Cây nghệ đen là cây thuốc quý, trong tự nhiên cây nghệ đen phân bố rất rộng; Tuy nhiên do khai thác không hợp lý đến nay nguồn dược liệu dần cạn kiệt. Việc trồng nghệ đen không khó, nhưng để trồng đến khi thu hoạch đạt năng suất cao, củ nghệ đen có thành phần dinh dưỡng cao, chất lượng tốt, phụ thuộc rất lớn vào kỹ thuật trồng và chăm sóc.

1. Thời vụ trồng

Miền Bắc trồng nghệ đen vào đầu mùa xuân, từ tháng 2-3 dương lịch, khi thời tiết bắt đầu mưa phùn, độ ẩm cao.

Miền Nam t trồng vào tháng 6-8 dương lịch tùy theo mùa mưa từng vùng.

2. Kỹ thuật nhân giống cây

Cây nghệ đen được nhân giống bằng phương pháp vô tính, trồng từ củ mầm của cây mẹ.

Khi chọn giống, phải chọn ruộng cây nghệ không bị sâu bệnh, cây sinh trưởng khỏe mạnh, năng suất cao, ổn định.

Chọn những cây có củ to nguyên vẹn, không sâu bệnh, khộng dị dạng, củ bánh tẻ, có từ 2-3 mắt mầm.

3. Đất trồng

Chọn đất trồng tơi xốp, đất thịt nhẹ hoặc đất thịt pha cát. Đất có thể thoát nước tốt, không ngập úng.

Chọn đất trồng gần nơi bóng mát hoặc có thể trồng gần cây trồng có tán cao che mát.

- Tiến hành cày bừa, xới sáo đất kỹ và phơi ải 30 ngày trước khi trồng cây.

4. Mật độ, khoảng cách trồng

Trồng đại trà trung bình từ 40.000 – 60.000 cây/ha.

Khoảng cách trồng: Lên luống rộng 1m, cao 40cm, khoảng cách hàng cách hàng 50cm, cây cách cây 20 cm. Trồng thành hai hàng dọc theo luống.

 Đối với đất trồng nghệ dưới tán rừng

Trồng dưới rừng có độ tán che 0,6 ở những nơi có điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp với điều kiện trồng nghệ.

Chọn những khoảng đất trống dưới tán rừng, chỗ không vướng rễ cây lớn. Cuốc hố đường kính rộng 80 cm, sâu 30 cm, làm nhỏ đất, trộn phân hữu cơ đã ủ hoai mục, mỗi hỗ 20kg, lấp đầy hố trước 1 tháng khi trồng cây.

- Đối với vùng đồng bằng:

 Tiến hành cày sâu, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại, phun thuốc diệt nấm; Lên luống cao 40 cm, rãnh 40 cm, mặt luống rộng 1,0 m.  Đào hố sâu 15 cm, 2 hàng/luống theo kiểu nanh sấu.

5. Bón lót cho cây nghệ đen

+ Phân chuồng hoai mục 30 tấn/ha

+ Phân super lân 400kg/ha

+ Phân kali clorua 200kg/ha

 + Phân đạm ure 200kg/ha

Ủ phân lân, kết hợp với phân đạm, phân kali để bón lót.

- Kỹ thuật bón lót:  Khi đào hố để lớp đất mặt sang một bên. Khi bón lót trộn đều hỗn hợp phân và lấp đất đầy miệng hố.

6. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

    Sau 7-10 ngày bón phân lót, tiến hành trồng củ giống. Dùng cuốc bới sâu 10 cm, đặt củ giống xuống đất theo chiều nằm ngang, mầm củ được quay đầu hướng lên trên, lấp một lớp đất mỏng, sau đó tiến hành phủ lớp rơm rạ hay trấu xay lên mặt luống.

Sau khi trồng xong tưới nước.  Trong 7 ngày đầu mỗi ngày tưới 1 lần đủ ẩm, sau 10 ngày tiến hành trồng dặm.

Khi cây có 2 – 3 lá tiến hành xới xáo quanh gốc và vun đất nhẹ cho cây.

Thường xuyên làm sạch cỏ dại để cây mọc tốt.

Chăm sóc

Chỉ xới phá váng, vun nhẹ tạo điều kiện cho rễ phát triển.  Sau khi trồng từ 4 tháng cây đã hình thành củ không xới xáo sẽ làm đứt rễ ở củ,  chỉ làm cỏ bằng tay.

Khi cây nghệ có 5 – 6 lá bón thúc kali hoặc tro bếp và vun gốc để củ phát triển.

Phòng và điều trị sâu bệnh

Bệnh thối củ nghệ (thối nhũn và thối khô củ) có thể do nấm và vi khuẩn. Đa số các trường hợp bệnh nặng, khó kiểm soát là do cả nấm và vi khuẩn. Nấm gây bệnh thối củ, lở cổ rễ phổ biến trên nghệ là chủng nấm Fusarium sp, Phytophthora sp và vi khuẩn Erwinia carotovora. Bệnh thối củ nghệ còn có thể do vi khuẩn Erwinia carotovora.

 + Lựa chọn thời điểm trồng thích hợp.

+ Chọn giống sạch bệnh, xử lý giống bằng chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua trước khi ươm giống hoặc trồng đại trà.

+ Chọn đất cao, dễ thoát nước.

+ Bổ sung phân hữu cơ hoai mục có ủ nấm đối kháng Trichoderma.

Xử lý đất trước khi trồng: Sau khi làm đất, bón phân lót, rạch hố trồng dùng 500ml chế phẩm nano bạc đồng super 2000ppm kết hợp với 500ml nano đồng oxyclorua 25.000ppm pha với 250-400 lít nước phun đẫm vào chỗ đặt củ giống và trồng ngay.

Xử lý củ giống: Dùng 500ml chế phẩm nano đồng oxyclorua kết hợp 500-800ml nano bạc đồng super pha với 300 lít nước ngâm nhanh củ giống thời gian 2 phút trước khi trồng.

Sau trồng 10-15 ngày: Dùng chế phẩm nano bạc đồng super 2000ppm kết hợp với nano đồng oxyclorua 25.000ppm phun ẩm mặt luống, phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7ngày. Các làm theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.

Thời kỳ phát triển mạnh thân lá: Vào mùa mưa bệnh phát triển mạnh, dùng 500ml chế phẩm nano đồng oxyclorua kết hợp 500-800ml nano bạc đồng super + 500ml nano AKH super plus pha với 400 lít nước phun đều dạng sương mù toàn bộ thân lá, định kỳ 10 ngày/lần.

7. Thu hoạch và bảo quản

-Thu hoạch:

+ Khi lá già bắt đầu khô héo đầu cuống, ngả màu vàng nhạt vỏ củ nghệ đã sẫm màu, tiến hành thu hoạch.

Chọn ngày nắng đất khô, cắt bỏ toàn bộ lá trên mặt đất cách gốc 5-6 cm. Dùng dụng cụ hỗ trợ nhổ và loại sạch đất dính trên củ nghệ.

- Bảo quản:

Sau khi thu hoạch cắt bỏ rễ, rửa sạch đất để ráo nước bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, đem tiêu thụ.

Lê Khôi