Câu hỏi: Ruộng bí rợ của gia đình tôi đang xanh tốt chuẩn bị ra hoa kết trái thì không rõ tại sao trên lá của chúng cứ xuất hiện ngày một nhiều những đường ngoằn ngèo, mầu trắng bàng bạc, những đường này nhỏ cỡ 1 mm, nhưng cũng có những đường rộng đến vài mm. Có những chỗ nhiều đường tập trung lại thành một mảng lớn làm cho chỗ lá đó bị khô rồi chết, ruộng bí dần trở lên còi cọc, xấu xí. Xin cho biết đó là chứng bệnh gì? Có cách nào để điều trị chúng?
Nguyễn Tiến Tòan
Định Quán, Đồng Nai


Trả lời: Qua mô tả, chúng tôi cho rằng hiện tượng xẩy ra trên lá cây bí rợ (bí đỏ) của nhà bạn là triệu chứng gây hại của Ruồi đục lá rau, đậu (Liriomyza spp.), chúng thuộc họ Agromyzidae. Bộ hai cánh Diptera (có người gọi là sâu đục lòn lá hay sâu vẽ bùa...) Chúng đang phát sinh và gây hại nhiều ở nước ta trong thời gian gần đây. Ngòai những cây thuộc họ Bầu bí như bầu, bí đỏ(bí rợ), bí xanh, mướp, dưa hấu, dưa lê... chúng còn gây hại trên nhiều cây thuộc họ Đậu đỗ như đậu đũa, đậu cô ve, đậu trạch. Các lọai cà chua, cà pháo, khoai tây... nên việc phòng trừ chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn.
Con trưởng thành của chúng là một lọai ruồi rất nhỏ (chiều dài cơ thể chỉ trên dưới 2 ly), mầu nâu đen. Một con cái có thể đẻ hàng trăm qủa trứng vào bên trong nhu mô của lá bí. Lúc mới nở ấu trùng (con giòi) có mầu trắng, sau chuyển dần sang mầu trắng sữa, vàng nhạt, rồi vàng tươi. Aáu trùng ăn nhu mô của lá bí tạo thành các đường hầm ngoằn ngèo phía dưới lớp biểu bì mặt trên của lá. Ở cuối của các đường hầm này thường có một con ấu trùng dài khỏang 2-3 ly. Đường đục của ấu trùng thường nhỏ bằng sợi chỉ, cũng có khi lớn đến vài mm như bạn đã thấy (ảnh ). Nếu bị hại nặng những đường đục này sẽ dầy đặc tạo thành những đám lớn, làm cho lá mất diệp lục, khô héo dần, khả năng quang hợp kém khiến cho cây bị còi cọc, năng xuất thấp.
Ruồi đục lá thường chỉ gây hại nhiều từ khi lá bí bước vào giai đọan bánh tẻ trở đi, đây là giai đọan họat động quang hợp của lá rất mạnh, vì thế nếu không phát hiện sớm và có biện pháp diệt trừ kịp thời thì cây rất dễ bị mất sức, ảnh hưởng nhiều đến năng xuất.
Để phòng trừ lọai ruồi này, bạn nên áp dụng một số biện pháp sau đây:
-Mạnh dạn cắt bỏ những lá đã bị sâu hại qúa nặng, mang ra khỏi ruộng tiêu hủy để hạn chế bớt mật số của ruồi ở các lứa sau.
-Trứớc khi trồng dùng màng phủ nông nghiệp (vải nilon) phủ lên trên luống bí không những giảm bớt được công làm cỏ, công tưới... mà còn có tác dụng hạn chế bớt một số lọai sâu bệnh, trong đó córuồi đục lá.
-Không nên trồng liên tục nhiều năm những cây thường bị ruồi đục lá gây hại (như đã nói ở phần trên) trên cùng một khu vực, tốt nhất mỗi năm nên luân canh một vụ với lúa, rau muống...để cắt đứt nguồn thức ăn của ruồi trên đồng ruộng. Nếu bạn vận động được nhiều người cùng làm trên diện rộng thì biện pháp này sẽ thu được hiệu qủa rất cao.
-Nếu ruộng bí đã bị hại nhiều bạn có thể sử dụng một trong các lọai thuốc như: Vertimex; Baythroid; Sherpa; Sherbush; Decis; Polytrin; Trigard... để phun xịt (về cách sử dụng bạn có thể đọc hướng dẫn của nhà sản xuất có in sẵn trên bao bì). Ruồi đục lá có vòng đời ngắn, mặt khác chúng lại sinh sản rất nhiều nên chúng rất nhanh quen thuốc, vì thế bạn nên thường xuyên thay đổi lọai thuốc để tránh làm cho chúng quen thuốc nhanh. Nếu ruộng bí đã bị ruồi gây hại nặng thì sau khi phun xịt thuốc bạn nên bón bổ xung thêm phân để bồi dưỡng sức cho cây.