Chúng tôi đến thăm mô hình trồng na trái vụ của gia đình Vũ Đình Phái - hội viên nông dân thôn Gọng Vó, xã Gia Hòa, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Với tư duy lệch "mình phải trồng khác người" mới có lãi nên chỉ với diện tích hơn 2 ha chuyên trồng na...đều được trồng trái vụ mỗi năm đã đem lại cho gia đình ông trên 300 triệu đồng thu nhập.
Xuất thân từ nông dân quanh năm chỉ biết đến ruộng vườn, ao cá. Năm 1992, Do nhà nước có chính sách dồn điền đổi thửa, nên gia đình ông đã mạnh dạn bắt tay vào nghề trồng na . Mỗi năm chỉ cho thu hoạch 1 vụ nên so về giá trị công trên đầu người thì chỉ đủ ăn và chi trả công chăm sóc. Nhận thấy thổ nhưỡng tại Gia Hòa địa hình cao, ráo nước, chất đất giàu dinh dưỡng nên na trồng ở đây có màu sắc vỏ sáng bóng, ăn ngọt, thơm và không hề có vị chua. Chất lượng tốt, tuy nhiên giá trị mà cây na mang lại thì chưa cao, do 1 năm chỉ cho một lứa mà lúc đó thì có rất nhiều hộ cùng thu hoạch, dẫn đến giá không cao. Vì vậy, để khác biệt và đem lại kinh tế cho gia đình ông Phái đã quyết định trồng na trái vụ làm hướng đi mới. Nhưng những thành công ngày hôm nay không phải tự nhiên mà có, đó là thành quả từ những chuyến đi xa lúc xe đạp, lúc xe máy ông Phái đã một mình lặn lội lên tận Hòa Bình ... để học kiến thức KHKT, các cách làm hay ...và cả tìm kiếm thị trường tiêu thụ.
Đón chúng tôi vào thăm vườn na trái vụ, Ông Phái cho biết: “Cả 1 vườn na đang sum xuê tươi tốt mình lại cắt chụi đi chỉ để lại mỗi thân chính cao tầm đầu người thế là ai cũng phản đối bảo mình bị hâm, nhưng bây giờ thấy na thu hoạch trái vụ, quả tươi tốt thì mọi thứ cũng tạm ổn hơn”.
Cành quả na thường mọc trên cành mẹ (cành của năm trước). Nhụy đực và nhụy cái trên cùng một chùm hoa. Nhụy cái thường chín sớm so với nhụy đực nên thời gian để tiếp nhận phấn ngắn, nếu không có côn trùng hoặc thụ phấn bổ sung thì quả đậu kém. Do vậy, phải xử lý cắt cành để tán na thấp, vừa tầm với, thuận tiện cho việc thụ phấn bằng tay. Ngoài ra để ép na ra quả gối vụ, ngay từ lứa đầu tiên của năm. Lúc quả mới bằng cái chén, tôi phải cắt tỉa các cành không có quả, bỏ các cành quả còi cọc, cong vẹo. Na bị cắt cành khiến dinh dưỡng bị ứ lại, dồn về thân sẽ cho trồi lộc, đơm hoa ngay trên thân cây, cho lứa quả thứ 2 ngay sau lứa 1. Ông Phái cho biết thêm.
Hiện nay, với diện tích hơn 2 ha với tổng số trên 1200 gốc na. Một năm ông Phái thu 2 lứa quả, lứa 1 vào tháng 6, và lứa thứ 2 thu vào trung tuần tháng 9, tháng 10. Sản lượng trái vụ ít hơn đúng vụ nhưng giá lúc nào cũng cao gấp 1,5-2 lần lúc chính vụ, khoảng 40-60 nghìn đồng/1kg. Mỗi năm gia đình ông thu về gần 400 triệu đồng tiền bán na.
Chia sẻ về kinh nghiệm nhiều năm trồng na của mình ông Phái cho biết: “Khó nhất là việc đánh giá sức khỏe cây, nếu tham lấy quá nhiều quả thì cây na sẽ kiệt quệ và bị chết, vì vậy khi làm na trái vụ phải kiên nhẫn và làm từ từ. Muốn na chín sớm hay chín muộn đều do kỹ thuật cắt cành vì vậy có thể hãm được việc na chín đồng loạt làm tăng giá trị của na trái vụ”.
Ông Phạm Hồng Phú – Chủ tịch Hội Nông dân xã Gia Hòa cho biết “ông Phái là một trong những hội viên nông dân đi tiên phong trong việc trồng na trái vụ, hiện nay nhiều hộ nông dân tại địa phương cũng học theo ông Phái để trồng na tăng thêm thu nhập cho gia đình. Thời gian tới chúng tôi sẽ đề xuất với cấp trên để mở thêm các lớp hướng dẫn kỹ thuật chuyên sâu và xây dựng dự án “trồng na trái vụ” cho vay vốn ưu đãi Quỹ hỗ trợ nông dân để hỗ trợ hội viên nông dân nhân rộng mô hình này”.
Lê Bích