Máy trỉa đậu phông đa năng do ông  Huỳnh Tiển ở thôn Tân Thanh, xã Cát Hải, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định sáng chế ra, máy có 3 loại máy trỉa đậu phụng (lạc, đậu phông) máy trỉa có gắn máy kéo, máy trỉa 4 hàng đẩy tay, máy trỉa 1 hàng. Ông cho biết nếu trỉa tràn lan trên ruộng không có luống (rò) thì máy vẫn hoạt động bình thường. Thông thường trỉa theo khoảng cách 15cm một hạt, nếu muốn điều chỉnh khoảng cách này cao hoặc thấp hơn thì bằng cách lắp nhông đều chỉnh lớn hơn hoặc nhỏ hơn để tua lấy hạt chậm hoặc nhanh hơn thì khoảng cách sẽ dày hoặc thưa hơn. Nếu muốn trỉa một hốc 2 hạt thì điều chỉnh độ nghiêng của vòng xoắn cấp hạt. Trong các dạng máy, máy trỉa 1 hàng là thông dụng hơn cả. Máy có gắn 2 bầu cấp hạt, liên tục thay nhau rơi xuống rãnh. Tốc độ trỉa mỗi phút được 50m. Người trỉa chỉ làm động tác đẩy máy di chuyển. Công suất khá cao, bằng ½ máy trỉa 4 hàng, tức là chỉ cần một tiếng đồng hồ là trỉa xong 1 sào (500 m2), lại nhẹ nhàng cơ động di chuyển. Máy trỉa được trên các chân đất cát pha, đất thịt, đất chai cứng, đất cục, mặt ruộng gồ ghề, lồi lõm…

Tính mới của giải pháp:Lâu nay thấy bà con phải cặm (dùng cây chọc lỗ) từng lỗ trỉa đậu phụng, vừa tốn công, lại nhọc nhằn, ông đã mày mò tận dụng đồ phế thải chế tạo máy trỉa đậu phụng. Máy rất đơn giản không tốn nhiên liệu, công suất bằng 9 - 10 công lao động, giá thành rẻ.Máy có kết cấu rất gọn nhẹ, chỉ nặng 24 kg, kích thước 60 x 80 cm, gồm 2 trục ru - lô (lô). Trục lô trước đường kính 25 cm, dài 54 cm, cũng là bộ phận truyền động cho cả bộ máy, vừa làm bánh xe cho máy chuyển động. Trục lô sau đường kính 9 cm chỉ làm giá đỡ, cũng như là một bánh xe. Bộ phận chính của máy gồm 4 chiếc bầu (trống) chứa hạt giống đậu phụng, mỗi bầu có đường kính 11 cm, dài 18 cm, chứa được 1 kg hạt.

Trong ruột mỗi bầu có gắn ống nhựa, trong ống nhựa đó có gắn đường xoắn như lò xo. Bên dưới bầu chứa hạt có gắn trục xoắn phân hạt và phễu đề định vị hạt rớt xuống đất đúng vị trí. Tất cả các bộ phận vừa nêu đều làm bằng ống nước nhựa. Bên dưới cùng có gắn 4 dao xẻ rãnh và 4 nẹp đôi bằng tole để lấp rãnh. Bên trên máy có lắp cần đẩy.

Ru - lô trước có gắn trục ở giữa, đầu trục là nhông. Nhông này gắn với líp xe đạp, rồi gắn tiếp với một chiếc khoan tay (để lợi dụng các nhông truyền động, có thể thay khoan tay bằng các nhông kim loại khác). Mũi khoan tay gắn với dây sên cam, xe máy (sên cam này nối với tất cả trục của 4 trống cấp hạt).

Khi đẩy, máy chuyển động, cũng là lúc các trục quay. Trục có ruột xoắn, đặt trong bầu chứa hạt, ở phía đuôi có đục lỗ thông với bầu chứa hạt, nên khi trục quay, hạt trong bầu theo lỗ rớt xuống trục.

Nhờ đường xoắn trục, hạt được đưa lên phía trên (do bầu chứa hạt, cả trục xoắn được đặt nghiêng một góc nhất định), sau đó rớt xuống trục xoắn thứ 2 đặt bên dưới bầu hạt. Cũng nhờ các rãnh xoắn trục này tải từng hạt rớt xuống phễu, rồi xuống rãnh đã được dao xẻ rãnh rạch sẵn và được các lá tole lấp đất lại.

Như vậy nhờ 2 trục (của một bầu chứa hạt) có đường xoắn hình lò xo mà hạt tuần tự được phân chia, rớt xuống rãnh từng hạt một, không bị nghẽn hạt, dồn hạt, hay hạt bị trầy xước. Dù hạt to nhỏ khác nhau đều được, không cần điều chỉnh hệ thống chọn hạt. Điều quan trọng nữa là tính toán làm sao để ru - lô truyền động quay một vòng thì bầu chứa hạt quay đúng nửa vòng, để tạo khoảng cách, cứ 15 cm rãnh là có một hạt rớt xuống.

Tác giả đang vận hành máy

* Hiệu quả kinh tế:Máy trỉa đậu phụng đa năng này nếu trỉa tràn lan thì ta gắn sau máy cày để kéo dài thời gian kéo trỉa không quá 30 phút/xào, xăng khoảng  lít/ xào. Hiệu quả mỗi giờ máy sẽ trỉa được 700 - 1000 . So với cách làm thông thường thì sẽ nhanh hơn gấp 8 đến 9 công lao động.

Vì tất cả nhông, sên, khoan tay, ru lô nhựa, tole, gỗ… đều là vật liệu phế thải tận dụng, nên giá thành rất rẻ, theo ông Tiễn chỉ khoảng 2 - 2,5 triệu đồng. Tính ra so với giá thuê công lao động thì dùng máy rất có lợi. Giá bán máy khoảng 3 triệu đồng thì hầu như nông dân trồng đậu phụng nào mua cũng được.

* Hiệu quả xã hội:Chiếc máy này sẽ thay thế con người, giúp tăng năng suất lao động, giảm chi phí nhân công, khả năng làm việc sẽ cao hơn.

* Khả năng áp dụng của máy: Máy này có thể sử dụng rộng rãi trong các hộ nông dân, các địa phương làm nông nghiệp đều có thể sử dụng để trỉa đậu phộng, thay thế cách làm truyền thống vất vả và tốn nhiều thời gian. Liên hệ tác giả theo số điện thoại 0774434779

Văn Hùng