Câu hỏi: Nhãn ở vùng chúng tôi không rõ tại sao thời gian gần đây thường bị một lọai sâu đục vào bên trong trái làm trái bị hư. Chúng lớn cỡ đầu nhân nhang, dài khỏang 1-2 cm, mình mầu hơi trắng hồng, đầu mầu nâu đen. Chúng ăn hết cả phần hột của trái, nằm bên trong trái rồi thải những cục phân nhỏ li ti trong “tổ” hoặc đùn ra phía ngòai kết lại thành từng cục dính trên vỏ trái. Xin cho biết đó là con sâu gì? Cách phòng trừ lọai sâu này?
Nguyễn Văn Bé Tám (Bến Cát, Bình Dương)
Và một vài bạn ở Thống Nhất (Đồng Nai)



Trả lời: Sâu đục trái nhãn có đến vài lòai, nhưng qua mô tả của các bạn, kết hợp với những gì hiểu biết được về sâu bệnh hại trên cây nhãn trong vài năm gần đây, chúng tôi cho rằng có thể đây là lòai sâu đục trái Conogethes punctiferalis. Lòai sâu này gây hại khá phổ biến ở các tỉnh phía Nam, nhất là vào mùa khô.
Con trưởng thành là một lọai bướm có chiều dài thân khỏang 1,2 cm, sải cánh rộng khỏang 2,5 cm, mầu vàng rơm. Trên cánh có nhiều chấm nhỏ mầu đen. Mỗi con cái có thể đẻ khỏang 20-30 trứng, trên vỏ trái nhãn, trứng có hình bầu dục dài khỏang 2-2,5mm, mầu trắng sữa hoặc vàng lợt. Sau khi đẻ khỏang 5 ngày trứng nở ra sâu non.
Sâu non có mầu hồng lợt, đầu mầu nâu đen, trên lưng có nhiều chấm nhỏ mầu đen, đẫy sức sâu dài khỏang 2 cm.
Sâu gây hại từ khi trái còn non cho đến khi sắp thu họach. Khi trái còn nhỏ sâu nhả tơ kết dính các trái lại ăn phá bên trong làm cho trái bị rụng. Khi trái lớn sâu đục lỗ chui vào bên trong ăn rỗng cả phần hột (trong khi thần cơm trái vẫn còn) , sâu thải những cục phân nhỏ li ti như hạt cải mầu nâu đen ngay trong trái họặc ra bên ngòai rồi kết dính lại với nhau thành từng đám ở xung quanh lỗ đục (như các bạn đã nhìn thấy)(ảnh ).
Khi đẫy sức sâu có thể hóa nhộng ngay bên trong phần hột đã đục hoặc chui ra ngòai kết tơ dính phân thành một lớp kén mỏng rồi hóa nhộng trong kén ngay trên cuống trái. Nhộng có mầu vàng nâu hoặc nâu đen (khi sắp vũ hóa).
Qua quan sát thực tế vườn cây cho thấy những vườn nhãn bị bỏ rơi không được chăm sóc chu đáo, những giống nhãn có chùm trái đóng xít nhau...thường bị sâu gây hại nhiều hơn. Nếu không phát hiện và diệt trừ kịp thời, sẽ bị thất thu rất lớn. Ở Tiền Giang, Đồng Tháp đã có những vườn thất thu đến sáu, bẩy chục phần trăm cũng vì con sâu này. Ngòai nhãn sâu còn gây hại cho cả ổi, chôm chôm, sầu riêng...
Để hạn chế tác hại của sâu, các bạn có thể áp dụng kết hợp một số biện pháp sau đây:
-Ở những vùng trồng tập trung chuyên canh nên vận động nhiều chủ vườn cùng xử lý cho nhãn ra trái tập trung thành từng đợt, để hạn chế nguồn thức ăn lai rai liên tục trên vườn cây.
Nếu chùm trái thấp, số nhãn không nhiều có thể thu gom những trái bị sâu hại đem tiêu hủy, diệt sâu nhộng bên trong, để hạn chế mật số sâu tại chỗ và ở các vụ nhãn sau.
-Khi trong vườn có khỏang 10% số trái bị hại hoặc ở những vườn thường bị sâu gây hại nặng hàng năm, khi nhãn vừa tượng trái nên xịt một đợt thuốc bằng một trong các lọai thuốc trừ sâu như: Bian 40EC; Sherpa 10EC hoặc 25EC; Visher 25EC; Padan 90SP; Ofatox 50EC; Selecron 500ND; Decis 2,5EC...Sau đó khỏang 10-15 ngày phun tiếp lần 2. Nếu sâu vẫn còn có thể phun thêm một vài lần nữa, nhưng nhớ phải ngưng xịt thuốc trước khi thu họach ít nhất là 2 tuần để không gây độc hại cho người ăn.
-Có thể bao chùm trái bằng bao Nilon, bao giấy, bao lá dừa, hoặc các lọai bao chuyên dùng.