Câu hỏi: Cà tím ở chỗ chúng tôi phát triển rất tốt, nhưng thường bị sâu đục vào bên trong, làm cho trái bị hư bán mất giá, hoặc bị thối nếu gặp mưa nhiều. Xin được nói rõ về con sâu này và cách phòng trừ chúng?

Vũ Văn Vinh
Vĩnh Cửu, Đồng Nai



Trả lời: Trên cây cà tím (Solannu melongena var. esculentum), ngòai một số sâu bệnh hại thường gặp như sâu xám, rệp sáp, bệnh nở cổ rễ, bệnh đốm nâu, bệnh sương mai...thì sâu đục trái (Leucinodes orbonalis) cũng là một đối tượng thường xuyên xuất hiện và gây hại, đôi khi rất trầm trọng, có những ruộng tỷ lệ trái bị hại lên đến bẩy, tám chục phần trăm, gây thiệt hại rất nhiều cho người trồng.
Con trưởng thành của lòai sâu này là một lọai bướm nhỏ, sải cánh rộng khỏang 20-22 mm, cánh mầu trắng có điểm 3 hình tam giác nhỏ mầu vàng, hồng cam và đen. Ban ngày chúng ẩn nấp dưới tán lá, trong các bụi cỏ dại trên ruộng hoặc xung quanh bờ, đường đi, đến chiều mát thì bay ra họat động. Sau vụ hóa khỏang một ngày trưởng thành bắt đầu giao phối, sau khi giao phối 2-3 ngày thì con cái bắt đầu đẻ trứng.
Trứng được đẻ thành từng cụm ở mặt dưới của lá (thường là những lá thứ 4-6 tứ trên ngọn xuống). Một con cái trung bình đẻ được vài chục trứng, cá biệt đến trên 200 trứng. Trứng dẹp, mầu trắng sữa, xếp thành hình ngói lợp.
Sâu non có 6 tuổi . Tuổi 1 và 2 có kích thước rất nhỏ (dài 1,2-1,8mm), mầu phớt xanh, có nhiều lông phủ. Tuổi 3, 4 mầu trắng đến hồng (ảnh ) Khi đẫy sức sâu có mầu hồng đậm, có 4 sọc nâu, dưới bụng mầu trắng đục. Sau khi nở vài ngày sâu đục vào bên trong trái để gây hại. Vết đục của sâu nhỏ, lại nằm ở gần sát cuống trái nên hơi khó phát hiện. Sau khi đục vào bên trong sâu ăn thành những đường ngoằn nghèo trong phần xốp thịt trái, làm cho trái bị hư hỏng, mất giá trị thương phẩm, những trái bị hại nặng sẽ không sử dụng được. Những trái bị sâu hại nếu gặp mưa sẽ dễ bị thối do chỗ đục bị bội nhiễm vi sinh vật. Ngòai trái sâu còn đục vào cả những cành non, làm cho cành non bị héo, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây. Sâu thường gây hại nhiều trong mùa mưa, nhất là vào những thời kỳ có mưa lớn, tạo ẩm độ không khí cao (các tháng 9, 10 dương lịch hàng năm).
Khi đẫy sức sâu hóa nhộng trên ngọn cây, trên lá già, trên thân hoặc dưới thảm thực vật. Nhộng dài 10-12 mm, bọc trong hai lớp kén dầy mầu hồng đậm. Sau khi vào nhộng khỏang 2 tuần thì nhộng vũ hóa thành con trưởng thành.
Để hạn chế tác hại của sâu, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:
-Sau vụ cà cần thu dọn sạch sẽ tàn dư của cây cà trên ruộng, đem tiêu hủy, đồng thởi cày bừa kỹ để diệt nhộng.
-Kiểm tra ruộng cà thường xuyên, nếu thấy cành non hoặc những trái cà nào bị sâu gây hại khó có thể phục hồi hoặc không thể sử dụng được thì nên mạnh dạn ngắt bỏ rồi tiêu hủy để diệt sâu đang sinh sống bên trong, hạn chế mật độ sâu cho những lứa sau.
-Có người cho rằng những giống cà có trái thon, dài trung bình thường bị sâu hại ít hơn những giống cà có trái tròn, thuôn hay ôvan. Bạn nên kiểm tra thông tin này, nếu đúng, bạn nên tìm kiếm giống cà có trái thon, dài trung bình để hạn chế tác hại của sâu.
-Cũng giống như những lọai sâu đục trái khác, một khi con sâu đã đục chui vào được bên trong trái thì việc dùng thuốc trừ sâu phun xịt ở bên ngòai thường ít có hiệu qủa. Mặt khác trái cà có vỏ rất mỏng, khi ăn ta không gọt vỏ, vì thế việc phun thuốc trừ sâu rất dễ gây độc hại cho người ăn. Do vậy không nên phun thuốc trừ sâu một cách tràn nan, chỉ nên sử dụng thuốc khi thật cần thiết và đặc biệt phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về thời gian cách ly của thuốc đã có quy định rõ cho từng lọai thuốc và có in sẵn trên vỏ bao bì.