Câu hỏi: Trên cây quất nhà tôi vài năm gần đây trên lá non và lá bánh tẻ thường xuất hiện những đường ngoằn ngèo cỡ sợi chỉ hoặc lớn hơn, những đường này có mầu ánh bạc lấp lánh. Nếu nặng có thể làm cho lá vặn vẹo, cong queo co rúm lại, cây còi cọc, tán lá xấu xí không phát triển được. Xin cho biết đó là sâu bệnh gì? Có cách nào để phòng trị chúng?
Bùi Văn Tuyến (Định Quán, Đồng Nai)
và một vài bạn ở Chợ Lách, Bến Tre
Trả lời: Qua mô tả của các bạn chúng tôi cho rằng cây quất cảnh của nhà các bạn đã bị con sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella) gây hại. Đây là một lòai sâu hại quan trọng, chúng xuất hiện và gây hại khá phổ biến trên các cây thuộc nhóm cây có múi, trong đó có cây quất cảnh...đang ở thời kì ra lá non, hoặc vào những thời điểm sau làm gốc để sử lý cho cây ra trái theo ý muốn.
Con trưởng thành của sâu là một lọai bướm rất nhỏ, cơ thể dài khỏang 2 mm, sải cánh rộng khỏang 4-5 mm, mầu vàng nhạt hoặc nâu sáng, có ánh bạc. Chúng thường hoặt động vào lúc xẩm tối hoặc ban đêm nên nhà vườn khó phát hiện.
Trứng rất nhỏ (dài khỏang 0,2-0,3 mm), mầu trong suốt hoặc hơi vàng, được đẻ rải rác ở mặt dưới của lá gần gân chính.
Sau khi nở sâu non đục vào ăn lớp tế bào nhu mô diệp lục ở dưới lớp biểu bì của phiến la,ù thành những đường hầm ngoằn ngèo. Sâu đục tới đâu lớp biểu bì phồng lên tới đó vẽ thành những đường ngoằn ngèo có mầu trắng lóng lánh như ánh bạc. Tuổi sâu càng lớn thì đường đục càng dài và rộng. Ngòai lá còn thấy sâu gây hại trên cả cành non. Có thể nhìn thấy sâu non rất nhỏ (vài mm) mầu xanh lợt (lúc mới nở) hoặc xanh vàng, trắng hơi vàng (khi tuổi lớn hoặc lúc sắp hóa nhộng) ở cuối đường hầm.
Khi đẫy sức sâu chui ra ngòai làm nhộng ở một bìa lá bị cuốn lại mặt dưới phiến lá, gần cuống. Nhộng có mầu vàng nhạt, khi sắp vũ hoá mầu nâu. Vòng đời của sâu ngắn (khỏang trên 2 tuần).
Những lá bị sâu gây hại sẽ không phát triển được, co rúm, quăn queo, dị dạng, làm giảm khả năng quang hợp của cây, cây chậm tăng trưởng, nhất là những cây còn đang ở giai đọan vườn ươm, hoa và trái dễ bị rụng. Ngòai gây hại trực tiếp, các vết đục của sâu còn là cửa ngõ cho vi khuẩn của bệnh lóet xâm nhập gây hại. Tác hại của sâu có chiều hướng gia tăng trong vài năm gần đây trên các vườn cây có múi.
Để hạn chế tác hại của sâu các bạn có thể áp dụng một vàinbiện pháp sau đây:
-Không nên để cho cây quất ra lá lai rai thành nhiều đợt, mà điều khiển cho cây ra đọt, lá non tập trung thành từng đợt, để hạn chế nguồn thức ăn liên tục cho sâu trên vườn cây. Nếu vận động được nhiều nhà vườn trồng cây có múi cùng áp dụng trên diện rộng thì biện pháp này sẽ có hiệu qủa cao.
-Để bảo vệ thiên địch các bạn chỉ nên xịt thuốc khi trên cây có khỏang 10% số lá bị sâu gây hại trở lên, và khi xịt không nên xịt tràn lan mà chỉ xịt trực tiếp vào những chỗ có sâu gây hại. Có thể xử dụng một số lọai thuốc như: Confidor; Trebon; Bi-58; Bian; Sherpa; Lannate; Cyper; DC-Tron Plus... sau khi xịt đợt 1 có thể xịt thêm 1-2 đợt nữa, mỗi đợt cách nhau khỏang 5-7 ngày. Nhớ đọc kỹ hướng dẫn cách xử dụng thuốc của nhà sản xuất có in sẵn trên vỏ bao bì./.