Cây xoài có tên khoa học Mangifera indica L., thuộc họ đào lộn hột (Anacardiaceae). Xoài được mệnh danh là- "Vua của loài quả"
Cây to cao 15-20m. Lá nguyên, mọc so le, đơn, thuôn dài, nhẵn, bóng dài 15-30cm, rộng 5-7cm. Hoa nhỏ, màu vàng nhạt, thành chùy ở đầu cành. Quả hạch khá to, hạch dẹt, hình thận, cứng trên có những thớ sợi khi nẩy mầm thì hơi mở ra. Hạt có lớp vỏ mỏng, màu nâu, không phôi nhũ, lá mầm không đều.
Quả chín màu vàng tươi, thịt quả mịn chắc, có cát rất ngọt, độ brix 20-22%, thơm, không sơ. Tỷ lệ thịt ăn được 80-84%, vỏ mỏng, khi già có phấn phủ bên ngoài.
Xoài là một thức ăn bổ não, rất tốt cho những người làm việc nhiều bằng trí óc, thi cử.
Khối lượng quả trung bình 500-600g.
Năng suất 150-250 kg/cây/năm. Thời vụ thu hoạch tháng 3-5.
THÔNG SỐ KỸ THUẬT
1. Nguồn gốc:
--------------------------------------------------------------------------------
Cây xoài có nguồn gốc Ấn Độ. Xoài Cát Hòa Lộc là giống trồng phổ biến ở Hòa Lộc - Hòa Hưng, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang. Do Trung tâm Cây ăn quả Long Định tuyển chọn, đã được công nhận năm 1997.
2. Những đặc tính chủ yếu:
--------------------------------------------------------------------------------
Cây to cao 15-20m. Lá nguyên, mọc so le, đơn, thuôn dài, nhẵn, bóng dài 15-30cm, rộng 5-7cm. Hoa nhỏ, màu vàng nhạt, thành chùy ở đầu cành. Quả hạch khá to, hạch dẹt, hình thận, cứng trên có những thớ sợi khi nẩy mầm thì hơi mở ra. Hạt có lớp vỏ mỏng, màu nâu, không phôi nhũ, lá mầm không đều.
Quả chín màu vàng tươi, thịt quả mịn chắc, có cát rất ngọt, độ brix 20-22%, thơm, không sơ. Tỷ lệ thịt ăn được 80-84%, vỏ mỏng, khi già có phấn phủ bên ngoài.
Khối lượng quả trung bình 500-600g.
Năng suất 150-250 kg/cây/năm. Thời vụ thu hoạch tháng 3-5.
3. Vùng trồng:
--------------------------------------------------------------------------------
Nước ta có 100 giống xoài khác nhau như:
- Xoài Cát Hòa Lộc (Mỹ Tho, Tiền Giang)
- Xoài Thanh ca (Bình Định),
- Xoài Canh nông ở Cam Ranh (Khánh Hòa),
- Xoài Tròn Yên Châu (Sơn La),
- Xoài Tượng (Khe Sanh, Quảng trị)
- Các giống như GL 1, GL 2, GL 6 do Viện Nghiên cứu Rau quả tuyển chọn thích hợp với điều kiện khí hậu miền Bắc đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận và cho khu vực hóa.
4. Giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa kinh tế:
--------------------------------------------------------------------------------
Xoài là một trong các loại quả quý có giá trị xuất khẩu ở vùng Á nhiệt đới. Cây xoài có bộ tán đẹp, có thể làm cây bóng mát, cây cảnh và cây phòng hộ chóng xói mòn.
Quả Xoài chủ yếu dùng ăn tươi, chế biến đồ hợp, làm bánh tráng,...
Thành phần dinh dưỡng
Chứa đường, đạm, cellulose, flavine, acid folic, calci, phosphor, sắt, beta caroten, vitamin B1, B2... Còn có các acid, saponin.
(Trong 100g phần ăn được của quả cho 31 kcal, 0,5g protein, 400µg vitamin C, 40mg vitamin B1, 30 mg B2, 0,3mg vitamin PP.)
5. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh:
--------------------------------------------------------------------------------
* Khí hậu:
Nhiệt độ thích hợp: 24-260C (tháng lạnh nhất không dưới 150C)
Lượng mưa ít nhất 1.000 – 1.200 mm.
Yêu cầu đủ ánh sáng.
* Đất đai
Xoài là cây không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất: đất đồi, đất cát, đất lẫn đá sỏi…; độ pH 5,5 – 6,5.
6. Nhân giống:
--------------------------------------------------------------------------------
- Gieo hạt: chọn cây có năng suất cao, phẩm chất thơm ngon, thích nghi với khí hậu địa phương. Hạt lấy về gieo ngay, khi gieo đập vỡ vỏ cứng để hạt chóng nảy mầm. Một hạt có thể mọc nhiều cây. Chọn để lại cây khỏe.
- Chiếc cành.
- Ghép là phương pháp nhân giống chủ đạo trong nhân giống xoài hiện nay. Ghép mắt xoài lên các gốc xoài, quéo, muỗm, xoài rừng. Dùng cách ghép áp hoặc ghép mắt, ghép đoạn cành.
- Thời vụ ghép tốt nhất ở miền Bắc:
+ Vụ xuân: Tháng 2-3
+ Vụ thu: Tháng 8-9,10
7. Cách trồng :
--------------------------------------------------------------------------------
- Đào hố: Hố có đường kính 80cm, sâu 50-60 cm. Khoảng cách các hố tùy theo giống, điều kiện đất đai, độ dốc của quả đồi mà có thể bố trí 5x6m, 7x7m hoặc 8x8m.
- Bón phân: mỗi hố bón lót 20-30kg phân chuồng hoai mục. Đất đồi bón thêm 0,5-1kg lân và 0,5-1kg vôi bột cho 1 hố. Khi cây phát triển tốt thì bón thúc NPK theo tỷ lệ 10:10:20, bón tăng dần theo hàng năm.
Mỗi năm có 2 lần bón phân đáng chú ý là trước khi xoài ra hoa và sau khi thu hoạch quả. Nếu gặp năm sai quả thì nên có một lần bón thúc cho quả.
8. Chăm sóc:
--------------------------------------------------------------------------------
Xoài là cây đòi hỏi nhiều chất dinh dưỡng và có phản ứng mẫn cảm với các nguyên tố dinh dưỡng. Bón phân cho xoài rất cần thiết để đạt năng suất cao và góp phần khắc phục hiện tượng cây ra quả cách năm.
- Khi cây còn nhỏ: Lượng phân bón cho 1 cây là: 300-500g phân NPK (16:16:8)+300 g urê.
- Bón làm 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa. Hoà phân vào nuớc tưới cho cây, hoặc đào các hố nhỏ, khoảng 4-5 hố quanh gốc cây, hoặc xẻ rãnh vòng quanh gốc, cách gốc 0,5 m. Bón phân vào hố hoặc rãnh rồi lấp kín đất.
- Khi cây đã trưởng thành: Lượng phân bón được tăng dần qua các năm trong phạm vi lượng phân nêu sau đây: 2-5kg phân NPK (16:16:8)+1,5-3kg urê. Chia làm 2 lần để bón: vào đầu mùa mưa khi xoài đang có quả và tháng 9,10 trước khi xoài ra hoa.
Những năm được mùa, xoài cho nhiều quả, cần bón nhiều phân hơn, để năm sau vẫn giữ được năng suất của cây.
Nếu thấy cây ra nhiều lá và lá bóng láng cần giảm bớt lượng phân đạm. Trước khi ra hoa, nên phun các loại phân bón lá hoặc phân vi lượng để đảm bảo cho xoài có đủ nguyên tố dinh dưỡng cần thiết và kích thích cho cây ra nhiều hoa, đậu nhiều quả.
Khi thấy quả xoài bị nứt, thì có thể đó là do thừa kali, hoặc thiếu canxi. Lúc này cần bón bổ sung vôi, hoặc phun Ca(SO4)2 hoặc bón CaSO4.
Xoài bị thiếu Kali cho quả nhỏ, chát. Vì vậy, cần bón đủ Kali để quả xoài to và ngọt.
9. Phòng trừ sâu bệnh:
--------------------------------------------------------------------------------
Các loại sâu chính: rầy nhảy, ruồi vàng, rệp sáp, sâu non bộ cánh phấn, chim, chuột…Các loại bệnh chính: thán thư, nấm phấn trắng, khô đầu lá.
Khi phát hiện sâu bệnh có thể chọn các loại thuốc thích hợp như: Cacbamat, Diazinon, Malathion, Zineb, hoặc đánh bả bằng Malathion + Trebon.
10. Thu hoạch và bảo quản:
--------------------------------------------------------------------------------
Cây trồng bằng hạt sau 4-6 năm cho lứa quả đầu tiên: trồng bằng cây ghép sau 3-4 năm.
Từ khi trái đậu cho đến khi chín cần một thời gian từ 90 – 12 ngày (tuỳ từng giống).
Năng suất khác nhau tùy theo giống và trình độ thâm canh, trung bình ở cây đã ổn định là 50-200 kg/cây.
Thu hoạch lúc trái chuyển sang màu vàng, xung quanh trái có lớp phấn mỏng. Nên thu hái xoài từ 9 giờ sáng đến 3, 4 giờ chiều, vì lúc này xoài ít mủ nhất. Khi hái không nên hái quá sát núm mà hái quá lên trên núm vài cm để nhựa không chảy ra trái làm đen mặt trái.
Sau khi hái trái khỏi cây, rải xoài trên lớp báo hoặc rơm rạ khô cho ráo mủ, rồi xếp xoài vào thùng, sọt có lót giấy mềm hoặc rơm rạ, lá khô xung quanh và dưới đáy. Khi xếp, lựa tay cho khéo, tránh để cuống trái đâm với các trái khác.
Khi vận chuyển phải nhẹ nhàng, tránh để các trái xoài va đập vào nhau, làm trái bị giập nát, hư hỏng.
Muốn cho xoài mau chín. Dùng đất đèn gói kín trong vải mỏng hoặc giấy để dưới đáy thúng hoặc chum, vại.
Chú ý, không để xoài tiếp xúc với đất đèn. Thùng hay chum vại đựng xoài cần phải đậy kín. Sau khoảng 1 – 3 ngày thì xoài chín. Sử dụng 5 g đất đèn cho mỗi thùng có 20 kg xoài.
Không được để xoài tiếp xúc với ánh nắng, xoài mau hỏng, khó bảo quản.