Tôm hùm là một loài thủy sản nuôi trong lồng của người dân Khánh Hòa, là loại ăn tạp, thức ăn chủ yếu là các loại hải sản đánh bắt được tại địa phương như cá, sò,... Khi tôm còn nhỏ người nuôi phải làm nhỏ thức ăn cho tôm. Việc làm nhỏ thức ăn cho tôm bằng cách thủ công như dùng búa đập sò cho bể sò, dùng kéo hoặc dao cắt cá thành từng miếng nhỏ rất mất thời gian và lại phải thuê nhân công. Nuôi tôm hùm trong lồng là loại hình nuôi với chi phí cao, từ lúc tôm nhỏ đến khi thu hoạch cần thời gian dài, tốn kém về kinh tế, ngoài giống, thức ăn thì phải chi phí nhiều tiền để thuê nhân công chăm sóc trong suốt quá trình nuôi. Để giảm bớt nhân công trong việc chăn nuôi tôm hùm, ông Lê Minh Quyền ở phường Vĩnh Nguyên, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòađã sáng chế ra chiếc máy đập sò phục vụ cho bà con nông dân chăm sóc nuôi tôm hùm và các loại thuỷ hải sản khác.

Máy được cấu tạo bằng thép mạ kẽm, vật liệu này vừa đảm bảo được độ chắc chắn cần thiết, vừa ít bị oxy hóa trong môi trường nước mặn. Máy gồm ba bộ phận chính được lắp đặt như sau: thân máy hàn chặt với chân máy, tay quay hàn trực tiếp vào trụ của thân máy.

Phần chân máy gồm 4 trụ cao 70 cm, có nhiệm vụ chính là nâng phần thân máy, khoảng cách 70 cm giúp nhân công khi quay máy không bị cong lưng và có cảm giác thoải mái để dồn sức vào tay quay.

Phần thân máy gồm 1 ống trụ tròn đường kính dài khoảng 40 cm, đặt ngang trên thân máy, bề mặt trụ có 12 gờ nối chạy dọc thân trụ, mỗi gờ nối rộng 2 cm và cao 2 cm; chân trụ được hàn chặt với hai bánh răng đường kính 8 cm làm nhiệm vụ nhận truyền động từ tay quay. Mặt sau và mặt dưới của máy bịt kín, phía trên thân máy để hở, ở giữa mặt dưới với ống trụ tròn có khoảng hở 3 cm (độ hở vừa đủ để làm vỡ vỏ sò), mặt dưới có độ nghiêng khoảng 20^o để sò rơi ra ngoài...

Phần tay quay cũng được làm từ sắt mạ kẽm, có nhiệm vụ truyền động, gồm 2 thanh thép có chiều rộng 5 cm, hàn vào nhau hình chữ L, phần đầu hàn với bánh răng thân máy, phần tay cầm chữ I cho ra ngoài. Máy đập sò không dùng động cơ mà dùng tay quay vì nếu dùng động cơ, khả năng truyền động lớn hơn nhiều so với quay tay thủ công nên sẽ làm sò bị văng vãi trước khi được nghiền vỡ. 

Cơ chế hoạt động của máy là cho sò vào thân máy bên trên, sò rơi xuống, tiến hành quay cùng chiều kim đồng hồ với lực vừa phải, thân sò tiếp xúc với các gờ nối trên thân trụ bị tác động làm nứt vỏ sò và được đưa xuống khay bên dưới, thịt sò được tách ra và rơi xuống giỏ hứng sò, sau đó được đưa đi cho tôm ăn. 

Trước đây, một công lao động chỉ đập được khoảng 300 kg sò/ngày thì nay có máy đập sò việc đó hoàn thành trong nửa buổi, thời gian còn lại sẽ dùng vào việc khác như vệ sinh lồng bè, cho tôm ăn, vào thuốc cho tôm,... tiết kiệm được 1/4 thời gian lao động. Bên cạnh đó, việc sử dụng búa để đập sò như trước thường không đều tay làm sò bị nát, vụn, lãng phí nguồn thức ăn cho tôm. Mỗi máy đập sò có giá bán là 3 triệu đồng một chiếc.

Máy đập sò của anh đã được nhiều hộ nuôi tôm và các loại thủy sản trên lồng bè ở địa phương và các tỉnh lân cận sử dụng. Mỗi năm anh cung cấp hàng trăm máy cho bà, con nông dân quanh vùng. Máy dễ sử dụng, vật liệu chế tạo phổ thông, chi phí thấp, hiệu quả kinh tế cao và lâu dài, kèm theo khả năng dễ áp dụng nên hầu hết các hộ nuôi, trồng thủy sản đều có thể áp dụng được vào sản xuất.

Nhật Anh