00:00 Số lượt truy cập: 2982193

Lưu ý khi chăm sóc vườn cà phê 

Được đăng : 10/04/2023
Chăm sóc cây cà phê có nhiều khâu từ làm cỏ, tủ gốc đến đánh nhánh, tạo hình; ở đây chỉ trình bày các khâu quan trọng nhất là bón phân, tưới nước cho cà phê.

1231

Chăm sóc cây cà phê có nhiều khâu từ làm cỏ, tủ gốc đến đánh nhánh, tạo hình; 

 

1. Bón phân cho cà phê: Cây cà phê hàng năm yêu cầu một lượng dinh dưỡng khá lớn; vườn cây năng suất càng cao thì lượng dinh dưỡng bị cây lấy đi càng nhiều; bón phân là nhằm cung cấp cho cây một lượng chất dinh dưỡng cần thiết, nó vừa bù đắp cho phần cây đã lấy đi, vừa bù đắp cho sự mất mát do đất bị xói mòn, rửa trôi.. và cũng là để nâng cao từng bước độ phì nhiêu của đất trồng. Nói chung, bón phân là cung cấp cho đất một lượng phân hữu cơ (phân chuồng, phân xanh...) và phân hoá học. Bón phân phải đảm bảo nguyên tắc 4 đúng: Đúng lúc, đúng chủng loại, đúng liều lượng và đúng phương pháp; một vấn đề cần quan tâm nữa là phải tăng cường sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phân hữu cơ vi sinh để cà phê phát triển bền vững.

Cà phê trồng mới cần được bón lót phân hữu cơ hoai mục; mỗi hố cần được bón ít nhất là 5 - 10kg phân chuồng ủ hoai; Nếu không, có thể bón 10 - 20kg phân rác, phân xanh ủ hoai với 0,5kg phân lân nung chảy hoặc supe lân. Trong thời kỳ chăm sóc, kiến thiết cơ bản và kinh doanh, cứ 2 - 3 năm bón phân hữu cơ một lần; cách bón là đào rãnh ở 2 bên rìa tán lá, rãnh sâu 25 - 30cm, rộng 30cm để vùi phân hữu cơ cùng với cành khô, lá rụng.

Ngoài phân hữu cơ hoai mục, để đảm bảo cung cấp đủ và kịp thời các chất dinh dưỡng cho cây cà phê, hàng năm phải bón bổ sung một lượng phân hoá học với 3 loại yếu tố đạm (N), lân (P) và kali (K) tuỳ theo tuổi cây và thời kỳ bón:

- Đạm là yếu tố cần cho cây cà phê ở mọi thời kỳ từ khi cây trồng mới, thời kỳ chăm sóc đến thời kỳ kinh doanh. Lượng đạm bón tăng dần từ 40 - 50kg đạm nguyên chất cho 01 ha cà phê lên đến 255 - 280kg ở thời kỳ kinh doanh.

- Lân cũng rất cần cho cây cà phê nhất là ở lúc trồng mới, phải bón tới 250 - 180kg lân nguyên chất (tính theo P2O5) trên 01 ha; sau này, khi cà phê đã lớn và đi vào kinh doanh thì nhu cầu về lân có chiều hướng giảm xuống, còn 90 - 120kg (lân nguyên chất/01ha).

- Tăng cường bón kali từ 30kg/ha khi trồng mới (tính lượng kali nguyên chất K2O) tăng lên đến 270 - 300kg/ha thời kỳ kinh doanh.

Hàng năm người ta bón phân cho cà phê chia làm 4 lần: Tháng 2 - 3; tháng 4 - 5; tháng 6 - 7 và tháng 9 - 10. Trong 4 lần đó phân lân chỉ bón một lần vào đợt đầu (tháng 2 - 3, đợt này bón phân kết hợp với tưới nước); còn phân đạm và kali chia làm 4 lần, tỷ lệ % của các lần như ssau: 20, 30, 30 và 20 nghĩa là theo kiểu “nhẹ đầu, nhẹ cuối”. Chia 4 lần bón như vậy có nghĩa là đợt đầu kết hợp với tưới cho cà phê; các lần tiếp theo là bón phân vào đầu mùa mưa, giữa mùa mưa và cuối mùa mưa.

2. Tưới nước cho cà phê: Vùng cà phê vối ở các tỉnh Tây Nguyên hàng năm phải chịu một mùa khô hạn kéo dài đến 4 - 5 tháng và thường bắt đầu từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau.

Mùa khô này có những mặt lợi cho nghề trồng cà phê nước ta; đó chính là mùa quả chín, thu hái cà phê; cà phê vối thường được chế biến theo phương pháp khô tức là phơi sấy quả tươi để có quả cà phê khô; Như vậy, mùa khô rất tiện lợi cho việc thu hái và chế biến cà phê và mùa khô cũng là mùa cây cà phê nghỉ ngơi sau thu hoạch để tích luỹ chất dinh dưỡng giúp cây hồi phục và phân hóa mầm hoa cho vụ sau.

Nước giúp cho chồi hoa phát triển; thời kỳ này, nếu có mưa hoặc tưới nước sẽ giúp cà phê nở hoa, lượng mưa đủ đề kích thích các chồi hoa này tuỳ từng vùng; lượng mưa cần thiết đó thường là từ 3 - 10mm. Trong điều kiện ở Tây Nguyên. sau khi mưa 6 - 7 ngày, chồi hoa phát triển rất nhanh và hoa bắt đầu nở, hoa thường nở về khuya và hoàn thành vào sáng sớm lúc 4 - 5 giờ thì hoa cụp lại.

Như vậy, trong mùa khô, việc tưới nước cho cà phê là một việc rất quan trọng; nó quyết định việc phát triển bình thường của hoa cà phê, người chủ vườn có kinh nghiệm là người biết quan sát cây cà phê để xác định thời điểm tưới đợt 1 cho thích hợp nhất; ở giai đoạn nảy, nếu thiếu nước kèm theo nhiệt độ không khí cao, biên độ nhiệt độ ngày đêm cao, ẩm độ không khí thấp, hoa cà phê sẽ phát triển không bình thường và thành “hoa sao” ảnh hưởng đến sản lượng sau này.

Do đó, một trong những nguyên tắc tưới nước cho cà phê là tưới đúng lúc, tưới đủ nước và tưới đúng kỹ thuật.

Nếu tưới sớm quá, cây chưa phân hoá mầm hoa đầy đủ sẽ làm hoa nở lai rai và sau này quả cũng chín lai rai.

Tưới nước muộn quá cây sẽ bị kiệt sức, rụng lá, khô cành.

Tưới đủ nước (tưới đúng liều lượng) mới tránh được hiện tượng cây thiếu nước - làm cho hoa đã nhú mỏ sẻ nhưng chuyển thành hoa chanh màu tím nhạt rồi khô rụng.

Về phương pháp tưới: Ở Tây Nguyên, thường áp dụng các phương pháp:  Tưới phun mưa, tưới bồn và tưới tự chảy; còn phương pháp tưới nhỏ giọt chưa được áp dụng vì có nhiều khó khăn khi đầu tư ban đầu.

Phương pháp tưới tự chảy được áp dụng nhiều ở các vùng thuộc tỉnh Gia Lai và sử dụng nước Biển Hồ, phương pháp này đỡ tốn năng lượng và nhân công nhưng dễ gây xói mòn đất và làm sâu bệnh dễ lây lan.

Tưới bồn là phương pháp được nhiều nơi áp dụng, ưu điểm của nó là thất thoát nước ít vì nước được đưa đến tận gốc cây, ít tốn nhiên liệu nhưng có nhược điểm là tốn lao động; cũng có người lo ngại, tưới bồn thường làm cây cà phê ngâm trong nước như thế dễ bị long gốc và mắc bệnh rễ.

Tưới phun mưa có nhiều ưu điểm như: chất lượng nước tưới cao tác động lên cả bộ tán lá, không gây xói mòn trên đất dốc; tuy nhiên, tưới phun mưa đòi hỏi trang thiết bị là cả một giàn tưới và cũng tốn nhiên liệu, vốn đầu tư.

Lượng nước tưới hiện nay cũng đang là một vấn đề cần xem xét, có một thời gian chúng ta tưới cho cà phê một lượng nước khá lớn; như thế, vừa là thừa thãi không cần thiết, vừa làm hao tổn nhiều đến nguồn nước rất quý hiếm ở Tây Nguyên; hiện nay, các kết quả nghiên cứu cho phép ta khuyến cáo như sau:

Trong năm trồng mới và thời kỳ đầu chăm sóc kiến thiết cơ bản, mỗi lần tưới 300 - 400m³/ha với chu kỳ tưới 15 - 20 ngày.

Trong thời kỳ kinh doanh: tưới 500 - 600m³/ha/ 1 lần tưới, một mùa khô ở Tây Nguyên, tuỳ tình hình khô hạn và cây, người ta có thể tưới từ 4 - 5 lần với chu kỳ 22 - 24 ngày/lần.

Kết quả nghiên cứu mới nhất cho thấy, lượng nước tưới hợp lý là:

Năm thứ nhất (trồng mới) 120 lít/gốc chu kỳ 22 ngày/lần.

Năm thứ hai (kiến thiết cơ bản) 240 lít/gốc chu kỳ 22 - 24 ngày/lần.

Năm thứ ba (thu bói) 320lít/gốc chu kỳ 22 – 24 ngày/lần.

Các năm đầu thời kỳ kinh doanh 390 - 520 lít/gốc.

Nếu cây cho năng suất cao tưới 650 lít/gốc.

 

Vũ Tỉnh