Câu hỏi: Từ khi ra hoa kết trái cây cà chua chỗ tôi thường hay bị một chứng bệnh như sau: đầu tiên các lá trên ngọn cây bị héo rũ xuống, sau đó cứ lan dần xuống các lá phía dưới, có một điều lạ là mặc dù bị héo nhưng lá không bị vàng úa mà vẫn còn xanh bình thường. Và kết thúc là tòan bộ cây cà chua bị héo rũ xuống, gẫy gục và chết, trong khi gốc cây vẫn bình thường chứ không bị thối, chỉ có điều là ở gần dưới gốc vỏ cây trở lên xù xì. Xin cho biết nguyên nhân gây ra chứng bệnh này và cách phòng trị?
Lê Như Lai (Thống Nhất, Đồng Nai)
Trả lời: Qua mô tả của bạn chúng tôi cho rằng có thể cây cà chua chỗ bạn đã bị Bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh này do vi khuẩn Pseudomonas solanacearum gây ra. Bệnh có thể gây hại trong suốt thời kỳ sinh trưởng của cây cà chua, nhưng thường hại nhiều ở giai đọan ra hoa kết trái đến khi trái già. Nếu bị nhiễm ở giai đọan cây con thường làm cho tòan bộ lá héo rũ rất nhanh, cây gục xuống và chết. Nếu cây đã lớn mới bị nhiễm bệnh thì lá ngọn héo rũ trước, có thể héo một cành hay một nhánh nhỏ, sau đó các lá phía dưới tiếp tục héo và cụp xuống, cuối cùng dẫn đến tòan bộ cây bị héo rũ, gẫy gục, rũ xuống và chết.
Qua thực tế kiểm tra đồng ruộng ở một vài vùng trồng chuyên canh cây rau ở Phía Nam cho thấy, bệnh thường phát sinh, phát triển và gây hại nặng trong điều kiện nhiệt độ không khí cao, ẩm ướt, trên những chân ruộng hay ở những vùng mà bà con thường trồng các lọai cây thuộc họ cà như cà chua, cà pháo, cà tím… họ đậu đỗ như đậu que, đậu cô ve…tần ô (cải cúc)...vì những lọai cây này cũng là ký chủ của bệnh.
Đúng như bạn đã quan sát thấy và mô tả, mặc dù bị héo và chết nhưng bộ lá và thân cành của cây cà vẫn còn giữ được mầu xanh, vì thế người ta gọi là bệnh héo xanh, hay bệnh héo rũ tái xanh vi khuẩn. Mặc dù bộ lá của cây bị héo, nhưng phần gốc của cây vẫn rắn chắc (chứ không bị thối như một số bệnh do nấm gây ra), nhưng vỏ thân ị xù xì. Nếu cắt ngang thân cành bạn sẽ thấy bó mạch dẫn mô gỗ có mầu đen xẫm (nâu đen), bên trong bó mạch chứa đầy dịch nhờn vi khuẩn, bóp nhẹ chỗ bó mạch có mầu nâu đen có thể thấy dịch nhờn vi khuẩn mầu trắng sữa chẩy ra. Còn nếu ngâm đọan cắt vào ly nước trong sau vài phút sẽ thấy dịch vi khuẩn mầu trắng sữa, đùn chẩy qua miệng cắt ra ngòai. Đặc điểm này được coi là một cách chẩn đóan nhanh bệnh héo do vi khuẩn và đây cũng là triệu chứng đặc trưng điển hình nhất của bệnh héo xanh vi khuẩn hại cà chua để phân biệt với các triệu chừng héo rũ hại cà chua do những tác nhân gây bệnh khác.
Vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào rễ, gốc thân, cuống lá thông qua những vết thương cơ giới do con người vô ý tạo ra trong quá trình chăm sóc, canh tác, do côn trùng, tuyến trùng hoặc qua những lỗ hở tự nhiên trên cây.
Nguồn bệnh có thể tồn tại trong đất, trong tàn dư của cây bị bệnh. Đã thế ngòai cà chua vi khuẩn còn gây bệnh cho rất nhiều lọai cây trồng khác trong các họ cà, họ đậu, họ cúc...mà sự lan truyền của chúng lại nhờ nước, nhờ gió...vì thế việc phòng trị bệnh đôi khi cũng gặp khá nhiều khó khăn.
Để hạn chế tác hại của bệnh bạn cần phải áp dụng nhiều biện pháp một cách đồng bộ và hợp lý trong hệ thống quản lý dịch hại tổng hợp. Sau đây là một số biện pháp chính:
-Lên liếp cao, hình mai rùa để vườn cà không bị đọng nước mỗi khi có mưa hoặc sau khi tưới, hạn chế độ ẩm ướt trong ruộng.
-Sử dụng hạt giống khỏe, không nhiễm bệnh. Không lấy giống ở những ruộng đã bị bệnh. Trồng các giống cà chua có khả năng chống chịu với bệnh.
-Sau khi thu họach, thu gom sạch sẽ tàn dư của cây cà chua ở vụ trước, đặc biệt là những cây bị bệnh và cỏ dại trên ruộng đem tiêu hủy để hạn chế nguồn bệnh ban đầu trên đồng ruộng cho vụ sau.
-Không nên trồng dầy để ruộng cà chua luôn thông thóang, giảm bớt ẩm độ trong ruộng.
-Nếu có điều kiện nên ngâm nước ruộng khỏang 10-15 ngày hoặc cày phơi đất trước khi trồng.
-Bón phân cân đối giữa đạm, lân và ka li, tăng cường bón thêm phân hữu cơ hoai mục, vôi bột và phân ka li hoặc tro trấu cũng có tác dụng làm giảm tác hại của bệnh.
-Thường xuyên kiểm tra ruộng cà chua để phát hiện và nhổ bỏ sớm những cây bị bệnh đem tiêu hủy để tránh lây lan ra cây khác. Sau khi nhổ bỏ bón vôi bột vào chỗ vừa nhổ để khử trùng đất.
-Có thể dùng thuốc Starner 20WP để phun xịt khi cây chớm bị bệnh.
-Nếu đã áp dụng nhiều biện pháp như đã nêu ở trên mà bệnh vẫn không thuyên giảm, chứng tỏ đất ruộng của bạn đã tích lũy khá nhiều nguồn bệnh, trong trường hợp này nếu điều kiện cho phép bạn nên luân canh một vài vụ với cây lúa nước hoặc những cây rau trồng nước, cây bắp, mía , bông, bắp cải…/.