
Trường hợp chậm sinh và vô sinh, lâu ngày không động dục hoặc phối giống nhiều lần mà không có thai, có rất nhiều nguyên nhân:
Thỏ đực, chưa thành thục về tính dục, già yếu hay bệnh tật… tính dục kém.
Thỏ cái, cơ quan sinh dục bị bệnh về tử cung, buồng trứng, rối loạn nội tiết (hooc-mon)…
Thức ăn kém dinh dưỡng nhất là đạm, khoáng và sinh tố… hoặc do khẩu phần thức ăn quá đơn điệu, thỏ mập quá hay ốm quá…
Nuôi dưỡng kém, chật chội, nóng nực, ẩm thấp, tối tăm, mưa tạt gió lùa…
Tất cả đều ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của thỏ, nếu do môi trường hoặc chăm sóc nuôi dưỡng có thể khắc phục được, còn nếu do bệnh tật thì nên loại thải sớm.
II/. Chuồng nuôi và ổ đẻ:
2.1/ Chuồng nuôi:
Phải bảo đảm thông thoáng, sạch sẽ, mát mẻ về mùa hè, ấm áp về mùa đông, tránh mưa tạt, gió lùa, quét dọn vệ sinh dễ dàng, cách xa chuồng heo, chuồng gà…
Qui cách chuồng phù hợp nhất là khối hộp chữ nhật, dài 90cm, rộng 60cm, cao 50cm, có thể chia làm 2 ngăn, mỗi ngăn có khay lưới đựng thức ăn thô xanh, máng đựng thức ăn tinh, máng đựng nước cho thỏ, kích thước vừa phải, bảo đảm vệ sinh và không hư hao… Mỗi ngăn nuôi 5- 6 thỏ thịt, 2 hậu bị hoặc 1 sinh sản. Chuồng có thể làm1 tầng hoặc 2 - 3 tầng; 1 tầng thì nắp mở mặt trên, 2 – 3 tầng thì cửa mở phía trước, dưới đáy tầng trên phải có khay hứng phân.
2.2 Ổ đẻ:
Kích thước vừa phải, dài 50cm, rộng 35cm, cao 20cm, mặt trên có nắp đậy, một nữa cố định, một nữa làm cửa cho thỏ ra vào. 1-2 ngày trước khi đẻ thỏ mẹ vào ổ nhổ lông bụng trộn với đồ lót để chuẩn bị đẻ. Cho nên, phải đặt ổ đẻ vào chuồng khi thỏ mang thai được 27-28 ngày và lấy ra khi thỏ con trên 20 ngày.
III/. Thức ăn và nước uống:
3.1/ Thức ăn: Thỏ là loại gia súc ăn nhiều rau củ quả và các loại phụ phẩm nông sản, nhưng không vì thế mà nuôi dưỡng bằng khẩu phần thức ăn đơn điệu, mà phải phối hợp tốt khẩu phần thức ăn cho thỏ. 3.2/ Nước uống: Thỏ ăn nhiều rau củ quả, ít uống nước, nhưng phải có đủ nước sạch và mát cho thỏ uống tự do.
IV/. Chăm sóc nuôi dưỡng: Phải mở sổ và phiếu cá thể để theo dõi, quản lý giống, sinh sản, đàn…
4.1 Thỏ con:
-Thỏ sơ sinh nặng 40-60gr, 14-15 giờ sau mới bú mẹ, thỏ con mới đẻ ra không có lông, giống như chuột, 12 ngày mở mắt, 15 ngày có thể ra ngoài ổ và tập ăn, sau 20 ngày bỏ ổ đẻ ra, 5-6 tuần cai sữa, không nên cai sữa đột ngột.
-Thỏ con theo mẹ hay bị chết do: Thiếu sữa, nhiễm lạnh, nhiễm trùng ruột, tiêu chảy… Thỏ con cai sữa hay bị chết do: Nuôi dưỡng kém, mất vệ sinh, chật chội… rối loạn tiêu hoá, suy dinh dưỡng.
4.2/ Thỏ mang thai:
-Nuôi dưỡng theo khẩu phần thức ăn định lượng, bảo đảm số lượng, chất lượng và chủng loại, nếu không sẽ ảnh hưởng không tốt đến thai. Tránh di chuyển, đặc biệt 1-2 tuần sắp đẻ, ngày 27-28 phải đặt ổ đẻ vào chuồng, 30-32 ngày thì thỏ đẻ. Thỏ đẻ, không thích ồn ào, mất trật tự, ánh sáng và mùi lạ nhất là khói thuốc lá…Theo dõi thỏ đẻ, đề phòng thỏ mẹ ăn con, thỏ con lọt chuồng, nhiễm lạnh…Thỏ đẻ xong, phải kiểm tra, vệ sinh ổ đẻ và cho thỏ uống nước ngay.
4.3/ Thỏ nuôi con:
-Nuôi dưỡng theo khẩu phần thức ăn định lượng, bảo đảm số lượng, chất lượng và chủng loại để vừa tiết sữa nuôi con, vừa mang thai và trưỡng thành. Thỏ đẻ, tiết sữa, nuôi con cần nhiều nước, nên cho thỏ uống nước tự do. Tránh ồn ào, mất trật tự… làm thỏ sợ, có thể tha con đi giấu, nếu thỏ con bị thương thỏ mẹ có thể ăn con. Thiếu nước thỏ mẹ cũng có thể ăn con. Thỏ mẹ 8-10 vú, nhưng mỗi lứa đẻ chỉ nên giữ nuôi 7 con, trên 7 con thì nên loại bỏ những con yếu hoặc sang bớt cho thỏ khác nuôi để không bị thiếu sữa. Do đó, nên phối giống đồng loạt để có thể ghép đàn.
V/. Thú y-Phòng bệnh:
Thỏ là loại gia súc yếu, rất nhạy cảm với ngoại cảnh, sức đề kháng của cơ thể kém, dễ nhiễm các mầm bệnh và phát triển dịch bệnh do các yếu tố của môi trường ngoại cảnh gây nên. Khi mắc bệnh thỏ dễ chết, có khi chết hàng loạt, gây thiệt hại lớn về kinh tế. Cho nên, phải nuôi thỏ đúng yêu cầu kỹ thuật, nhất là vệ sinh phòng bệnh và chăm sóc nuôi dưỡng.
Với phương châm phòng bệnh là chính, thực hiện tốt chương trình 3 sạch, ở sạch, ăn sạch, uống sạch. Đặc biệt, khi thời tiết hoặc môi trường sống thay đổi cần phải vệ sinh, chăm sóc nuôi dưỡng thật tốt, có thể bổ sung kháng sinh và vitamin cho thỏ 3-5 ngày để tăng sức đề kháng và chống Stress.
Thường xuyên theo giõi đàn thỏ để phòng và trị bệnh kịp thời, nhất là những bệnh thường gặp như: Sình bụng, đầy hơi, tiêu chảy, ghẻ lở, sài, viêm mũi, tụ huyế