Câu hỏi: Ruộng bắp của gia đình em gần đây thường hay bị một lọai sâu đục vào bên trong thân để cắn hại, làm cho cây bị còi cọc, chậm lớn, có khi cây còn bị gẫy ngang mỗi khi gặp gío to, làm mất năng xuất rất nhiều. Xin được nói rõ về con sâu này và làm cách nào để phòng trị chúng có kết qủa cao?
Nguyễn Văn Minh
(Trường PTTH Tân Phú, Đồng Nai)
Trả lời: Con sâu đang gây hại cho ruộng bắp nhà cháu là con sâu đục thân ngô (miền Nam gọi là bắp) chúng có tên khoa học là Ostrinia nubilalis thuộc họ Ngài sáng (Pyralidae), Bộ cánh vẩy (Lepidoptera). Chúng là một lọai sâu thường gây hại rất nặng đối với cây bắp ở nhiều vùng trồng bắp của nước ta. Ngòai bắp chúng còn gây hại trên nhiều lọai cây trồng khác như cao lương, kê, bông, đay, cà và một số lọai thức ăn gia súc thuộc họ hòa thảo... Ở các tỉnh Phía Nam sâu phá hại quanh năm, nhưng thường tập trung hại nặng vào các tháng 4-5 và 7-8, tỷ lệ cây bị hai có khi lên đến tám, chín chục phần trăm, cá biệt đến 100%. Gây thất thu rất lớn cho người trồng. Có người đã xếp sâu đục thân là lọai sâu nguy hiểm nhất đối với cây bắp.
Con trưởng thành cái của lòai sâu này dài khỏang 13-15mm, sải cánh rộng khỏang 30-35mm, cánh trước mầu vàng nhạt. Con trưởng thành đực nhỏ hơn, mầu nâu đến nâu vàng. Chúng họat động về đêm, ban ngày thường ẩn nấp trong bẹ lá hay trong nõn lá non.
Con cái đẻ trứng thành từng ổ ở mặt sau của những lá bánh tẻ gần gân chính, mỗi ổ có vài chục trứng, đôi khi lên đến trên một trăm trứng. Một con cái có thể đẻ 300-500 trứng, đôi khi lên đến trên 1.000 trứng, khi mới đẻ trứng có mầu trắng sữa.
Sau khi đẻ khỏang trên dưới một tuần lễ (tùy theo mùa vụ trong năm) thì trứng nở, trứng thường nở vào buổi sáng. Khi còn nhỏ sâu non cắn nõn lá bắp hay cuống hoa đực, khi lá mở ra sẽ thấy trên lá có những lỗ thủng thẳng hàng nhau, nếu bị hại nặng có thể làm rách lá. Khi lớn sâu đục vào thân cây hay trái bắp, làm cho cây suy yếu, còi cọc, nếu gặp gió to cây có thể bị gẫy ngang giống như đã thấy trên ruộng bắp nhà cháu. Cây bắp kém phát triển, hạt bị lép, làm giảm năng suất và chất lương hạt.
Sâu non của lòai sâu này có 5 tuổi. khi đẫy sức (sâu dài khỏang 22-28mm) sâu hóa nhộng ở ngay đường đục trong thân cây hoặc trong bẹ lá, lõi bắp, lá bao.
Để phòng trừ sâu có kết qủa cao cháu có thể áp dụng một số biện pháp sau:
. Không nên geo trồng bắp (hoặc kê, cao lương...và một số lọai cây là ký chủ phụ khác của sâu) liên tục năm này qua năm khác, nếu điều kiện cho phép tốt nhất nên luân canh với cây trồng nước như lúa nước, các lọai rau trồng nước... để cắt đứt nguồn thức ăn liên tục của sâu trên đồng ruộng. Đây là bịên pháp mang lại hiệu qủa rất cao, tuy nhiên đây cũng biện pháp hơi khó thực hiện vì cháu phải vận động nhiều bà con cô bác trồng bắp xung quanh cùng làm thì mới có kết qủa cao được. Ở những vùng thường xuyên bị sâu gây hại nặng nên chọn những giống bắp có khả năng ít bị nhiễm sâu đục thân như các giống bắp lai LVN-10; DK 888....
-Sau khi thu họach bắp nên đưa cây bắp ra khỏi ruộng và có biện pháp sử dụng thân cây bắp như cho trâu bò ăn, làm chất đốt càng sớm càng tốt, để tiêu diệt những con sâu, con nhộng còn nằm bên trong thân cây bắp, hạn chế sâu truyền qua vụ sau.
-Nếu có điều kiện cháu nên động viên gia đình đi ngắt ổ trứng sâu trên ruộng rồi tiêu hủy.
-Cháu nên kiểm tra ruộng bắp thường xuyên để phát hiện sớm và phun thuốc kịp thời diệt sâu non mới nở còn đang sinh sống và cắn phá trên lá chưa kịp đục vào bên trong thân cây. Về thuốc cháu nói với ba mẹ có thể sử dụng một trong các lọai thuốc như: Hostathion 20EC/40EC; Padan 95SP; Binhdan 95WP; Regent 5SC; Viphensa 50ND; Phetho 50ND; Forsan 50EC/60EC; Fantasy 20EC; Diazol 60EC...Cũng có thể sử dụng một vài lọai thuốc trừ sâu dạng hạt bón theo hàng, hốc cây bắp như : Binhdan 10H; Padan 4G; Vibasu 10H; Regent 0,2G/ 0,3G; Tigidan 4G...để diệt sâu. Để thuốc có hiệu qủa diệt sâu cao cháu phải đọc kỹ hướng dẫn cách sử dụng thuốc của nhà sản xuất có in sẵn trên bao bì.