Đồng chí Bùi Thị Thơm- Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo

Chủ trì Hội thảo có các đồng chí: Bùi Thị Thơm - Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, đồng chí Nguyễn Hoàng Hiệp - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tham dự Hội thảo có các đại biểu của Ban Dân vận Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương cùng lãnh đạo các vụ, đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông; các chuyên gia, nhà khoa học; đại diện lãnh đạo các Ban, đơn vị thuộc cơ quan Trung ương Hội NDVN cùng đại diện lãnh đạo Hội Nông dân của 22 tỉnh, thành phố và một số đại biểu đại diện nông dân xuất săc trong cả nước.

Đồng chí Bùi Thị Thơm - Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội NDVN Phát biểu khai mạc tại Hội thảo: Ngày 3/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; trong đó, nông nghiệp là một trong tám lĩnh vực được ưu tiên thực hiện chuyển đổi số. Chuyển đổi số trong nông nghiệp là xu thế tất yếu, được xác định là giải pháp quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất, sức cạnh tranh của sản phẩm, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống cho nông dân góp phần vào phát triển của đất nước.

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương, thời gian qua, các cấp Hội trong cả nước đã và đang tích cực ứng dụng công nghệ số vào trong các hoạt động của Hội. Đặc biệt, các cấp Hội đã tích cực phối hợp với ngành Nông nghiệp, Khoa học và công nghệ, tranh thủ sự hỗ trợ từ các dự án quốc tế tổ chức nhiều hoạt động nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, hội viên, nông dân về chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời, các cấp Hội cũng đã tăng cường hoạt động phối hợp với ngành chức năng liên quan tổ chức các hoạt động hỗ trợ hội viên, nông dân nâng cao trình độ, năng lực tiếp cận và đưa công nghệ số vào hoạt động quản lý, sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản.

Thông qua việc xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh, nông nghiệp công nghệ cao tại nhiều địa phương, các cấp Hội còn phối hợp tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn giúp hội viên, nông dân nâng cao trình độ về công nghệ thông tin, kiến thức khoa học kỹ thuật, kỹ năng số; hỗ trợ truy xuất nguồn gốc sản phẩm; kỹ năng livestream, xây dựng các video; giới thiệu, quảng bá sản phẩm, tham gia sàn giao dịch thương mại điện tử. Nhờ đó, đã góp phần giảm thiểu chi phí sản xuất, gia tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả, đảm bảo chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ môi trường cũng như nâng cao giá trị, khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam. Đến nay, theo thống kê đã có hàng vạn sản phẩm nông sản được đưa lên sàn thương mại điện tử và hàng nghìn giao dịch điện tử; trong đó, nhiều mặt hàng nông sản, sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam đang được chào bán trên các sàn thương mại điện tử có uy tín và đạt doanh số bán hàng khá cao. 

Tuy nhiên, Phó Đồng chí Bùi Thị Thơm cho rằng: bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình chuyển đổi số ở nước ta nói chung và chuyển đổi số trong nông nghiệp nói riêng vẫn đang còn nhiều hạn chế, gặp phải không ít vướng mắc, khó khăn; sự phối hợp tổ chức thực hiện; hạ tầng số trong nông nghiệp còn lạc hậu, không đồng bộ, thiếu kết nối chia sẻ thông tin của tất cả các khâu (từ sản xuất, quản lý, logicstic, thương mại nông sản…). Trên cơ sở đó, đồng chí Bùi Thị Thơm đã chỉ ra 4 vấn đề về những khó khăn, hạn chế, thách thức liên quan tới người nông dân khi thực hiện chuyển đổi số trong nông nghiệp như sau: 

Thứ nhất: nhận thức về vai trò, tầm quan trọng, hiệu quả của chuyển đổi số còn hạn chế nên người nông dân chưa chủ động học hỏi, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số.

Thứ hai: để thực hiện chuyển đổi số trong nông nghiệp, người nông dân cần có kiến thức, kỹ năng về công nghệ và quản lý dữ liệu. Trong khi đó, trình độ, năng lực tiếp cận và đưa công nghệ số vào sản xuất nông nghiệp của nông dân còn thấp.

Thứ ba: chính sách phục vụ chuyển đổi số trong nông nghiệp chưa phù hợp, chưa kịp thời, chưa quan tâm việc hỗ trợ cho các Hợp tác xã và nông dân ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc. Trong khi đó, chi phí ban đầu có thể là một thách thức đối với nhiều nông dân, đặc biệt là ở các khu vực nông nghiệp nhỏ và cơ sở hạ tầng kém phát triển nên chưa khích lệ, thúc đẩy nông dân, hợp tác xã thực hiện.

Thứ tư: sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết, canh tác chủ yếu vẫn dựa theo phương pháp truyền thống và phụ thuộc vào kinh nghiệm cá nhân, trình độ khoa học kỹ thuật của nông dân còn hạn chế. Vì thế, sự chuyển đổi thái độ, chấp nhận và thích nghi với các công nghệ mới có thể là một thách thức.

Đồng chí Bùi Bá Chính- Phó Giám đốc Trung tâm Mã số mã vạch quốc gia tham gia đóng góp ý kiến tại Hội thảo 

Tại Hội thảo, các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học đã thảo luận sôi nổi và đánh giá rất khách quan về những cơ hội và thách thức đối với người nông dân trong chuyển đổi số và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp. Các đại biểu đã thẳng thắn trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm, mô hình trong thực tiễn; đề xuất các giải pháp về số hóa trong nông nghiệp nhằm chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, đáp ứng các yêu cầu mới đặt ra của thị trường hiện nay.

Các đại biểu tham dự Hội thảo khoa học 

Phát biểu trước Hội thảo, đồng chí Đặng Duy Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số và Thống kê nông nghiệp- Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Hiện nay, công tác truy xuất nguồn gốc nông sản của chúng ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn và thuận lợi đan xen.

Từ những chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước và một số thông tư, văn bản hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ, hạ tầng công nghệ thông tin của nước ta hiện nay ngày càng được cải thiện rõ rệt; các tổ chức, người dân và doanh nghiệp có nhu cầu ngày càng cao trong ứng dụng truy xuất nguồn gốc thông tin sản phẩm; yêu cầu về công khai, minh bạch hàng hóa, nông sản từ các nước nhập khẩu cũng đang hối thúc các nhà sản xuất trong nước phải nghiêm túc thực hiện việc truy xuất nguồn gốc nông sản...

Hiện nay, hoạt động truy xuất nguồn gốc hiện còn đang rất phân tán, chưa đồng bộ. Đáng chú ý, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn chưa có chế tài xử lý nghiêm các vi phạm, sai phạm về truy xuất nguồn gốc (chẳng hạn như vấn đề gian lận mã số vùng trồng). Việc sản xuất ở nhiều địa phương còn manh mún, nhỏ lẻ, gây khó khăn nhất định khi áp dụng công nghệ hiện đại. Tình trạng thiếu nhân lực khiến công tác kiểm tra thông tin, dữ liệu đầu vào cập nhật trên hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản chỉ dừng lại ở công đoạn hậu kiểm; thói quen sản xuất, canh tác, chăn nuôi theo đặc thù vùng miền, không có quy trình rõ ràng, khó áp dụng truy xuất nguồn gốc... 

Để đáp ứng được yêu cầu, Đồng chí Đặng Duy Hiển đề xuất với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam cần thực hiện 3 hoạt động, đó là: Khai thác dữ liệu từ hệ thống truy xuất nguồn gốc của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phục vụ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội nông thôn; hỗ trợ các hội viên, nông dân công cụ truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là các hợp tác xã; tập huấn, đào tạo, hướng dẫn triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc với hình thức kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn. Đối với người nông dân cần thay đổi nhận thức về chuyển đổi số, thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc; công dân số; tham gia các hợp tác xã, tổ sản xuất, nông hộ để liên kết sản xuất, hưởng lợi chính sách thông qua tổ chức cơ sở; tham gia vào hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản; tham gia hệ thống khuyến nông phục vụ sản xuất.

Đồng chí Nguyễn Thị Việt Hà – Phó Trưởng ban Đối ngoại và Hợp tác quốc tế, Trung ương Hội NDVN chia sẻ một số kinh nghiệm của nông nghiệp số tại Hà Lan

Phát biểu tại Hội thảo, đông chí Nguyễn Thị Việt Hà - Phó Trưởng ban Đối ngoại và Hợp tác quốc tế - Trung ương Hội NDVN chia sẻ một số kinh nghiệm và bài học thu được từ chuyến thăm và làm việc của Đoàn công tác Trung ương Hội NDVN, do Phó Chủ tịch Bùi Thị Thơm làm trưởng đoàn tại Hà Lan vừa mới đây.

Đồng chí Nguyễn Thị Việt Hà cho biết: Hà Lan là nước xuất khẩu nông sản lớn thứ 2 trên thế giới; giá trị nông sản xuất khẩu đạt 100 tỷ EUR/năm. Hiện nay, 100% nông dân ở Hà Lan đều tiến hành việc ghi chép và lưu giữ hồ sơ về các hoạt động sản xuất; 100% vật nuôi được đăng ký kỹ thuật số (định danh). Nông nghiệp số ở Hà Lan canh tác chính xác thông qua hệ thống cảm biến; máy bay không người lái; ghi chép nhật ký sản xuất điện tử, truy xuất nguồn gốc; công nghệ phân tích đất trong trồng trọt, thức ăn chăn nuôi…

Chuyên gia Hoàng Trọng Thủy- Nguyên Tổng biên tập Tạp chí Nông thôn mới cũng đã chỉ ra những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chuyển đổi số

Theo chuyên gia Hoàng Trọng Thủy- Nguyên Tổng biên tập Tạp chí Nông thôn mới cũng đã chỉ ra nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chuyển đổi số, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp một phần bắt nguồn từ những hạn chế về kiến thức, kỹ năng công nghệ của hội viên, nông dân; ngoài ra, hạ tầng công nghệ ở nhiều khu vực, nhất là vùng sâu, vùng xa còn nhiều bất cập. Một số cán bộ Hội còn khá mơ hồ, chưa hiểu rõ về chuyển đổi số, thậm chí có cán bộ lớn tuổi còn chưa sử dụng thành thạo thiết bị di động thông minh. 

Cùng với đó, chi phí cao cho việc đầu tư ban đầu để thực hiện chuyển đổi số cũng là “bài toán” nan giải lớn khiến cho người nông dân không mặn mà do không đủ nguồn lực. Tại một số địa phương, trong quá trình sản xuất, nông dân vẫn còn phải ghi số liệu nhật ký sản xuất bằng tay rồi mới nhập thủ công lên máy tính, việc này đang tiêu tốn rất nhiều thời gian, công sức, chưa kể trường hợp sai lệch…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp đồng chủ trì và điều hành tại buổi Hội thảo

Phát biểu bế mạc Hội thảo, Đồng chí Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đồng tình, đánh giá cao những ý kiến phát biểu của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học. Đồng thời nhấn mạnh: Trên cơ sở Quyết định số 749/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang chỉ đạo rất quyết liệt và đầu tư chuyển đổi số nông nghiệp một cách triệt để. Tuy nhiên, để làm được điều đó cần phải có thời gian lâu dài, thực hiện thí điểm ở cấp tỉnh trước rồi sẽ tiếp tục nhân rộng ra cả nước. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang thực hiện thí điểm mô hình chuyển đổi số tại một số tỉnh, tiêu biểu như tỉnh Đồng Tháp đã cho kết quả rất khả quan.

Thực tế, cơ hội về ứng dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp của nông dân là rất lớn. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, chúng ta cũng cần nhìn ra những thách thức, khó khăn hiện hữu, đó là sản xuất còn đang manh mún; tư duy và thói quen trong sản xuất nông nghiệp của nông dân và khả năng ứng dụng công nghệ còn đang rất thấp; chi phí ứng dụng cho chuyển đổi số cao nhưng lợi ích lại không rõ ràng…

 Đồng chí Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh; Chúng ta phải xác định chuyển đổi số khác với sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Làm thế nào đó, một quy trình khai báo về truy xuất nguồn gốc thì người nông dân chỉ cần khai báo đơn giản nhưng vẫn đạt hiệu quả. Để làm được điều này rất cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; Chính phủ, các bộ, ngành, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, trong đó có vai trò rất lớn của Hội Nông dân Việt Nam.

Đồng chí Bùi Thị Thơm, Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đồng tình và bày tỏ lời cảm ơn cũng như tiếp thu các ý kiến đóng góp của các đại biểu tại Hội thảo khoa học. Trong thời gian tới, Trung ương Hội sẽ tăng cường phối hợp với các Bộ, ngành để cùng chung tay giúp cán bộ, hội viên, nông dân ứng dụng chuyển đổi số, nghiêm túc thực hiện việc truy xuất nguồn gốc nông sản... các cấp Hội Nông dân Việt Nam sẽ tăng cường các lớp tập huấn, bồi dưỡng nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức cho cán bộ, hội viên, nông dân về chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc sản phẩm trong nông nghiệp, đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, hỗ trợ nông dân trong liên kết sản xuất.

 Nhật Anh