1. Thành phần rệp sáp giả hại thanh long

- Rệp sáp giả thuộc bộ Hemiptera, họ Pseudococcidae, là nhóm côn trùng chích hút, có kích thước cơ thể nhỏ, mềm, hình bầu dục, thường bao phủ bởi lớp sáp màu trắng. Đa số các loài rệp sáp giả màu trắng, trắng nhạt hoặc xám, cũng có một số loài màu vàng, hồng hay màu tím.

- Trên cây thanh long tại Bình Thuận có 4 loài rệp sáp giả gây hại là:

1. Rệp sáp giả sọc (Ferrisia sp.)

2. Rệp sáp giả jack beardsley (Pseudococcus jackbeardsleyi)

3. Rệp sáp giả bông (Phenacoccus solenopsis)

4. Rệp sáp giả minor (Plancoccus minor)

Trong đó 2 loài phổ biến có tần suất bắt gặp cao là rệp sáp giả sọc và rệp sáp giả jack beardsley, hai loài rệp sáp giả bông, rệp sáp giả minor xuất hiện với tần suất thấp hơn.

2. Đặc điểm nhận dạng của hai loài hại quan trọng trên thanh long

- Loài Pseudococcus jackbeardsleyi cơ thể màu trắng đục, hình oval hoặc thon dài, có lớp tua sáp mỏng xung quanh cơ thể, đôi tua sáp ở đuôi dài bằng 1⁄2 chiều dài cơ thể. Rệp xuất hiện trên cành, quả.

- Loài Ferrisia sp. cơ thể thon dài, trắng đục, chân màu nâu tối, bao phủ bởi các sợi sáp màu trắng, có 2 đường sọc dài chạy dọc cơ thể. Rệp xuất hiện trên cành, quả.

3. Tác hại của rệp sáp giả hại thanh long

- Rệp sáp giả hút nhựa của cây, làm cho cây sinh trưởng phát triển kém.

- Rệp sáp giả còn tiết ra dịch mật tạo điều kiện cho nấm muội đen phát triển làm ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình quang hợp của cây, làm ảnh hưởng đến mẫu mã thương phẩm của quả thanh long.

- Rệp sáp giả tồn tại trên trái thanh long nên có thể là rào cản đối với xuất khẩu trái cây tươi, nếu đó là đối tượng kiểm dịch của nước nhập khẩu.

Biện pháp canh tác

- Biện pháp cắt, tỉa cành, quả:

+ Đối với vườn cây thanh long ở giai đoạn kiến thiết cơ bản cần thường xuyên vệ sinh, cắt tỉa cành, đặc biệt là tỉa những cành nằm dọc theo trụ nọc. Sau khi cắt tỉa, thu gom và xử lý các bộ phận được cắt bỏ, không để dưới vườn hoặc ở gốc cây thanh long.

+ Đối với vườn thanh long ở giai đoạn kinh doanh, khi tỉa quả cần cắt sát cuống quả vì đây là nơi rệp sáp giả tồn tại và sẽ tấn công lứa quả kế tiếp.

- Bón phân: Phân chuồng 20 - 23 kg/trụ/năm; phân đạm 1 - 1,3 kg/trụ/năm; phân lân 3,6 kg/trụ/ cây; kali 07 - 0,8 kg/trụ.

Điều tra phát hiện rệp sáp giả: Thường xuyên kiểm tra vườn thanh long nhằm phát hiện sự xuất hiện và gây hại của rệp sáp giả để có biện pháp phòng trừ phù hợp.

2. Biện pháp sinh học

- Bảo vệ và khích lệ các loài thiên địch tự nhiên của rệp sáp giả.

+ Trồng xen 1 hàng cây hoa có mật vào giữa 3 - 4 hàng cây thanh long.

+ Bảo vệ các loài thiên địch tự nhiên có sẵn như ong ký sinh rệp sáp giả Anagyrus jennifeae, bọ mắt vàng, bọ rùa bắt mồi, giòi ăn rệp bằng cách không phun thuốc bảo vệ thực vật hóa học khi không cần thiết.

- Phun chế phẩm sinh học

+ Phun chế phẩm sinh học có chứa nấm ký sinh Beauveria bassiana (mật độ bào tử 109 bào tử/g) khi rệp sáp giả mới xuất hiện với mật độ thấp 0,2 - 0,3 con/cành, quả.

3. Biện pháp nhân thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi (Scymnus bipunctatus)

- Nhân nuôi số lượng lớn bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi với thức ăn là rệp sáp giả dứa được nuôi trên quả bí ngô.

- Phóng thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi (Scymnus bipunctatus)

+ Thả 8.000 - 10.000 trưởng thành bọ rùa/ha đối với vườn ở giai đoạn kinh doanh và 6.000 - 7.000 trưởng thành bọ rùa/ha đối với vườn ở giai đoạn kiến thiết cơ bản.

+ Thời điểm thả: Khi cây ra nụ, mỗi lần thả cách nhau 10 - 15 ngày, thả 3 lần.

+ Dụng cụ đựng: Lọ nhựa hình vuông cạnh 5 cm, cao 6 cm (mỗi lọ chứa khoảng 20 - 30 trưởng thành bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi). Treo lọ trên cành cây bằng dây kim loại, nhỏ, mảnh (đủ để giữ lọ). Sau khi treo lọ nhựa, trưởng thành bọ rùa hai chấm vàng di chuyển ra ngoài qua lỗ khoét (1,5 cm × 1,5cm)cónắpởmộtmặtbêncủa thành lọ.

+ Phương pháp thả: Treo hộp nhựa chứa trưởng thành bọ rùa lên cành thanh long ở độ cao 1,2 - 1,3m.

+ Thời gian thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi trong ngày: 7 - 9 giờ hoặc 16 - 18 giờ.

4. Biện pháp hóa học

- Sử dụng các thuốc hóa học có hoạt chất Spirotetramat, Abamectin, Emamectin benzoate.

- Phun thuốc sau khi thu hoạch hoặc sau cắt tỉa hay vệ sinh đồng ruộng.

- Liều lượng sử dụng theo khuyến cáo trên bao bì của nhà sản xuất.

- Đảm bảo nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Bình Minh