Anh Trương Đình Tùng kiểm tra sự phát triển của trai

 Trong tự nhiên, ngọc trai được hình thành do phản ứng của con vật chống lại 1 vật thể lạ thâm nhập vào cơ thể. Khi có vật thể lạ thâm nhập vào lớp biểu bì, con vật sẽ tiết ra chất xà cừ bao bọc vật thể lạ, tạo thành hạt trai. Phản ứng bình thường của con trai là các tế bào ngoại bao lấy vật lạ và bắt đầu tiết các chất xà cừ xung quanh nó. Nếu vật kích thích vào giai đoạn đầu của đời sống con trai, viên ngọc trai sẽ phát triển  hoàn chỉnh, kích thước của nó phụ thuộc vào kích thước của con trai, loài trai, thời gian sống của con trai. Dựa vào đặc điểm sinh học tự nhiên đó, con người đã sáng tạo kỹ thuật cấy ghép ngọc trai nhân tạo. Nuôi ngọc trai nước ngọt là một nghề mới, có tiềm năng phát triển tốt ở nước ta. Với trăn trở của mình nhằm nhân nuôi ngọc trai nước ngọt trong các hộ nông dân, anh Trương Đình Tùng ở xã Đông Hưng, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đã áp dụng công nghệ, hoàn thiện kỹ thuật sản xuất trai nước ngọt bằng phương pháp lai ghép mô tế bào đảm bảo chất lượng và hiệu quả kinh tế cao.

Anh cho biết kỹ thuật cấy ghép, nuôi dưỡng trai cần phải Lựa chọn trai nguyên liệu cấy ngọc (gọi là trai cấy) có độ tuổi 2-6 năm, trọng lượng đạt từ 300 g trở lên, kích thước đạt từ 15 x 19 cm trở lên. Trai đã bước sang tuổi trưởng thành, phát triển hình dạng cân đối, khu vực xoang màng áo ngoài (túi ngọc) có điểm phồng lớn, dầy sẽ hạn chế được tỷ lệ đào thải nhân cấy ra ngoài. Sau khi chọn giống và để thuần trong 10-20 ngày, người nuôi sẽ đưa vào bể dưỡng 24-48h để trai nhả bùn.

Kiểm tra các thông số với nhiệt độ, môi trường trước khi cấy: Nhiệt độ không khí cấy tốt là 20-33^oC, chú ý không dùng máy điều hòa hoặc quạt gió để làm mát. Môi trường trong phòng cấy phải đảm bảo sạch sẽ, thoáng mát, không có gió thổi trực tiếp vào trai và tế bào, không có các chất tẩy, khói thuốc.

Cắt tế bào màng áo là khi bóc tách màng áo, chú ý chỉ lấy màng áo ở phần vỏ có lớp xà cừ bóng nằm ở phía đầu thon của con trai, nơi có lớp xà cừ bóng láng. Sử dụng màng áo được cắt trong thời gian tối đa là 60 phút để đảm bảo tế bào luôn được tươi sống. Chuẩn bị nhân cấy cần kiểm tra, loại bỏ những viên không đạt yêu cầu như méo mó, nứt...

Trình tự cấy ghép là khi miếng tế bào được cấy ghép với viên nhân xoang màng áo ngoài của trai.Đây là kỹ thuật cấy ghép tiên tiến, kỹ thuật này đòi hỏi người thợ cấy phải làm những thao tác chính xác tuyệt đối.

Sau khi cấy ghép, sức khỏe của trai rất yểu, vị trí các viên nhân chưa ổn định trong túi ngọc cộng với sức nặng của những viên nhân làm cho trai rất dễ bị nhiễm trùng. Vì vậy, trong suốt quá trình nuôi dưỡng phải luôn giữ môi trường bể nuôi trong sạch và làm các thao tác nhẹ nhàng để giảm thiểu tỷ lệ trai chết và đào thải nhân cấy ra ngoài.

Lựa chọn ao nuôi cầnLựa chọn đáy ao có cát pha bùn và bùn phù sa nhuyễn, phù hợp với điều kiện sinh sống ngoài tự nhiên của trai, nên tạo ra môi trường sống trong ao tương đối tương đồng với điều kiện sống ngoài tự nhiên có chất đáy cát pha bùn với tỷ lệ khoảng 30-70% bùn. Nguồn nước nuôi trai cần lựa chọn nguồn nước tự nhiên ở ngoài sông, ao, hồ để hạn chế ô nhiễm chỉ nên cấp nước vào ao nuôi khi đã sàng lọc.

Chăm sóc trai cấy ngọc qua các giai đoạn gồm nuôi sau dưỡng ghép và nuôi vỗ: Giai đoạn nuôi dưỡng ghép được ví như giai đoạn hậu phẫu đối với trai sau cấy, cần hạn chế thay đổi môi trường ao nuôi, tạo điều kiện tương tự môi trường trai tự nhiên. Sau đó cố định trai trong túi lưới và treo xuống ao, cách làm này giúp vị trí con trai không bị lệch, hạt ngọc mới tròn. Túi trai ngâm sâu trong nước khoảng 50-100 cm. Nuôi vỗ là giai đoạn tăng tốc, giai đoạn này cần di chuyển trai đến vùng hoặc ao nuôi mới để thay đổi môi trường sống, kích thích tốc độ phát triển của trai và ngọc.

Theo tính toán của anh khi nuôi trai trên 1ha mặt nước với khoảng 15 nghìn con trai được nuôi theo hình thức gối vụ. Mỗi năm thu hoạch khoảng 10 - 12 nghìn viên ngọc, với giá bán từ 100-200 nghìn đồng/viên, trừ tất cả chi phí, anh thu lãi trên 700 triệu đồng/năm. Giải pháp của anh đã được hội viên, nông dân nuôi trai lấy ngọc áp dụng và đã thu được lợi nhuận cao.

Ứng dụng giải pháp là khả năng phổ biến rộng rãi cho mọi đối tượng nuôi trồng thuỷ sản, với diện tích ao, đầm, hồ, sông, suối nước ngọt của Việt Nam cộng với nguồn trai nguyên liệu dồi dào nên chúng ta có thể tin tưởng về một ngành nghề bền vững đối với bà con nông dân nuôi trồng thuỷ sản. Đây là ngành nghề có tiềm năng bền vững và mang lại giá trị kinh tế cao, có khả năng phát triển vùng và góp phần làm giàu cho đất nước với nguồn ngoại tệ từ việc bán sản phẩm ra thế giới.

                                                                                                                                  Tiến Trình